Sinh thái học 1

MỞ ĐẦU

I. Tính đa dạng sinh học

Thái dương hệ của chúng ta được hình thành cách đây khoảng 4,7 tỷ năm và tuổi

trái đất cũng xấp xỉ tuổi Thái dương hệ. Theo những đánh giá khác nhau thì nguồn gốc và

sự tiến hoá ban đầu của sự sống xảy ra trên hành tinh cách đây khoảng 3,5 tỷ năm. Từ

những dạng sống đầu tiên trải qua nhiều biến đổi và phân nhánh với thời gian dài 2 tỷ

năm, thiên nhiên đã để lại cho loài người một tài nguyên vô cùng đa dạng, phong phú.

Theo dự đoán của các nhà sinh học có từ hơn 2 triệu loài sinh vật. Cho đến nay, các công

trình điều tra cơ bản, thám hiểm, chúng ta chỉ mới biết khoảng hơn 1.392.485 loài, trong

đó có khoảng 322.311 loài thực vật. Chúng phân bố khắp nơi trên trái đất. Từ các vùng

cực quanh năm băng giá vẫn có thực vật sinh sống như địa y, rêu, cỏ bông ..., cho đến

miền nhiệt đới, có những rừng mưa với nhiều loại cây đa dạng, phong phú. Trong một

khu vực nhất định của rừng Mã Lai có từ 2.500 đến 10.000 loài thực vật. Ở nước ta, chỉ

với diện tích 2.500 ha vườn Quốc gia Cúc Phương đã có hơn 2.500 loài thực vật. Vì vậy,

các hệ sinh thái rừng nhiệt đới được công nhận là nơi tích luỹ đa dạng sinh vật, trung tâm

của các luồng giao lưu thế giới sinh vật, có quá trình chuyển hoá năng lượng lớn và sự

tiến hoá của chúng. Theo thời gian, có một số lượng lớn loài sinh vật xuất hiện, hoặc bị

diệt vong. Để khái quát được số lượng khổng lồ các loài sinh vật đó, các nhà sinh học cố

gắng tập hợp chúng thành năm giới: Tiền nhân (Monera), Đơn bào nhân thực (Protista),

giới Nấm (Fungi), giới thực vật (Plantae) và giới động vật (Animalia). Chúng có quan hệ

với nhau bởi một nguồn gốc chung và làm sáng tỏ những quá trình sống chủ yếu giống

nhau đối với toàn bộ thiên nhiên sống.

Vai trò của giới thực vật xanh trong thiên nhiên rất là to lớn, chúng thuộc sinh vật

sản xuất có khả năng chuyển hoá quang năng thành hoá năng cần cho sự sống, và cây

xanh thường mở đầu cho các chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái nói riêng và sinh quyển nói

chung. Ngay các chuỗi thức ăn mở đầu bằng chất hữu cơ phân huỷ cũng có nguồn gốc

trực tiếp hoặc gián tiếp từ cây xanh. Các quần thể thực vật trong tự nhiên nhất là rừng có

vai trò to lớn trong việc điều hoà thành phần không khí, tầng ozôn, khí hậu, làm giảm tác

hại gió bão, hạn chế nạn xói mòn, lũ lụt, hạn hán, làm giảm ô nhiễm môi trường sống ...

Vì vậy, có thể khẳng định rằng, không có giới thực vật thì sự sống trên trái đất không thể

tiếp diễn được.

Thực vật không những là thức ăn cần thiết cho động vật mà còn cần cho sự sống

của con người. Trong số 75.000 loài thực vật có khả năng cung cấp nguồn lương thực, thực

phẩm cho con người, mới sử dụng có hiệu quả 1.500 loài. Cây thuốc có trong tự nhiên cũng

rất lớn, nhưng hiện nay chỉ mới phát hiện 500 loài có chứa hoạt chất chữa bệnh, kể cả ung

thư. Nguồn tài nguyên này, hàng năm mang lại cho thế giới khoảng 40 tỷ đô la. Đó là chưa

nói đến nguồn tài nguyên động vật rất đa dạng. Vi khuẩn, nấm cũng góp phần rất quan

trọng trong sự chuyển hoá dòng năng lượng và dòng tuần hoàn vật chất trong thiên nhiên

cũng như trong đời sống con người.

Vai trò của thực vật rất to lớn. Chúng ta cần phải nghiên cứu, bảo vệ và phát triển

chúng. Cần phải tìm cách tăng sản lượng của chúng để phục vụ cho nhu cầu ngày càng

cao của con người.

II. Đối tượng và nhiệm vụ của hình thái giải phẫu thực vật