Sử dụng đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ở các trường THPT tư thục thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh

ĐH THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐH SƯ PHẠM

HÀ THỊ HƯƠNG GIANG

SỬ DỤNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN

ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

Ở CÁC TRƯỜNG THPT TƯ THỤC THÀNH PHỐ HẠ LONG,

TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2018

ĐH THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐH SƯ PHẠM

HÀ THỊ HƯƠNG GIANG

SỬ DỤNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN

ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

Ở CÁC TRƯỜNG THPT TƯ THỤC THÀNH PHỐ HẠ LONG,

TỈNH QUẢNG NINH

Ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ TÌNH

THÁI NGUYÊN - 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan bản luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập

của riêng tôi, các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là chính xác, trung thực có nguồn

gốc rõ ràng và chưa được công bố ở bất kỳ công trình nào. Tôi xin chịu trách nhiệm

hoàn toàn về luận văn của mình.

Thái nguyên, tháng 7 năm 2018

Tác giả

Hà Thị Hương Giang

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, ngoài sự cố gắng, nỗ lực của bản thân, em đã nhận

được rất nhiều sự giúp đỡ tận tình của các thầy giáo, cô giáo, các cơ quan, trường học.

Em xin bày tỏ lòng biết ơn đến lãnh đạo trường ĐH sư phạm Thái Nguyên, các

thầy giáo, cô giáo phòng Đào tạo, Khoa Tâm lý - GD, các nhà khoa học, các thầy giáo, cô

giáo trong và ngoài Trường ĐH Sư phạm Thái Nguyên đã giảng dạy trong suốt quá trình

học tập.

Đặc biệt, em xin trân trọng cảm ơn PGS.TS. Nguyễn Thị Tình người đã trực

tiếp, tận tình hướng dẫn khoa học, giúp đỡ em hoàn thành luận văn này.

Xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, tạo điều kiện của Sở GD và Đào tạo tỉnh

Quảng Ninh, các trường THPT Tư thục trên địa bàn TP Hạ Long; cảm ơn các đồng

chí, đồng nghiệp, đã tận tình giúp đỡ và cung cấp số liệu, đóng góp ý kiến để việc điều

tra nghiên cứu và hoàn thành luận văn được thuận lợi.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng luận văn không tránh khỏi những hạn chế,

thiếu sót. Tác giả xin trân trọng tiếp thu những ý kiến chỉ bảo, góp ý xây dựng của các

nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo đồng nghiệp để tiếp tục hoàn thiện luận văn.

Xin trân trọng cảm ơn!

Tác giả

Hà Thị Hương Giang

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................... ii

MỤC LỤC ...................................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT..................................................................... iv

DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ................................................................................. vi

MỞ ĐẦU...................................................................................................................... 1

1. Lí do chọn đề tài ....................................................................................................... 1

2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 3

3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu.............................................................................. 3

4. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................................ 3

5. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 3

6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu đề tài..................................................................... 3

7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4

8. Cấu trúc của luận văn................................................................................................ 5

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SỬ DỤNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN ĐÁP ỨNG

YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC Ở CÁC TRƯỜNG THPT TƯ THỤC ........... 6

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề............................................................................ 6

1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài................................................................................... 6

1.1.2. Nghiên cứu ở trong nước ................................................................................... 7

1.2. Đội ngũ giáo viên Trung học phổ thông tư thục................................................ 9

1.2.1. Trường Trung học phổ thông tư thục trong hệ thống giáo dục quốc dân Việt

Nam.................................................................................................................... 9

1.2.2. Khái niệm về đội ngũ giáo viên Trung học phổ thông Tư thục....................... 10

1.2.3. Đặc điểm của đội ngũ giáo viên THPT Tư thục .............................................. 11

1.3. Sử dụng đội ngũ giáo viên ............................................................................... 16

1.3.1. Khái niệm......................................................................................................... 16

1.3.2. Quá trình hoạch định sử dụng đội ngũ............................................................. 16

1.3.3. Vai trò của sử dụng đội ngũ............................................................................. 18

1.3.4. Nội dung của sử dụng đội ngũ ......................................................................... 18

iv

1.3.5. Mối quan hệ của sử dụng đội ngũ với những nội dung khác của quản lí nhân

sự...................................................................................................................... 20

1.3.6. Đổi mới giáo dục và sự tác động đến đội ngũ giáo viên ................................. 20

1.4. Sử dụng đội ngũ giáo viên THPT đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ở các

trường Trung học phổ thông Tư thục............................................................... 23

1.4.1. Khái niệm......................................................................................................... 23

1.4.2. Nội dung của sử dụng đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

ở các trường Trung học phổ thông Tư thục ..................................................... 23

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới sử dụng đội ngũ giáo viên ở các trường Trung học

phổ thông Tư thục............................................................................................ 27

1.5.1. Yếu tố chủ quan ............................................................................................... 27

1.5.2. Yếu tố khách quan ........................................................................................... 28

Kết luận chương 1....................................................................................................... 29

Chương 2. THỰC TRẠNG SỬ DỤNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN ĐÁP ỨNG

YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC Ở CÁC TRƯỜNG THPT TƯ THỤC

THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH...................................... 30

2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và giáo dục của thành phố

Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh .............................................................................. 30

2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng ........................................................................ 31

2.2.1. Mục đích khảo sát ............................................................................................ 31

2.2.2. Nội dung khảo sát ............................................................................................ 32

2.2.3. Phương pháp khảo sát...................................................................................... 32

2.2.4. Địa bàn và khách thể khảo sát ......................................................................... 33

2.3. Thực trạng đội ngũ giáo viên ở các trường Trung học phổ thông tư thục

thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.............................................................. 33

2.3.1. Quy mô, mạng lưới .......................................................................................... 34

2.3.2. Số lượng đội ngũ giáo viên.............................................................................. 35

2.3.3. Chất lượng đội ngũ giáo viên........................................................................... 36

2.3.4. Cơ cấu đội ngũ giáo viên ................................................................................. 37

2.4. Thực trạng sử dụng đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ở các

trường Trung học phổ thông tư thục thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ......... 41

2.4.1. Thực trạng tuyển dụng giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.............. 41

2.4.2. Thực trạng bố trí sử dụng đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ..... 43

v

2.4.3. Thực trạng đánh giá đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục..... 45

2.4.4. Thực trạng đề bạt và thuyên chuyển giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo

dục.................................................................................................................... 46

2.4.5. Thực trạng tác động của công tác bồi dưỡng và tạo môi trường làm việc đến

sử dụng đội ngũ giáo viên................................................................................ 48

2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến sử dụng đội ngũ giáo viên đáp ứng

yêu cầu đổi mới giáo dục ở các trường Trung học phổ thông tư thục thành

phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ....................................................................... 53

2.5.1. Những yếu tố chủ quan.................................................................................... 54

2.5.2. Những yếu tố khách quan ................................................................................ 55

2.6. Đánh giá chung ................................................................................................ 57

2.6.1. Những ưu điểm ................................................................................................ 57

2.6.2. Những hạn chế ................................................................................................. 58

2.6.3. Nguyên nhân của những ưu điểm và hạn chế .................................................. 58

Kết luận chương 2....................................................................................................... 59

Chương 3. BIỆN PHÁP SỬ DỤNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN ĐÁP ỨNG YÊU

CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC Ở CÁC TRƯỜNG THPT TƯ THỤC

THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH...................................... 59

3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................... 60

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .................................................................. 60

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa .................................................................... 60

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .................................................................. 60

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .................................................................. 60

3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ..................................................................... 61

3.2. Các biện pháp................................................................................................... 61

3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức của đội ngũ giáo viên các trường THPT Tư

thục ở thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh về việc đổi mới căn bản, toàn

diện GD và ĐT................................................................................................. 61

3.2.2. Lập quy hoạch phát triển và xây dựng kế hoạch tuyển chọn đội ngũ giáo

viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ở các trường Trung học phổ thông

Tư thục thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ................................................ 63

vi

3.2.3. Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo

dục ở các trường Trung học phổ thông Tư thục thành phố Hạ Long, tỉnh

Quảng Ninh...................................................................................................... 66

3.2.4. Xây dựng vị trí việc làm, làm cơ sở cho việc tuyển dụng, bố trí, sử dụng và

đánh giá giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ở các trường Trung

học phổ thông Tư thục thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ........................ 73

3.2.5. Phân công nhiệm vụ đội ngũ giáo viên phù hợp với năng lực tại các trường

Trung học phổ thông Tư thục thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ............. 74

3.2.6. Tạo môi trường làm việc thuận lợi cho đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu

đổi mới giáo dục ở các trường Trung học phổ thông Tư thục thành phố Hạ

Long, tỉnh Quảng Ninh .................................................................................... 76

3.2.7. Thực hiện tốt các chính sách đãi ngộ cho đội ngũ giáo viên ở các trường

Trung học phổ thông Tư thục, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ............ 78

3.2.8. Thực hiện tốt công tác thi đua, khen thưởng nhằm tạo động lực làm việc

cho đội ngũ giáo viên tại các trường Trung học phổ thông Tư thục, thành

phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ....................................................................... 81

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...................................................................... 83

3.4. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất...... 84

3.4.1. Mức độ cần thiết của các biện pháp sử dụng đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu

cầu đổi mới giáo dục ở các trường Trung học phổ thông Tư thục thành phố

Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh .............................................................................. 85

3.4.2. Tính khả thi của các biện pháp quản lý sử dụng đội ngũ giáo viên đáp ứng

yêu cầu đổi mới giáo dục ở các trường THPT Tư thục thành phố Hạ Long,

tỉnh Quảng Ninh............................................................................................... 88

Kết luận chương 3....................................................................................................... 90

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 91

1. Kết luận................................................................................................................... 91

2. Khuyến nghị............................................................................................................ 91

TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................ 94

PHỤ LỤC

iv

DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

BGD ĐT : Bộ Giáo dục và Đào tạo

CBQL : Cán bộ quản lý

CĐ : Cao đẳng

CNH - HĐH : Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa

CNTT : Công nghệ thông tin

ĐH : Đại học

ĐTN : Đoàn thanh niên

GD - ĐT : Giáo dục - Đào tạo

GD : Giáo dục

GV : Giáo viên

HĐQT : Hội đồng quản trị

HS : Học sinh

KT-XH : Kinh tế - xã hội

TCCB : Tổ chức cán bộ

THCS : Trung học cơ sở

THPT : Trung học phổ thông

TP : Thành phố

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Thống kê số lượng và quy mô các trường THPT Tư thục trên địa bàn

TP Hạ Long (số liệu năm học 2017 - 2018)............................................ 34

Bảng 2.2: Thống kê số lượng GV, HS tại các trường THPT Tư thục TP Hạ Long

qua các năm học ...................................................................................... 35

Bảng 2.3: Số lượng GV THPT tư thục TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh chia theo

trình độ đào tạo, bồi dưỡng (số liệu năm học 2017 - 2018).................... 36

Bảng 2.4: Cơ cấu GV THPT Tư thục TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh về giới tính,

thâm niên công tác, độ tuổi và đảng viên .................................................. 38

Bảng 2.5: Ý kiến đánh giá về các phương pháp tuyển dụng đội ngũ GV ở các

trường THPT Tư thục TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh............................ 41

Bảng 2.6: Thống kê tỉ lệ % các nội dung đánh giá của CBQL và của GV về công tác

tuyển dụng tại các trường THPT Tư thục TP Hạ Long, tỉnh QN................. 42

Bảng 2.7: Thống kê số lượng và tỉ lệ % các vị trí việc làm của GV ....................... 43

Bảng 2.8: Ý kiến đánh giá về công tác bố trí, sử dụng đội ngũ GV ở các trường

THPT Tư thục TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ....................................... 44

Bảng 2.9: Thống kê mức độ thường xuyên và hiệu quả của các hình thức đánh

giá năng lực GV ...................................................................................... 46

Bảng 2.10: Thống kê mức độ tham gia thường xuyên của GV với các khóa bồi dưỡng....50

Bảng 2.11: Thống kê mức độ tác động của công tác bồi dưỡng với việc sử dụng

đội ngũ ở các trường THPT Tư thục TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ..... 51

Bảng 2.12: Thống kê mức độ hài lòng của GV về tạo môi trường làm việc............. 52

Bảng 2.13: Thống kê mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến việc sử dụng đội ngũ

GV tại các trường THPT Tư thục TP Hạ Long ...................................... 53

Bảng 3.1: Kết quả đánh giá mức độ cần thiết của các biện pháp được đề xuất ...... 85

Bảng 3.2: Kết quả đánh giá tính khả thi của các biện pháp được đề xuất............... 88

vi

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

Biểu đồ:

Biểu đồ 2.1: Biểu diễn tỉ lệ % về cơ cấu độ tuổi của GV các trường THPT Tư

thục TP Hạ Long................................................................................. 38

Biểu đồ 2.2: Biểu diễn tỉ lệ % về thâm niên giảng dạy của GV các trường THPT

Tư thục TP Hạ Long ........................................................................... 39

Biểu đồ 2.3: Biểu diễn tỉ lệ % GV theo cơ cấu giới tính......................................... 40

Sơ đồ:

Sơ đồ 1.1: Mô hình phát triển nguồn nhân lực theo Leonard Nadle.................... 20

Sơ đồ 3.1: Mối quan hệ giữa các biện pháp ......................................................... 84

1

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Đại hội Đảng lần thứ XI đã xác định: “Phấn đấu đến năm 2020, nước ta cơ bản

trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại” [25]. Để thực hiện thành công mục

tiêu đó thì việc bồi dưỡng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nói chung, chất lượng

đội ngũ GV nói riêng có vai trò đặc biệt quan trọng. Platon - Nhà triết gia cổ đại Hi

Lạp đã nói: “Nếu người thợ giày là một người thợ tồi thì quốc gia sẽ không quá lo lắng

về điều đó, dân chúng sẽ phải xỏ những đôi giày kém một chút, nhưng nếu thầy giáo là

người dốt nát, vô luân thì trên đất nước sẽ xuất hiện cả một thế hệ kém cỏi và những

con người xấu xa” (dẫn theo [20]). Hay Tago - nhà hiền triết và thi hào của Ấn Độ viết:

"GD một người đàn ông thì được một con người, GD một người đàn bà thì được một

gia đình, GD một người thầy giáo thì được một thế hệ" ([20]). Điều đó cho thấy, chất

lượng đội ngũ GV luôn là một trong những nhân tố có ý nghĩa quyết định sự thành bại

của sự nghiệp trồng người.

Hội nghị Trung ương 2 khoá VIII đề ra 4 giải pháp, trong đó có giải pháp xây

dựng đội ngũ GV, tạo động lực cho người dạy và học; các giải pháp đã nhấn mạnh “GV

là nhân tố quyết định chất lượng GD và được xã hội tôn vinh. Chăm lo xây dựng đội

ngũ GV và CBQL GD sẽ tạo được sự chuyển biến về chất lượng GD, đáp ứng được yêu

cầu đổi mới của đất nước; đào tạo GV gắn với địa chỉ và có chính sách sử dụng hợp

lý để khắc phục nhanh chóng tình trạng thiếu GV...” [22]. Nghị quyết Đại hội đại biểu

toàn quốc lần thứ IX đã khẳng định “Phát triển GD và đào tạo là một trong những

động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp CNH-HĐH, là điều kiện để phát huy nguồn

lực con người - yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng nhanh và bền vững”

[23]. Quan điểm chỉ đạo tại Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn

bản và toàn diện GD và đào tạo (Nghị quyết 29-NQ/TW) tiếp tục khẳng định: “GD và

đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân.

Đầu tư cho GD là đầu tư phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế

hoạch phát triển kinh tế-xã hội”. Một trong các nội dung của biện pháp phát triển đội

ngũ nhà giáo: “Xây dựng quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và

CBQL GD gắn với nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng và

hội nhập quốc tế. Thực hiện chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo theo từng cấp học và trình độ

đào tạo”. Giải pháp cũng đề cập đến cơ chế tuyển chọn đội ngũ: “có cơ chế tuyển sinh

và cử tuyển riêng để tuyển chọn được những người có phẩm chất, năng lực phù hợp

vào ngành sư phạm” [26]. Cùng với nội dung trên, Chính phủ đã ban hành chương trình

hành động thực hiện Nghị quyết số 29-NQ-TW (NQ số 44/NQ-CP), chương trình hành

động đã đề cập đến nhiều giải pháp phát triển đội ngũ nhà giáo trong đó có nội dung

“xây dựng đội ngũ nhà giáo và CBQL đủ về số lượng, đáp ứng yêu cầu về chất