Sử Dụng Ảnh Viễn Thám Theo Dõi Biến Động Rừng Tại Huyện Lục Yên Tỉnh Yên Bái Giai Đoạn 2010 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

ĐOÀN VĂN THAO

SỬ DỤNG ẢNH VIỄN THÁM THEO DÕI BIẾN ĐỘNG DIỆN

TÍCH RỪNG TẠI HUYỆN LỤC YÊN, TỈNH YÊN BÁI

GIAI ĐOẠN 2010 - 2019

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN RỪNG

MÃ NGÀNH: 8620211

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN RỪNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS TS NGU ỄN HẢI H A

Hà Nội, 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sỹ khoa học lâm nghiệp mang tên “Sử

dụng ảnh viễn thám theo dõi biến động diện tích rừng tại huyện Lục Yên,

tỉnh ên Bái giai đoạn 2010 - 2019” là công trình nghiên cứu của riêng tôi.

Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong Luận văn là hoàn toàn

trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác dưới

mọi hình thức.

Tôi xin chịu trách nhiệm trước Hội đồng Bảo vệ Luận văn về lời cam

đoan của mình.

Hà Nội, tháng 10 năm 2019

Tác giả

Đoàn Văn Thao

ii

LỜI CẢM ƠN

Luận văn này được hoàn thành tại Trường Đại học Lâm nghiệp theo

chương trình đào tạo thạc sỹ lớp K25B1.2, từ năm 2017 - 2019.

Trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn, tác giả đã nhận được sự

quan tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu, Khoa Sau đại học và các thầy, cô giáo

Trường Đại học Lâm nghiệp, các bạn bè đồng nghiệp và cán bộ địa phương nơi

tác giả thực hiện nghiên cứu. Nhân dịp này tác giả xin chân thành cảm ơn về sự

giúp đỡ có hiệu quả đó.

Trước tiên, tác giả xin đặc biệt cảm ơn PGS.TS.Nguyễn Hải Hòa - người

hướng dẫn khoa học đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tác giả trong quá trình thực

hiện luận văn này.

Tác giả cũng xin cảm ơn Ban giám hiệu nhà trường, Khoa Sau đại học

Trường Đại học Lâm nghiệp đã tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong quá

trình học tập cũng như hoàn thành bản luận văn thạc sỹ.

Xin cảm ơn Hạt Kiểm lâm huyện Lục Yên, Ủy ban nhân dân các xã, thị

trấn trên địa bàn huyện Lục Yên và một số cán bộ thôn, xã, các hộ dân đã cung

cấp tư liệu, giúp tác giả thu thập số liệu cho bản luận văn này.

Xin trân trọng cảm ơn!

Trường Đại học Lâm nghiệp, tháng 10 năm 2019

Tác giả

Đoàn Văn Thao

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................... ii

MỤC LỤC ...................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................. vi

DANH MỤC CÁC BẢNG.......................................................................... vii

DANH MỤC CÁC HÌNH ......................................................................... viii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ............................................................... viii

Phần 1 . ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................. 1

Phần 2. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ........................................ 3

2.1. Tổng quan chung về viễn thám ............................................................ 3

2.1.1. Khái niệm viễn thám ............................................................................3

2.1.2. Các loại ảnh viễn thám hiện nay đang sẵn có ......................................5

2.2. Ứng dụng viễn thám trong giám sát biến động rừng và đất lâm nghiệp 8

2.2.1. Trên thế giới .........................................................................................8

2.2.2. Ở Việt Nam ........................................................................................14

2.3. Tính cấp thiết vấn đề nghiên cứu tại tỉnh Yên Bái ............................. 16

Phần 3. MỤC TIÊU, ĐỐI TƢỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG.................. 19

VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................... 19

3.1. Mục tiêu nghiên cứu .......................................................................... 19

3.1.1. Mục tiêu chung ..................................................................................19

3.1.2. Mục tiêu cụ thể ..................................................................................19

3.2. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................ 19

3.3. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 19

iv

3.3.1. Phạm vi về nội dung ..........................................................................19

3.3.2. Phạm vi không gian ...........................................................................19

3.3.3. Phạm vi thời gian ...............................................................................20

3.4. Nội dung nghiên cứu ......................................................................... 20

3.4.1. Nghiên cứu hiện trạng diện tích rừng và đất chưa có rừng tại huyện

Lục Yên, tỉnh Yên Bái .................................................................................20

3.4.2. Nghiên cứu xây dựng bản đồ hiện trạng và biến động diện tích rừng

trong giai đoạn 2010 - 2019 .........................................................................20

3.4.3. Xác định các nguyên nhân chính gây biến động diện tích rừnggiai

đoạn 2010 - 2019 .........................................................................................21

3.4.4. Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý rừng tại khu

vực nghiên cứu.............................................................................................21

3.5. Phương pháp nghiên cứu ................................................................... 21

3.5.1. Phương pháp luận ..............................................................................21

3.5.2. Hiện trạng diện tích rừng và đất chưa có rừng tại huyện Lục Yên,

tỉnh Yên Bái ................................................................................................. 22

3.5.3. Xây dựng bản đồ hiện trạng và biến động diện tích rừng trong giai

đoạn 2010– 2019..........................................................................................23

3.5.4. Nguyên nhân chính gây biến động diện tích rừng giai đoạn 2010 -

2019..............................................................................................................32

3.5.5. Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý rừng tại khu vực

nghiên cứu....................................................................................................33

Phần 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................ 34

v

4.1. Hiện trạng và phân bố diện tích rừngkhu vực nghiên cứu.................. 34

4.1.1. Hiện trạng rừng khu vực nghiên cứu .................................................34

4.1.2. Hoạt động quản lý rừng tại huyện Lục Yên ......................................36

4.2. Biến động diện tích rừng qua các năm nghiên cứu............................. 38

4.2.1. Hiện trạng đất có rừng qua các năm nghiên cứu ...............................38

4.2.2. Đánh giá độ chính xác của bản đồ.....................................................43

4.2.3. Biến động rừng qua từng giai đoạn nghiên cứu ................................47

4.3. Nguyên nhân chính làm thay đổi diện tích rừng................................. 55

4.3.1. Nguyên nhân biến động rừng ............................................................55

4.3.2. Yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động quản lý rừng ................................. 59

4.3.3. Yếu tố kinh tế xã hội ảnh hưởng đến hoạt động quản lý rừng ..........62

4.3.4. Ảnh hưởng của các yếu khác .............................................................65

4.4. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý đất lâm nghiệp ......................... 65

4.4.1. Kiện toàn công tác tổ chức quản lý tài nguyên rừng.........................66

4.4.2. Tăng cường hoạt động quản lý bảo vệ rừng, phòng cháy chữa cháy

rừng..............................................................................................................66

4.4.3. Đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ 68

4.4.4. Nâng cao hiệu quả quản lý đất đai.....................................................69

4.4.5. Tăng cường các giải pháp về thu hút đầu tư......................................70

KẾT LUẬN - TỒN TẠI - KIẾN NGHỊ..................................................... 71

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 74

PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Ký hiệu Giải thích

NDVI Chỉ số thực vật khác biệt bình thường hóa

GIS Hệ thống thông tin địa lý

GPS Hệ thống định vị toàn cầu

DEM Mô hình số độ cao

NQ Nghị quyết

CP Chính phủ

USA Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ

HGĐ Hộ gia đình

UBND Ủy ban nhân dân

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Tóm tắt lịch sử phát triển của viễn thám ...............................................8

Bảng 3.1. Phân bố diện tích rừng tại các xã nghiên cứu (ha) ..............................22

Bảng 3.2. Dữ liệu ảnh viễn thám Landsat , Sentinel ............................................23

được sử dụng trong đề tài .....................................................................................23

Bảng 4.1. Phân bố hiện trạng đất có rừng năm 2019 theo độ cao địa hình .........35

Bảng 4.2. Phân bố diện tích rừng theo độ dốc khu vực nghiên cứu ....................36

(Landsat 8 20/12/2017) ........................................................................................42

Bảng 4.3. Diện tích đất có rừng các năm phân theo đơn vị................................. 42

hành chính xã (ha) ................................................................................................42

Bảng 4.4. Đánh giá độ chính xác của bản đồ năm 2010......................................44

Bảng 4.5. Đánh giá độ chính xác của bản đồ năm 2013......................................44

Bảng 4.6. Đánh giá độ chính xác của bản đồ năm 2015......................................44

Bảng 4.7. Đánh giá độ chính xác của bản đồ năm 2017......................................45

Bảng 4.8. Đánh giá độ chính xác của bản đồ năm 2019......................................45

Bảng 4.9. Diện tích rừng qua các năm nghiên cứu (ha) ......................................46

Bảng 4.10a. Biến động diện tích nước mặt thành đất có rừng (ha) .....................47

Bảng 4.10b. Biến động diện tích đất khác thành đất có rừng (ha) .......................48

Bảng 4.10c. Biến động diện tích đất có rừng thành mặt nước (ha) .....................49

Bảng 4.10d. Biến động diện tích đất có rừng thành đất khác (ha) .......................50

Bảng 4.10e. Diện tích đất có rừng ổn định (ha) ...................................................51

Bảng 4.11. Nguyên nhân biến động diện tích rừng .............................................55

trong từng giai đoạn (ha) ......................................................................................55

Bảng 4.12. Mức độ đốt nương làm rẫy của các hộ gia đình................................57

Bảng 4.13. Mức độ khai thác tài nguyên gỗ của các hộ gia đình tại khu vực

nghiên cứu............................................................................................................58

Bảng 4.14. Mức độ khai thác củi của các hộ gia đình tại khu vực nghiên cứu ...59

Bảng 4.15. Dự kiến số lượng cán bộ công chức Hạt kiểm lâm ...........................66

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1. Hệ thống thu nhận và truyền dữ liệu viễn thám từ vệ tinh về mặt đất ...3

Hình 3.1. Ranh giới hành chính khu vực nghiên cứu ..........................................20

Hình 4.1. Phân bố hiện trạng sử dụng đất năm 2019...........................................34

(Sentinel 2A, 19/05/2019) ....................................................................................34

Hình 4.2. Phân bố hiện trạng sử dụng đất năm 2010...........................................39

(Landsat 5, 15/01/2010) .......................................................................................39

Hình 4.3. Phân bố hiện trạng sử dụng đất năm 2013...........................................40

(Landsat 8, 16/06/2013) .......................................................................................40

Hình 4.4. Phân bố hiện trạng sử dụng đất năm 2015...........................................41

(Landsat 8 03/04/2015) ........................................................................................41

Hình 4.5. Phân bố hiện trạng sử dụng đất năm 2017...........................................42

(Landsat 8 20/12/2017) ........................................................................................42

Hình 4.6. Biến động diện tích rừng giai đoạn 2010 – 2013 ................................. 53

Hình 4.7. Biến động diện tích rừng giai đoạn 2013 – 2015 ................................. 53

Hình 4.8. Biến động diện tích rừng giai đoạn 2015 – 2017 ................................. 54

Hình 4.9. Biến động diện tích rừng giai đoạn 2017 – 2019 ................................. 54

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 3.1: Phương pháp xây dựng bản đồ hiện trạng rừng ................................. 25

Biểu đồ 4.1. Kết quả khảo sát về nguyên nhân suy giảm chất lượng đất rừng..64