Sử Dụng Ảnh Viễn Thám Và Gis Đánh Giá Biến Động Diện Tích Rừng Tại Huyện Lâm Bình Tỉnh Tuyên Quang Giai Đoạn 2000 2017

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

KHOA QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN RỪNG VÀ MÔI TRƢỜNG

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

SỬ DỤNG ẢNH VIỄN THÁM VÀ GIS ĐÁNH GIÁ BIẾN ĐỘNG DIỆN

TÍCH RỪNG TẠI HUYỆN LÂM BÌNH, TỈNH TUYÊN QUANG

GIAI ĐOẠN 2000-2017

NGÀNH: KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG

MÃ SỐ: 306

Giáo viên hƣớng dẫn: PGS.TS Nguyễn Hải Hòa

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Ngọc Dƣơng

Mã sinh viên: 1453021388

Lớp: 59C-KHMT

Khóa học: 2014 - 2018

HÀ NỘI, 2018

LỜI NÓI ĐẦU

Đƣợc sự đồng ý nhất trí của trƣờng Đại học Lâm nghiệp, Khoa Quản lý

Tài nguyên rừng và Môi trƣờng và các thầy cô trong khoa. Tôi đã thực hiện

nghiên cứu và hoành thành khóa luận tốt nghiệp:

“Sử dụng ảnh viễn thám và GIS đánh giá biến động diện tích rừng tại

huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 2000- 2017”

Trong thời gian thực hiện khóa luận tốt nghiệp, ngoài sự nỗ lực cố gắng

của bản thân tôi còn nhận đƣợc sự giúp đỡ tận tình của thầy cô. Tôi xin gửi lời

cảm ơn chân thành nhất tới PGS.TS. Nguyễn Hải Hòa ngƣời đã trực tiếp hƣớng

dẫn tôi làm khóa luận và các thầy, cô giáo trong Khoa và nhà trƣờng đã tạo điều

kiện giúp đỡ tôi hoàn thành khóa luận này.

Đồng thời tôi cũng xin gửi tới ban lãnh đạo, các phòng chuyên môn

nghiệp vụ và toàn thể cán bộ Hạt Kiểm lâm huyện Lâm Bình, huyện Lâm Bình,

tỉnh Tuyên Quang đã cung cấp cho tôi những tài liệu cần thiết, những kiến thức

thực tế trong công việc lời cám ơn sâu sắc và chân thành nhất.

Với điều kiện thời gian cũng nhƣ kinh nghiệm còn hạn chế của một sinh

viên, khóa luận này không thể tránh đƣợc những thiếu sót. Tôi rất mong nhận

đƣợc sự chỉ bảo, đóng góp ý kiến của các thầy cô và bạn bè để tôi có điều kiện

bổ sung, nâng cao ý thức của mình, phục vụ tốt hơn công tác thực tế sau này.

Tôi xin chân thành cám ơn !

Hà Nội, Ngày tháng năm 2018

Sinh viên thực hiện

Nguyễn Ngọc Dƣơng

MỤC LỤC

LỜI NÓI ĐẦU

MỤC LỤC

TÓM TẮT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

DANH MỤC VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC CÁC HÌNH

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

ĐẶT VẤN ĐỀ....................................................................................................... 1

CHƢƠNG I TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ....................................... 1

1.1. Tổng quan về viễn thám và GIS..................................................................... 1

1.1.1. Các khái niệm cơ bản.................................................................................. 1

1.1.2. Khái quát về vệ tinh Landsat....................................................................... 4

1.2. Biến động diện tích rừng................................................................................ 7

1.3. Lƣợc sử ở trên thế giới và Việt Nam ............................................................. 8

1.3.1. Thế giới ....................................................................................................... 8

1.3.2 Việt Nam ...................................................................................................... 8

1.4. Tính cấp thiết đề tài...................................................................................... 11

PHẦN II MỤC TIÊU, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..... 12

2.1. Mục tiêu nghiên cứu..................................................................................... 12

2.1.1. Mục tiêu chung.......................................................................................... 12

2.1.2. Mục tiêu cụ thể.......................................................................................... 12

2.2. Phạm vi nghiên cứu...................................................................................... 12

2.3. Nội dung nghiên cứu.................................................................................... 12

2.3.1. Nghiên cứu hiện trạng và thực trạng quản lý rừng tại huyện Lâm Bình,

tỉnh Tuyên Quang................................................................................................ 12

2.3.2. Nghiên cứu xây dựng bản đồ biến động diện tích rừng và xác định nguyên

nhân tại khu vực nghiên cứu ............................................................................... 13

2.3.3. Nghiên cứu cơ hội và thách thức hoạt động quản lý rừng khu vực nghiên

cứu ....................................................................................................................... 13

2.3.4. Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý bền vững rừng khu vực

nghiên cứu ........................................................................................................... 13

2.4. Phƣơng pháp nghiên cứu.............................................................................. 13

2.4.1. Hiện trạng và thực trạng quản lý rừng tại huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên

Quang .................................................................................................................. 13

2.4.2. Xây dựng bản đồ biến động diện tích rừng và đánh giá nguyên nhân tại

khu vực nghiên cứu ............................................................................................. 14

2.4.3. Nghiên cứu cơ hội và thách thức hoạt động quản lý rừng khu vực nghiên

cứu ....................................................................................................................... 19

2.4.4. Đề xuất giải pháp quản lý rừng bền vững................................................. 20

PHẦN III ĐẶC ĐIỂM ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ XÃ HỘI KHU

VỰC NGHIÊN CỨU .......................................................................................... 21

3.1. Điều kiện tự nhiên ........................................................................................ 21

3.1.1. Khái quát về huyện Lâm Bình .................................................................. 21

3.1.2. Về vị trí địa lý............................................................................................ 22

3.1.3. Địa hình..................................................................................................... 22

3.1.4. Khí hậu, thủy văn ...................................................................................... 22

3.2. Kinh tế-văn hóa, xã hội ................................................................................ 23

3.2.1. Kinh tế ....................................................................................................... 23

3.2.2 Văn hóa-Xã hội .......................................................................................... 24

3.3. Cơ sở hạ tầng................................................................................................ 26

3.4. Vai trò của rừng............................................................................................ 27

PHẦN IV KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN................................ 30

4.1. Hiện trạng và thực trạng quản lý rừng tại huyện Lâm Bình, Tuyên Quang 30

4.1.1. Hiện trạng rừng tại khu vực nghiên cứu ................................................... 30

4.1.2. Thực trạng quản lý rừng............................................................................ 31

4.2. Biến động diện tích và nguyên nhân thay đổi khu vực nghiên cứu............. 34

4.2.1. Hiện trạng rừng năm 2000, 2010 và 2017 ................................................ 34

4.2.2. Đánh giá độ chính xác của bản đồ phân loại............................................. 37

4.2.3. Biến động rừng giai đoạn 2000- 2010 và 2010- 2017 .............................. 39

4.2.4. Nguyên nhân biến động rừng.................................................................... 42

4.3. Cơ hội, thách thức đối với hoạt động quản lý rừng ..................................... 44

4.4. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý rừng bền vững................................... 47

4.4.1. Nhóm giải pháp chính sách và pháp lý trong quản lý rừng ...................... 47

4.4.2. Nhóm giải pháp khoa học kỹ thuật ........................................................... 48

4.4.3. Nhóm giải pháp kinh tế-xã hội.................................................................. 48

4.4.4. Quản lý đất đai .......................................................................................... 50

4.4.5. Giải pháp khác........................................................................................... 50

4.4.6. Đẩy mạnh hợp tác, hội nhập quốc tế trong công tác quản lý, bảo vệ và

phát triển rừng ..................................................................................................... 51

PHẦN V KẾT LUẬN, TỒN TẠI, KIẾN NGHỊ................................................ 52

5.1. Kết luận ........................................................................................................ 52

5.2. Tồn tại........................................................................................................... 52

5.3. Kiến nghị...................................................................................................... 53

TÀI LIỆU THAM KHẢO

TÓM TẮT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

1.Tên khóa luận: Sử dụng ảnh viễn thám và GIS đánh giá biến động diện tích

rừng tại huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 2000- 2017.

2. Giáo viên hƣớng dẫn: PGS.TS. Nguyễn Hải Hòa.

3. Ngƣời thực hiện: Nguyễn Ngọc Dƣơng

4. Mục tiêu nghiên cứu

- Mục tiêu chung:

Kết quả nghiên cứu của đề tài :“Sử dụng ảnh viễn thám và GIS đánh giá

biến động diện tích rừng tại huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 2000-

2017” góp phần cung cấp cở sở khoa học, nâng cao quản lý rừng tại huyện Lâm

Bình và tỉnh Tuyên Quang cũng nhƣ tại Việt Nam.

- Mục tiêu cụ thể:

Đánh giá hiện trạng và thực trạng quản lý rừng tại huyện Lâm Bình, tỉnh

Tuyên Quang.

Xác định cơ hội và thách thức hoạt động quản lý rừng khu vực nghiên

cứu.

Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý bền vững rừng khu vực

nghiên cứu.

5. Phƣơng pháp nghiên cứu.

- Kế thừa số liệu: các báo cáo của Hạt Kiểm lâm, UBND các xã.

- Điều tra thực địa: đo các tọa độ.

- Phƣơng pháp xã hội học: điều tra phỏng vấn ngƣời dân.

- Phƣơng pháp viễn thám và GIS:

Sử dụng tƣ liệu ảnh viễn thám Landsat 5, Landsat 7 và Landsat 8. Sau đó

đƣợc hiệu chỉnh theo yêu cầu.

Sử dụng bản đồ địa chính để cắt khu vực nghiên cứu.

Tiến hành phân loại ảnh thành lập bản đồ hiện trạng rừng rồi tiến hành

xây dựng bản đồ biến động.

6. Kết quả nghiên cứu.

Hiện trạng và thực trạng quản lý rừng tại huyện Lâm Bình, tỉnh

Tuyên Quang.

Bản đồ hiện trạng, biến động diện tích rừng và đánh giá nguyên nhân tại

khu vực nghiên cứu.

Cơ hội và thách thức hoạt động quản lý rừng tại khu vực nghiên cứu.

Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý bền vững rừng khu vực

nghiên cứu.

DANH MỤC VIẾT TẮT

Ký hiệu Giải thích

FSC Chứng nhận tiêu chuẩn rừng

GIS Hệ thống thông tin địa lý (Geographic Information Systems)

GPS Hệ thống định vị toàn cầu(Global Positioning System)

LDCM Landsat Data Continuity Mission

NDVI Chỉ số thực vật

SWOT Mô hình phân tích: Strenghts (Điểm mạnh, ƣu thế), Weaknesses

(Điểm yếu, điểm khiếm khuyết), Opportunities (Cơ hội, thời cơ),

Threat (Thách thức, mối đe dọa).

UBND Ủy ban Nhân dân