Sử dụng tiền đền bù, hỗ trợ của nông dân bị thu hồi đất cho phát triển công nghiệp tại Huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN ĐỨC THỊNH

SỬ DỤNG TIỀN ĐỀN BÙ, HỖ TRỢ CỦA NÔNG DÂN

BỊ THU HỒI ĐẤT CHO PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP

TẠI HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2013

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn

ii

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN ĐỨC THỊNH

SỬ DỤNG TIỀN ĐỀN BÙ, HỖ TRỢ CỦA NÔNG DÂN

BỊ THU HỒI ĐẤT CHO PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP

TẠI HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Đoàn Mạnh Tuyển

THÁI NGUYÊN - 2013

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung

thực và chưa được dùng để bảo vệ một học vị nào.

Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã

được cảm ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2013

Tác giả luận văn

Nguyễn Đức Thịnh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình điều tra, nghiên cứu để hoàn thành luận văn, ngoài sự nỗ lực

của bản thân, tôi đã nhận được sự hướng dẫn nhiệt tình, chu đáo của các thầy cô

giáo và sự giúp đỡ nhiệt tình, chu đáo của cơ quan, đồng nghiệp và cán bộ, nhân

dân địa phương.

Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn trân trọng nhất tới giáo viên hướng dẫn khoa học

TS. Đoàn Mạnh Tuyển, người thầy đã tận tình hướng dẫn giúp đỡ tôi trong suốt quá

trình hoàn thành luận văn.

Tôi xin bầy tỏ lòng biết ơn đến Ban giám hiệu và các thầy, cô giáo, phòng

Quản lý đào tạo sau đại học - Trường Đại học kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái

Nguyên đã tạo mọi điều kiện cho tôi được học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận

văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của UBND huyện Quế Võ, phòng Tài

Nguyên và Môi trường, Chi cục Thống kê, các Phòng, Ban thuộc huyện Quế Võ,

cán bộ và nhân dân các xã Phương Liễu, Phượng Mao, Nhân Hòa đã nhiệt tình giúp

đỡ, cung cấp số liệu để tôi quá trình hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn tới gia đình, đồng nghiệp và bạn bè đã tạo điều

kiện về mọi mặt cho tôi trong quá trình thực hiện đề tài này.

Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2013

Tác giả luận văn

Nguyễn Đức Thịnh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN........................................................................................................... ii

MỤC LỤC................................................................................................................ iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................... vi

DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... vii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ......................................................................................... viii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ...............................................................................2

2.1. Mục tiêu chung.....................................................................................................2

2.2. Mục tiêu cụ thể.....................................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................2

3.1. Đối tượng nghiên cứu...........................................................................................2

3.2. Phạm vi nghiên cứu dề tài....................................................................................2

4. Ý nghĩa khoa học của đề tài ....................................................................................3

5. Bố cục của luận văn ................................................................................................3

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC ĐỀN BÙ,

HỖ TRỢ VÀ SỬ DỤNG TIỀN ĐỀN BÙ, HỖ TRỢ CỦA HỘ NÔNG DÂN ......4

1.1. Lý luận chung đền bù, hỗ trợ và sử dụng tiền đền bù, hỗ trợ của hộ nông dân........4

1.1.1. Một số khái niệm...............................................................................................4

1.1.2. Mục đích của tiền đền bù đất nông nghiệp .......................................................5

1.1.3. Các yếu tố ảnh hướng tới việc sử dụng tiền bồi thường của hộ nông dân........5

1.1.4. Các văn bản quy định về bồi thường, hỗ trợ cho hộ nông dân có đất bị thu hồi......5

1.1.5. Chính sách hỗ trợ ..............................................................................................9

1.2. Cơ sở lý luận chung về khu công nghiệp tập trung và cụm công nghiệp.................14

1.2.1. Quan niệm về khu công nghiệp tập trung .......................................................14

1.2.2. Quan niệm về cụm công nghiệp......................................................................16

1.2.3. Tác động của khu, cụm công nghiệp đến nông nghiệp và nông thôn.............16

1.3. Chủ trương, biện pháp giải quyết cho hộ nông dân sau khi chuyển đổi đất nông

nghiệp phục vụ quá trình CNH, HĐH, đô thị hoá ở Việt Nam.................................17

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn

iv

1.4. Cơ sở thực tiễn ...................................................................................................19

1.4.1. Kinh nghiệm sử dụng tiền đền bù khi thu hồi đất ở một số nước trên thế giới......19

1.4.2. Thực tiễn kinh nghiệm sử dụng tiền đền bù khi thu hồi đất ở trong nước.............21

1.4.3. Bài học kinh nghiệm rút ra đối với huyện Quế Võ trong việc giúp hộ nông

dân sử dụng hiệu quả tiền đền bù, hỗ trợ ................................................................22

CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI ...................................24

2.1. Các câu hỏi đặt ra để nghiên cứu của đề tài.......................................................24

2.2. Khung phân tích của đề tài.................................................................................24

2.3. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................25

2.3.1. Phương pháp thu thập thông tin ......................................................................25

2.3.2. Phương pháp phân tích xử lý số liệu...............................................................28

2.4. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu .............................................................................29

2.4.1. Nhóm chỉ tiêu mất đất.....................................................................................29

2.4.2. Nhóm chỉ tiêu về tiền đền bù ..........................................................................30

2.4.3. Nhóm chỉ tiêu về sử dụng tiền đền bù,hỗ trợ..................................................30

2.4.4. Nhóm chỉ tiêu đánh giá kết quả: .....................................................................31

CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC ĐỀN BÙ, HỖ TRỢ VÀ SỬ DỤNG

TIỀN ĐỀN BÙ, HỖ TRỢ CỦA HỘ NÔNG DÂN TẠI HUYỆN QUẾ VÕ.......32

3.1. Đặc điểm huyện Quế Võ....................................................................................32

3.1.1. Điều kiện tự nhiên...........................................................................................32

3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội................................................................................34

3.2. Thực trạng sử dụng tiền được đền bù, hỗ trợ sau khi bị thu hồi đất của nông dân

tại huyện Quế Võ - tỉnh Bắc Ninh.............................................................................43

3.2.1. Công tác đền bù, giải phóng mặt bằng tại huyện Quế Võ ..............................43

3.2.2. Thực trạng sử dụng tiền đền bù, hỗ trợ các hộ được điều tra .........................46

3.2.3. Tình hình sử dụng tiền đền bù của hộ nông dân .............................................53

3.2.4. Đầu tư cho sản xuất kinh doanh từ quỹ tiền đền bù của nhóm hộ điều tra.....62

3.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc sử dụng tiền đền bù của nông hộ..................67

3.3. Đánh giá chung về việc sử dụng tiền đền bù, hỗ trợ của nông hộ .....................72

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn

v

CHƢƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC

SỬ DỤNG TIỀN ĐỀN BÙ, HỖ TRỢ CỦA HỘ NÔNG DÂN TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH ..................................................................74

4.1. Quan điểm, mục tiêu và phương hướng sử dụng hiệu quả tiền đền bù. ............74

4.1.1. Quan điểm sử dụng hiệu quả tiền đền bù........................................................74

4.1.2. Mục tiêu và phương hướng .............................................................................74

4.2. Một số giải pháp chủ yếu nhằm giúp nông dân sử dụng hiệu quả tiền đền bù tại

huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh...................................................................................75

4.2.1. Giải pháp phát triển kinh tế tại các địa phương mất đất .................................75

4.2.2. Giải pháp nâng cao trình độ, nhận thức của nông hộ trong sử dụng tiền đền

bù, hỗ trợ để phát triển kinh tế ..................................................................................76

4.3. Kiến nghị............................................................................................................81

KẾT LUẬN..............................................................................................................83

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................85

PHỤ LỤC.................................................................................................................87

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ

WB Ngân hàng thế giới

UBND Ủy ban nhân dân

BTHT Bồi thường hỗ trợ

BTHTTĐC Bồi thường, hỗ trợ tái định cư

TĐC Tái định cư

KCN Khu công nghiệp

CCN Cụm công nghiệp

GPMB Giải phóng mặt bằng

HĐBT&GPMB Hội đồng bồi thường và giải phóng mặt bằng

BCH Ban chấp hành

CNH Công nghiệp hóa

HĐH Hiện đại hóa

TC-KH Tài chính-Kế hoạch

NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn

LĐTB&XH Lao động thương binh và xã hội

TTCN Tiểu thủ công nghiệp

ĐVT Đơn vị tính

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Tài nguyên đất của huyện Quế Võ 2009 ..................................................34

Bảng 3.2: Hiện trạng sử dụng đất đai của huyện Quế võ từ 2010 - 2012.................36

Bảng 3.3: Tình hình dân số và lao động của huyện Quế Võ ....................................38

Bảng 3.4: Một số chỉ tiêu phát triển kinh tế giai đoạn 2007 - 2011 huyện Quế Võ........41

Bảng 3.5: Bảng giá đất nông nghiệp .........................................................................45

Bảng 3.6: Giá đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp ngoài các khu công nghiệp,

cụm công nghiệp .......................................................................................................45

Bảng 3.7: Giá đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp trong các khu công nghiệp,

cụm công nghiệp .......................................................................................................46

Bảng 3.8: Một số thông tin chung về nhóm hộ điều tra............................................48

Bảng 3.9: Tình hình số lượng và chất lượng lao động ở các nhóm hộ điều tra ........50

Bảng 3.10: Số lượng và giá trị đền bù đất nông nghiệp bị thu hồi của các nhóm hộ

điều tra.......................................................................................................................53

Bảng 3.11: Cách thức sử dụng tiền đền bù của hộ....................................................55

Bảng 3.12 : Cơ cấu sử dụng tiền đền bù của các nhóm hộ điều tra ..........................56

Bảng 3.13: Thực trạng sử dụng tiền đền bù bình quân trên nhóm hộ điều tra..........58

Bảng 3.14: Thực trạng sử dụng tiền đền bù của các hộ điều tra theo xã .................61

Bảng 3.15: Tình hình sử dụng tiền đền bù đầu tư cho SXKD chuyển đổi nghề

nghiệp của nhóm hộ điều tra phân theo xã................................................................64

Bảng 3.16: Tình hình sử dụng tiền đền bù đầu tư cho SXKD chuyển đổi nghề

nghiệp phân theo nhóm hộ ........................................................................................66

Bảng 3.17: Ảnh hưởng trình độ học vấn chủ hộ tới việc sử dụng tiền đền bù .........67

Bảng 3.18: Ảnh hưởng của giới tính chủ hộ tới việc sử dụng tiền đền bù của hộ....69

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn

viii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1: Cơ cấu đất đai năm 2012 của huyện Quế Võ .......................................37

Biểu đồ 3.2: Cơ cấu các ngành huyện Quế Võ năm 2007 ........................................42

Biểu đồ 3.3: Cơ cấu các ngành huyện Quế Võ năm 2011 ........................................42