Sử dụng thuốc trong nhi khoa doc

Sử dụng thuốc trong NHi KHoa

SỬ DỤNG THUỐC TRONG NHI KHOA

BS. Nguyễn Văn Thanh

I - ĐẠI CƯƠNG:

- Trẻ em là một cơ thể đang lớn và phát triển, sử dụng thuốc cho trẻ em cần phải hiểu rõ tính chất dược lý của thuốc và đặc điểm cơ thể của trẻ.

II - CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ BẰNG THUỐC:

1/ Điều trị đặc hiệu: là dùng thuốc đặc hiệu với nguyên nhân

2/ Điều trị theo kinh nghiệm:

3/ Điều trị thử: nhằm định hướng chẩn đoán.

4/ Điều trị triệu chứng:

5/ Điều trị vờ: Điều trị tâm lý

III - MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA TRẺ LIÊN QUAN TỚI DÙNG THUỐC:

1/ Trẻ em là một cơ thể đang lớn và phát triển, cần nắm rõ đặc điêm sinh lý, giải phẩu và tình trạng bệnh lý của trẻ.

2/ Chức năng gan, thận của trẻ chưa hoàn thiện-> Khả năng chuyển hóa, tích lũy, đào thải kém-> dễ ngộ độc thuốc.

3/ Sự cạnh tranh trong việc gắn Protein:

- Thuốc vào cơ thể được gắn với Protein để vận chuyển đến nơi tác dụng.

- Ở trẻ em khả năng gắn thuốc với protein còn kém và có sự cạnh tranh giữa các thuốc đồng thời cạnh tranh với Bilirubin tự do -> một số thuốc không gắn được với

Protein-> dễ gây ngộ độc thuốc và tăng Bilirubin tự do trong máu -> vàng da.

Thuốc + Protein ( Albumin) --------> Về nơi có tác dụng

........................................Gluconyltr anferaza

Bilirubin tự do + Albumin -----------------------> Bilirubin-Al

---.............................................-Gan-----------------------------

Bilirubin-Al + Protein Y,Z ------- ------> Bilirubin trực tiếp

( Trẻ sơ sinh HC nhiều, sau mấy ngày HC vỡ để trở về bình thường-> Bilirubin tự do tăng ca H/C vàng da nhân ở trẻ sơ sinh. Nếu ta sử dụng thuốc cướp mất Albumin ->

Bilirubin tự do càng tăng ca càng dễ dẫn tới H/C vàng da nhân)

4/ Đặc điểm chuyển hóa thuốc và sự phân bố nước trong cơ thể :

Ở trẻ em lượng nước toàn phần và sự phân bố nước ở trong và ngoài tế bào thay đổi theo lứa tuổi, do đó sự phân bố khối lượng thuốc củng rất khác nhau ở từng lứa tuổi.

5/ Đặc điểm thần kinh trung ương và hàng rào máu não:

Não của trẻ em có nhiều nước, nhiều mạch máu và chức năng hệ thần kinh chưa hoàn chỉnh nên dễ có tình trạng phản ứng thuốc.

6/ Một số thuốc có thể qua rau thai và qua sữa mẹ.

IV - ĐƯỜNG DÙNG VÀ ĐẶC ĐIỂM CÁC ĐƯỜNG DẪN THUỐC VÀO CƠ THỂ TRẺ.

1/ Đường uống:

*Đây là đường thông dụng và hợp lý nhất đối với trẻ em vì:

- Tiện lợi, không gây đau cho trẻ

- Dễ thực hiện

- Khả năng hấp thu thuốc ở dạ dày trẻ em cao hơn người lớn vì hệ thống vi nhung mao dày đặc, ruột trẻ em dài .

- Độ pH ở dạ dày của trẻ em kiềm tính hơn người lớn nên trẻ dùng một số thuốc ít bi xuất huyết và chịu được liều hơn người lớn

*Một số men phá hủy chưa hình thành( như men phá hủy Streptomycin) nên khi sử dụng thuốc cần lưu ý:

- Các thuốc nên sử dụng dưới dạng lỏng, xirô, nước thơm, ngọt

- Số lượng không quá nhiều các thuốc khó uống, nên chia làm nhiều lần uống.

- Nên nghiền nhỏ thuốc đặc biệt trẻ dưới 5 tuổi

- Khi trẻ nôn nhiều không nên dùng thuốc tránh sặc vào phổi.nên chuyển sang đường tiêm.

- Không dùng cồn, rượu để pha thuốc.

2/ Đường tiêm:

- Tiêm TM theo giờ sẻ tập trung được nồng độ thuốc cao nhất.

- Tiêm bắp và dưới da: chỉ dùng trong những trường hợp bắt buộc

Khi tiêm bắp nên tiêm 1/4 trên ngoài mông.

3/ Qua tủy sống:

Dùng để bơm kháng sing khi trẻ bị viêm màng não.

Bơm hóa chất trong bệnh BC cấp.

V - CÁCH TÍNH LIỀU LƯỢNG THUỐC CHO TRẺ EM:

1/ Theo kinh nghiệm:

- Trẻ sơ sinh dùng liều = 1/8 liều người lớn

- Trẻ dưới 6 tháng dùng liều = 1/5 liều người lớn.

- Trẻ 1 tuổi dùng liều = 1/4 liều người lớn.

- Trẻ 3-4 tuổi dùng liều = 1/3 liều người lớn

- Trẻ 7 tuổi dùng liều =1/2 liều người lớn.

- Trẻ 12 tuổi dùng liều = 2/3 liều người lớn.

- Trẻ = 15 tuổi dùng liều = liều người lớn.

Hoặc tính theo công thức:

...............................................Tu� ��i trẻ em( năm)

Liều trẻ em= Liều người lớn x -------------------------

...............................................Tu� ��i ( năm) + 12

................................Tuổi trẻ em x 20

Liều trẻ em= 4 x--------------------------------- x liều người lớn

......................................100

2/ Theo cân nặng:

Ví dụ: Người lớn dùng 1mg/kg cân nặng thì:

- Trẻ < 1 tuổi là 2 mg/kg

- Trẻ 1- 4 tuổi là 1,75mg/kg

- Trẻ 4-7 tuổi là 1,5 mg/kg

- Trẻ 7-15 tuổi là 1,25mg/kg

- Trẻ >15 tuổi là 1 mg/kg

3/ Theo diện tích da:

................................Diện tích da trẻ em(m²) x liều người lớn

Liều lượng thuốc = ----------------------------------------------------

.................................................. .....1,73 m²

*Bảng đối chiếu diện tích da của cơ thể : cân nặng(kg); Diện tích da(m²):

P(kg).......3,5........7........12.....19......30. .....40......50

S(m²).......0,25......0,35...0,5....0,75....1.... ...1,25....1,5

5/ Một số liều lượng cần lưu ý:

1 gr nước cất = XX giọt

1 gr cồn = LV giọt

1 gr dầu = Lgiọt

1 Thìa cà fê = 5gr nước = 5ml

1 Thìa cà fê = 4,5gr dầu

1 Thìa cà fê = 20gr xi rô

1 Thìa súp = 15gr nước = 15ml

6/ Nguyên tắc sử dụng thuốc cho trẻ:

- Nếu thuốc cùng tác dụng thì nên chọn thuốc ít độc hơn.

- Hai thuốc cùng tác dụng , cùng độc tính thì nên chọn loại rẻ tiền

- Không phối hợp nhiều loại kháng sinh cùng lúc( trừ KS chống lao)