Sốt rét trẻ em.pdf

Bệnh sốt rét

BỆNH SỐT RÉT

Mục tiêu

1. Trình bày nguyên nhân và đặc điểm dịch tễ học của bệnh sốt rét .

2. Nêu lên được chu trình sinh sản của ký sinh trùng sốt rét .

3.Trình bày các triệu chứng lâm sàng bệnh sốt rét .

4. Trình bày cách điều trị và phòng bệnh sốt rét.

1.Đại cương

Sốt rét là bệnh truyền nhiễm do ký sinh trùng Plasmodium gây ra . Bệnh truyền từ người này

sang người khác qua trung gian muỗi Anophèles . Bệnh có thể gây tổn thương toàn thân .

Triệu chứng điển hình là cơn sốt rét ; gan lách lớn và thiếu máu .

2.Dịch tễ

Hiện nay bệnh sốt rét vẫn còn lưu hành phần lớn ở các quốc gia vùng nhiệt đới như châu Phi ,

châu Á , trung Mỹ và nam Mỹ . Muỗi Anophèles là vật trung gian truyền bệnh . Hiện nay trên

thế giới có khoảng 270 triệu người bị nhiễm sốt rét . Trên toàn thế giới có đến gần 400 loài

muỗi Anophèles , nhưng chỉ có 60 loài gây bệnh . Riêng ở Việt Nam đã phát hiện 56 loài .

Tuy vậy loài có vai trò truyền bệnh chủ yếu là Anophèles Minimus , chủng sống trong và

ngoài nhà , bọ gậy sinh sôi nảy nở ở ven suối hoặc vùng nước chảy chậm . Còn có loài

Anophèles Dius sống ngoài nhà , bọ gậy phát triển ở những vũng nước đọng dưới bóng râm

trong rừng . Ngoài ra còn có A. subpictus và Anophèles sundaicus gây bệnh sốt rét ở vùng

ven biển nước lợ , chúng sống trong và ngoài nhà , bọ gậy phát triển ở thuỷ vực nước lợ ven

biển .

3.Tác nhân gây bệnh

Có 4 loại Plasmodium gây bệnh cho người . Trong đó P.Falciparum và P.Vivax chiếm khoảng

95% trên toàn thế giới . Đối với P.Ovalae và P.Malariae chiếm 5% . Ở Việt Nam có thể gặp 2

- 3 loại. Plasmodium sống ký sinh ở 2 ký chủ: Trong cơ thể người gọi là giai đoạn vô tính, và

trong cơ thể muỗi gọi là giai đoạn hữu tính .

3.1.Thời kỳ ký sinh ở người

Có 2 giai đoạn

3.1.1.Giai đoạn ngoài hồng cầu

Khi muỗi đốt vào cơ thể người , thoa trùng theo nước bọt vào máu . Khoảng 1 giờ sau chúng

xâm nhập vào tế bào gan , ở đây chúng phát triển thành tiết trùng , rồi tiến triển thành thể

phân liệt . Sau đó thể phân liệt phá vỡ tế bào gan phóng thích các tiết trùng vào máu . Đến đây

chấm dứt giai đoạn ngoại hồng cầu của P.Falciprum . Riêng P.Vivax, P.Ovalae và P.Malariae

thì giai đoạn này kéo dài và phóng nhiều đợt tiết trùng vào máu gây ra tình trạng tái phát

trong vòng 10 - 15 năm .

3.1.2.Giai đoạn trong hồng cầu

Tiết trùng từ tế bào gan ra máu , xâm nhập vào hồng cầu và phát triển thành thể dưỡng bào,

rồi thể phân liệt , rồi lại phân chia thành tiết trùng .Với P.Falciparum có khoảng 40.000 tiết

trùng cho 1 hồng cầu ; với Vivax có khoảng 10.000 cho một hồng cầu . Phân liệt vỡ ra ,

phóng thích tiết trùng rồi xâm nhập vào hồng cầu khác . Số hồng cầu bị ký sinh do P.Vivax ,

P.Ovalae , P.Malariae không quá 1% . Riêng P.Falciparum có thể trên 2% . Một số tiết trùng

sau khi xâm nhập hồng cầu sẽ trở thành giao tử , nếu chúng được muỗi hút thì sẽ ký sinh ở

muỗi . Chu kỳ trong hồng cầu đối với P.Falciparum kéo dài trung bình 24 giờ hoặc có thể

ngắn hơn .

3.2.Thời kỳ ký sinh ở muỗi

Khi muỗi Anophèles đốt bệnh nhân sốt rét , nó hút vào dạ dày các thể vô tính và hữu tính ; chỉ

có thể hữu tính mới tiếp tục phát triển : đó là giao tử đực và giao tử cái phối hợp với nhau

110