Sử dụng viện trợ phát triển chính thức (ODA) trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THỊ THUẦN

SỬ DỤNG VIỆN TRỢ PHÁT TRIỂN CHÍNH THỨC (ODA)

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THỊ THUẦN

SỬ DỤNG VIỆN TRỢ PHÁT TRIỂN CHÍNH THỨC (ODA)

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

Mã số: 60.34.01.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Hoàng Thị Thanh Nhàn

THÁI NGUYÊN - 2015

i

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng Luận văn thạc sĩ kinh tế “Sử dụng viện trợ phát triển

chính thức (ODA) trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên” được hoàn thành là quá trình

nghiên cứu nghiêm túc của tôi cùng với sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hướng dẫn

PGS.TS Hoàng Thị Thanh Nhàn.

Tôi cam đoan các số liệu, trích dẫn trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng và

trung thực, kết quả nghiên cứu này chưa được công bố trong những công trình được

nghiên cứu từ trước đến nay.

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2015

Học viên thực hiện luận văn

Nguyễn Thị Thuần

ii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện luận văn với đề tài: “Sử dụng viện trợ phát triển

chính thức (ODA) trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên” tôi đã nhận được sự hướng dẫn,

giúp đỡ, động viên của những cá nhân và tập thể. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc

nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong học tập và

nghiên cứu.

Trước hết, tôi xin bày tỏ sự cảm ơn đối với Ban giám hiệu nhà trường, Phòng

đào tạo và các thầy, cô giáo Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại

học Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện về tinh thần và vật chất giúp đỡ tôi hoàn

thành chương trình học tập và nghiên cứu.

Có được kết quả này tôi vô cùng biết ơn và bày tỏ lòng kính trọng sâu sắc đối

với cô giáo PGS.TS Hoàng Thị Thanh Nhàn, người đã tận tình hướng dẫn giúp đỡ

tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các Cơ quan, đơn vị và các cán

bộ đã cung cấp những số liệu khách quan giúp tôi hoàn thành luận văn này.

Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng đề hoàn thiện luận văn của mình, tuy nhiên

vẫn không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Rất mong nhận được sự giúp đỡ

đóng góp quý báu của các thầy cô giáo và các bạn!

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2015

Học viên thực hiện luận văn

Nguyễn Thị Thuần

iii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

Lời cam đoan............................................................................................................... i

Lời cảm ơn ................................................................................................................. ii

Mục lục...................................................................................................................... iii

Manh mục các từ viết tắt.......................................................................................... vii

Danh mục các bảng ................................................................................................... ix

Danh mục các sơ đồ .................................................................................................. ix

MỞ ÐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ...............................................................................2

2.1. Mục tiêu chung.....................................................................................................2

2.2. Mục tiêu cụ thể.....................................................................................................2

3. Đối tượng nghiên cứu..............................................................................................2

4. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................................3

5. Những đóng góp của đề tài .....................................................................................3

6. Kết cấu của luân văn ̣ ...............................................................................................4

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ NGUỒN VỐN VIỆN TRỢ PHÁT

TRIỂN CHÍNH THỨC (ODA) .......................................................................5

1.1. Cơ sở lý luận về nguồn vốn ODA........................................................................5

1.1.1. Lịch sử phát triển ODA trên thế giới ................................................................5

1.1.2. Khái niệm về ODA............................................................................................5

1.1.3. Nguồn gốc ODA ...............................................................................................6

1.1.4. Phân loại ODA ..................................................................................................7

1.1.5. Đặc điểm của nguồn vốn ODA .......................................................................10

1.2. Xu hướng vận động ODA trên thế giới và hiệu quả sử dụng nguồn vốn

ODA ở Việt Nam..............................................................................................15

1.2.1. Xu hướng vận động ODA trên thế giới...........................................................15

1.2.2. Hiệu quả sử dụng vốn ODA ở Việt Nam........................................................18

1.3. Vai trò của nguồn vốn ODA đối với phát triển kinh tế - xã hội địa phương .....28

iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

1.3.1. ODA là nguồn vốn đầu tư quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã

hội địa phương..................................................................................................28

1.3.2. Nguồn vốn ODA giúp các địa phương tiếp thu những thành tựu khoa

học, công nghệ hiện đại và phát triển nguồn nhân lực .....................................29

1.3.3. Nguồn vốn ODA giúp các địa phương phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế

kỹ thuật .............................................................................................................30

1.3.4. Nguồn vốn ODA giúp các địa phương xóa đói giảm nghèo, giải quyết

các vấn đề xã hội và môi trường ......................................................................30

1.4. Kinh nghiệm sử dụng nguồn vốn ODA của một số nước trên thế giới và

thực tiễn rút ra đối với Việt Nam .....................................................................31

1.4.1 Kinh nghiệm sử dụng nguồn vốn ODA của một số nước trên thế giới ...........31

1.4.2. Kinh nghiệm sử dụng nguồn vốn ODA của một số địa phương.....................33

1.4.3. Thực tiễn được rút ra cho Việt Nam và địa phương .......................................36

CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................37

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................37

2.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................37

2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu và xử lý thông tin ............................................37

2.2.2. Phương pháp thống kê mô tả...........................................................................37

2.2.3. Phương pháp so sánh và phân tích hệ thống ...................................................37

2.2.4. Phương pháp phân tích SWOT .......................................................................38

2.3. Các tiêu chí đánh giá sử dụng vốn đầu tư ..........................................................40

2.3.1. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn đầu tư ở góc độ kinh tế vĩ mô ..........40

2.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn đầu tư ở góc độ xã hội...............42

CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG SỬ DỤNG NGUỒN VỐN ODA TỈNH

THÁI NGUYÊN GIAI ĐOẠN 2009-2014 ...................................................44

3.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội tỉnh Thái Nguyên......................................................44

3.1.1 Vị trí địa lý và phạm vi hành chính..................................................................44

3.1.2. Tiềm năng và tài nguyên thiên nhiên ..............................................................44

3.1.3. Dân số, nguồn nhân lực, truyền thông văn hoá của dân cư ............................45

3.1.4. Kinh tế - xã hội................................................................................................46

v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

3.1.5. Kết quả thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2014..................46

3.2. Thực trạng sử dụng vốn ODA tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2009-2014 ............55

3.2.1. Tình hình thu hút vốn ODA tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2009-2014............55

3.2.2. Tình hình sử dụng vốn ODA tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2009-2014 ..........66

3.3. Đánh giá thực trạng sử dụng vốn ODA tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2009-2014.....78

3.3.1. Những kết quả đạt được ..................................................................................79

3.3.2. Những nhân tố góp phần đạt được kết quả trên ..............................................83

3.3.3. Những hạn chế còn tồn tại ..............................................................................84

3.3.4. Nguyên nhân của những hạn chế ....................................................................85

CHƯƠNG 4. GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG SỬ DỤNG HIỆU QUẢ VỐN

ODA TỈNH THÁI NGUYÊN GIAI ĐOẠN 2015-2020..............................90

4.1. Định hướng sử dụng vốn ODA đến năm 2020 ..................................................90

4.1.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Thái Nguyên đến năm 2020......90

4.1.2. Nhu cầu vốn huy động cho đầu tư phát triển giai đoạn 2015-2020 tầm

nhìn 2030 ..........................................................................................................92

4.1.3. Định hướng sử dụng ODA đến năm 2020 ......................................................92

4.2. Triển vọng thu hút nguồn vốn ODA tỉnh Thái Nguyên đến năm 2020 .............95

4.3. Giải pháp tăng cường sử dụng hiệu quả vốn ODA tỉnh Thái Nguyên đến

năm 2020 ..........................................................................................................96

4.3.1. Đổi mới và đẩy mạnh công tác quy hoạch......................................................97

4.3.2. Nâng cao năng lực thu hút và sử dụng ODA của tỉnh ....................................98

4.3.3. Đào tạo, bố trí, sử dụng có hiệu quả cán bộ làm công tác kinh tế đối

ngoại, xúc tiến đầu tư và quản lý các dự án ODA..........................................100

4.3.4. Nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị nội dung chương trình, dự án ODA......101

4.3.5. Chủ động kế hoạch bố trí vốn đối ứng..........................................................102

4.3.6. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức và hoạt động của các Ban QLDA.......................103

4.4. Kiến nghị với Chính phủ và các Bộ, ngành ở Trung ương ..............................104

4.4.1. Thực hiện tốt công tác quy hoạch .................................................................104

4.4.2. Hoàn thiện môi trường pháp lý và cơ chế chính sách về ODA ....................105

4.4.3. Đảm bảo cân đối đủ và kịp thời vốn đối ứng cho các chương trình, dự án ODA.....106

vi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

KẾT LUẬN............................................................................................................107

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................108

vii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

ADB : Ngân hàng phát triển Châu Á

ADF : Quỹ phát triển Châu Á

BAPPENAS : Bộ Kế hoạch quốc gia

DAC : Hỗ trợ phát triển

FA : Khối lượng giá trị TSCĐ trong kỳ

FAO : Tổ chức Nông nghiệp và lương thực

FDI : Thu hút nguồn vốn

GDP : Lượng tổng sản phẩm quốc nội được tạo ra trong kỳ

GEF : Quỹ môi Trường Toàn Cầu

GRDP : Tổng sản phẩm trong tỉnh

HCSN : Hành chính sự nghiệp

IDA : Hiệp hội phát triển Quốc tế

IMF : Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế

ITTO : Tổ chức Gỗ nhiệt đới Quốc tế

JBLC : Vốn ODA của Nhật Bản

LDA : Hiệp hội phát triển quốc tế

OCR : Nguồn vốn thông thường

ODA : Hỗ trợ phát triển chính thức

OECD : Tổ chức Hợp tác Kinh tế và Phát triển

OECF : Quỹ Hợp tác Kinh tế Hải ngoại

TA : Hỗ trợ kỹ thuật

UNDP : Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc

UNEF : Chương trình Môi trường Liên hiệp quốc

UNIFEM : Quỹ Phát triển Liên hiệp quốc về Phụ nữ

WB : Ngân Hàng Thế Giới

WHO : Tổ Chức Y tế Thế Giới

WID : Phụ nữ trong phát triển

XDCB : Xây dựng cơ bản

viii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ix

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Cam kết ODA cho Việt Nam giai đoạn 2007-2014 .................................19

Bảng 1.2: Ký kết ODA giai đoạn 2008-2014............................................................20

Bảng 1.3: Giải ngân ODA giai đoạn 2008-2014.......................................................22

Bảng 1.4: Cơ cấu ngành trong giá trị Hiệp định đã ký kết........................................23

Bảng 3.1: Báo Cáo các chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Thái Nguyên

năm 2014 ........................................................................................................47

Bảng 3.2: Các dự án ODA của tỉnh giai đoạn 2009 - 2014 ......................................56

Bảng 3.3: Cam kết vốn ODA của tỉnh Thái Nguyên Giai đoạn 2009-2014 .............60

Bảng 3.4. Cơ cấu sử dụng vốn ODA theo ngành, lĩnh vực giai đoạn 2009-2014 ....69

Bảng 3.5. Cơ cấu ODA theo nhà tài trợ giai đoạn 2009- 2014.................................77

Bảng 4.1. Mục tiêu thu hút ODA tỉnh Thái Nguyên đến năm 2020 .........................92

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Biểu đồ 3.1: Vốn cam kết theo các nhà tài trợ của tỉnh Thái Nguyên Năm 2014 ....62

Biểu đồ 3.2: Vốn ODA theo hình thức viện trợ giai đoạn 2009 - 2014....................65

Biểu đồ 3.3: Quy mô vốn ODA giải ngân trong giai đoạn 2009 – 2014 ..................67

Biểu đồ 3.4. Vốn ODA thực hiện so với tổng vốn đầu tư tỉnh Thái Nguyên giai

đoạn 2009-2014 ..............................................................................................81

Biểu đồ 3.5. Tỷ lệ hộ nghèo tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2009-2014.......................52

Biểu đồ 3.6. Giá trị sản xuất nông nghiệp tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2009-2014...........52