So sánh viện trợ phát triển chính thức (ODA) của Nhật Bản với ODA của một số đối tác khác tại Việt Nam

Bùi Thị Kim Thu Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 94(06): 11 - 15

11

SO SÁNH VIỆN TRỢ PHÁT TRIỂN CHÍNH THỨC (ODA) CỦA NHẬT BẢN

VỚI ODA CỦA MỘT SỐ ĐỐI TÁC KHÁC TẠI VIỆT NAM

Bùi Thị Kim Thu*

Trường Đại học Khoa học - ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Từ năm 1986, Việt Nam tiến hành công cuộc đổi mới, đưa đất nước ra khỏi đói nghèo và chậm

phát triển. Công cuộc đổi mới đạt được những thành tựu to lớn thì không thể không kể đến vai trò

của các nguồn viện trợ đầu tư nước ngoài. Trong giai đoạn này, các nhà viện trợ tiêu biểu là Nhật

Bản, Mỹ, Canada, Anh, Pháp… Trong đó, Nhật Bản được xem là nước viện trợ phát triển chính

thức lớn nhất cho Việt Nam. Nhật Bản cũng như các nước viện trợ khác khi viện trợ ODA đều

muốn giúp Việt Nam phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo. Tuy nhiên, bên cạnh sự giống nhau

thì ODA của Nhật Bản cũng có sự khác biệt so với các nước khác về thứ bậc, các khoản cho vay,

điều kiện cho vay và các ngành mà ODA đầu tư.

Từ khóa: Viện trợ phát triển chính thức (ODA), Nhật Bản, Việt Nam, kinh tế, xã hội

Viện trợ phát triển chính thức (Official

Development Assistance (ODA)) là một hình

thức đầu tư nước ngoài. Nó được gọi là viện trợ

bởi vì các khoản đầu tư này thường là các

khoản cho vay không lãi suất hoặc lãi suất thấp

với thời gian vay dài, đôi khi còn gọi là hỗ trợ,

gọi là phát triển vì mục tiêu danh nghĩa của các

khoản đầu tư này là phát triển kinh tế và nâng

cao phúc lợi ở nước được đầu tư, gọi là chính

thức, vì nó thường là cho Nhà nước vay..

*

Theo định nghĩa của Nhật Bản, một loại viện

trợ muốn là ODA phải đủ 3 yếu tố: (1) Do

chính phủ hoặc cơ quan thực hiện của chính

phủ, (2) có mục đích góp phần tái thiết kinh tế

hoặc nâng cao phúc lợi cho các nước nhận

viện trợ, (3) tính ưu đãi phải trên 25% [5].

Hầu hết các nhà tài trợ song phương và đa

phương cho Việt Nam đều chỉ bắt đầu hoặc

khởi động lại những chương trình viện trợ của

mình vào đầu thập kỷ 90 thế kỉ XX và đang

trong giai đoạn đầu của công cuộc đổi mới.

Nhật Bản cũng không ngoại lệ, mặc dù cuối

thập niên 80 thế kỉ XX Nhật Bản vẫn viện trợ

nhân đạo cho Việt Nam với mục đích “giữ

cầu”, nhưng phải đến tháng 11 năm 1992,

Nhật Bản mới chính thức nối lại viện trợ

chính thức cho Việt Nam.

Có thể nói hình thức ODA là “chiếc chìa

khoá” ngoại giao kinh tế để từ đó mà Nhật

Bản có thể mở rộng hoạt động sang các lĩnh

*

Tel: 0976 198 586; Email: [email protected]

vực kinh tế, thương mại và đầu tư phát triển

các hoạt động sản xuất kinh doanh và dịch vụ

tại Việt Nam, thu được nhiều lợi nhuận lớn

hơn nhiều lần so với số vốn ODA đã cho đó

trong tương lai. Quyết định nối lại viện trợ

ODA của Nhật Bản cho Việt Nam đã góp phần

quan trọng trong việc khai thông mối quan hệ

của Việt Nam với các tổ chức tài chính quốc tế

chủ chốt khác cũng như việc khởi động trở lại

quan hệ hợp tác kinh tế song phương giữa hai

nước. Từ năm 1992 đến nay, trong các năm

1998, 1999 và 2009 khi kinh tế Nhật Bản gặp

nhiều khó khăn thì Chính phủ Nhật Bản luôn

là nhà tài trợ lớn nhất cho Việt Nam.

Những điểm tương đồng

Hiện nay, khoảng 50 nhà tài trợ quốc tế đa

phương và song phương đang hoạt động ở

Việt Nam, tuy mỗi đối tác có một đặc điểm

riêng trong chính sách hỗ trợ Việt Nam tuỳ

thuộc vào quan hệ nhiều mặt với Việt Nam và

chính sách viện trợ phát triển quốc gia từng

thời kì, nhưng tất cả đều có mục đích chung là

hỗ trợ thực hiện các mục tiêu phát triển ưu

tiên của Việt Nam trong kinh tế-xã hội và xoá

đói giảm nghèo. Trong thời gian qua, bên

cạnh những thành tựu đáng ghi nhận trong

công cuộc đổi mới, Việt Nam vẫn còn gặp rất

nhiều khó khăn, nhất là trong việc đảm bảo

đời sống cho nhân dân vùng nông thôn, vùng

sâu vùng xa. Do đó, Nhật Bản cũng như hầu

hết các nhà tài trợ khác đã dành những ưu tiên

trong chương trình viện trợ của mình vào việc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn