sinh hoc 9 chon bo

Trêng THCS Tiªn Dîc

Snh häc 9

TiÕt 39:

Tho¸i ho¸ do thô phÊn vµ do

giao phÊn gÇn

I. Môc tiªu.

1. KiÕn thøc.

- Häc sinh n¾m ®îc kh¸i niÖm tho¸i hã gièng

- HS hiÓu, tr×nh bµy ®îc nguyªn nh©n tho¸i ho¸ cña tù thô phÊn b¾t buéc

ë c©y giao phÊn vµ giao phèi gÇn ë ®éng vËt, vai trß trong chän gièng.

- HS tr×nh bµy ®îc ph¬ng ph¸p t¹o dßng thuÇn ë c©y ng«.

2. KÜ n¨ng

RÌn kÜ n¨ng:

- Quan s¸t tranh h×nh ph¸t hiÖn kiÕn thøc.

- Tæng hîp kiÕn thøc.

- Ho¹t ®éng nhãm.

3. Th¸i ®é: Gi¸o dôc ý thøc yªu thÝch bé m«n.

II. ChuÈn bÞ

- Tranh h×nh phãng to H34.1 (Tr99), 34.3 (Tr100)

- T liÖu hiÖn tîng tho¸i ho¸ gièng.

III. Ho¹t ®éng d¹y häc –

1. Tæ chøc :

KiÓm tra sÜ sè líp :

2. KiÓm tra bµi cò : Em h·y nªu nh÷ng thµnh tùu cña viÖc sö song

®ét biÕn nh©n t¹o trong chän gièng ®éng vËt, thùc vËt vµ vi sinh

vËt ?

3. Bµi míi :

GV HS ND

*H§1 : T×m hiÓu hÞªn t -

îng tho¸i ho¸.

- Nªu c©u hái: - Nghiªn có SGK Tr 99,

100.

- Quan s¸t H34.1 vµ 34.2

- Th¶o luËn nhãm thèng

nhÊt ý kiÕn :

I. HiÖn t îng tho¸i ho¸.

1. HiÖn t îng tho¸i ho¸ ë

thùc vËt vµ ®éng vËt

- ë thùc vËt : c©y ng« tù

thô phÊn sau nhiÒu thÕ

hÖ: chiÒu cao c©y ng«

gi¶m, b¾p dÞ d¹ng h¹t Ýt.

1 NguyÔn ThÞ Thanh H¬ng

Trêng THCS Tiªn Dîc

Snh häc 9

 HÞªn tîng tho¸i ho¸

gièng ë thùc vËt vµ ®éng

vËt ®îc biÓu hiÖn ntn?

 Theo em v× sao dÉn

®Õn hiÖn tîng tho¸i ho¸?

 T×m VD vÒ tho¸i ho¸

gièng.

- Yªu cÇu HS kh¸i

qu¸t kiÕn thøc.

 ThÕ nµo lµ tho¸i

ho¸?

 Giao phèi gÇn lµ g×?

*H§2: T×m hiÓu nguyªn

nh©n cña hiÖn t îng

tho¸i ho¸.

- Nªu c©u hái:

 Qua c¸c thÕ hÖ tù thô

+ ChØ ra hiÖn tîng tho¸i

ho¸.

+ LÝ do dÉn ®Õn tho¸i ho¸

ë ®éng vËt vµ thùc vËt.

- §¹i diÖn nhãm tr×nh

bµy, nhãm kh¸c bæ sung.

- Nªu VD: Hång xiªm

tho¸i ho¸ qu¶ nhá, kh«ng

ngät, Ýt qu¶. Bëi tho¸i hãa

qu¶ nhá, kh«.

- Dùa vµo kÕt qu¶ ë néi

dung trªn kh¸i qu¸t kiÕn

thøc.

- Nghiªn cøu th«ng tin

SGK vµ H34.3 Tr100 vµ

101  ghi nhí kiÕn thøc.

- Trao ®æi nhãm  thèng

nhÊt ý kiÕn tr¶ lêi c©u hái:

+ TL ®ång hîp t¨ng, tû lÖ

- ë ®éng vËt: thÕ hÖ con

ch¸u sinh trëng ph¸t

triÓn yÕu, qu¸i th¸i, dÞ tËt

bÈm sinh.

* LÝ do tho¸i ho¸:

+ ë thùc vËt: do tù thô

phÊn ë c©y giao phÊn.

+ ë ®éng vËt: do giao

phèi gÇn

2. Kh¸i niÖm:

- Tho¸i hãa: lµ hiÖn tîng

c¸c thÕ hÖ con ch¸u cã

søc sèng kÐm dÇn, béc lé

tÝnh tr¹ng xÊu, n¨ng

suÊt gi¶m…

- Giao phèi gÇn( giao

phèi cËn huyÕt): lµ sù

giao phèi gi÷a con c¸i

sinh ra tõ 1 c¹p bè mÑ

víi con c¸i.

II. n guyªn nh©n cña

hiÖn t îng tho¸i ho¸.

* KÕt luËn: Nguyªn

nh©n hiÖn tîng tho¸i

ho¸ do tù thô phÊn hoÆc

giao phèi cËn huyÕt v×

qua nhiÒu thÕ hÖ t¹o ra

c¸c cÆp gen ®ång hîp

lÆn g©y h¹i.

2 NguyÔn ThÞ Thanh H¬ng

Trêng THCS Tiªn Dîc

Snh häc 9

phÊn hoÆc giao phèi cËn

huyÕt tû lÖ ®ång hîp tö

vµ tû lÖ dÞ hîp biÕn ®æi

ntn?

 T¹i sao tù thô phÊn ë

c©y giao phÊn vµ giao

phèi gÇn ë ®éng vËt l¹i

g©y hiÖn tîng tho¸i ho¸?

( Gi¶i thÝch H34.3 – mµu

xanh biÓu thÞ thÓ ®ång

hîp tréi vµ lÆn).

- Cho ®¹i diÖn c¸c nhãm

tr×nh bµy ®¸p ¸n b»ng

c¸ch gi¶i thÝch H34.4

phãng to.

- NhËn xÐt kÕt qu¶ c¸c

nhãm gióp HS hoµn thiÖn

kiÕn thøc.

* Më réng thªm: ë mét

sè loµi ®éng vËt, thùc vËt

cÆp gen ®ång hîp kh«ng

g©y h¹i nªn kh«ng dÉn

tíi hiÖn tîng tho¸i ho¸,

do vËy vÉn cã thÓ tiÕn

hµnh giao phèi gÇn.

*H§3: Vai trß cña ph -

¬ng ph¸p tù thô phÊn

b¾t buéc vµ giao phèi

cËn huyÕt trong chän

gièng.

- Nªu c©u hái:

 T¹i sao tù thô phÊn

b¾t buéc vµ giao phèi

gÇn g©y ra hiÖn tîng

tho¸i ho¸ nhng nh÷ng

ph¬ng ph¸p nµy vÉn ®îc

con ngêi sö dông trong

chän gièng?

- Nh¾c l¹i kh¸i niÖm

thuÇn chñng, dßng

dÞ hîp gi¶m ( TL ®ång

hîp tréi vµ tû lÖ ®ång hîp

lÆn ngang b»ng nhau)

+ Gen lÆn thêng biÓu hiÖn

tÝnh tr¹ng xÊu.

+ Gen lÆn g©y h¹i khi ë

thÓ dÞ hîp kh«ng ®îc biÓu

hiÖn.

+ C¸c gen lÆn khi gÆp

nhau (thÓ ®ång hîp) th×

biÓu hiÖn ra kiÓu h×nh.

- §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy

trªn H34.4  c¸c nhãm

kh¸c theo dâi nhËn xÐt.

- Nghiªn cøu th«ng tin

SGK Tr101 vµ t liÖu GV

cung cÊp tr¶ lêi c©u hái:

+ Do xuÊt hiÖn cÆp gen

®ång hîp tö.

+ XuÊt hiÖn tÝnh tr¹ng

xÊu.

+ Con ngêi dÔ dµng lo¹i

bá tÝnh tr¹ng xÊu.

III. Vai trß cña ph ¬ng

ph¸p tù thô phÊn b¾t

buéc vµ giao phèi cËn

huyÕt trong chän gièng.

* KÕt luËn:

Vai trß cña ph¬ng ph¸p

tù thô phÊn b¾t buéc vµ

giao phèi cËn huyÕt

trong chän gièng:

- Cñng cè ®Æc tÝnh mong

muèn.

3 NguyÔn ThÞ Thanh H¬ng

Trêng THCS Tiªn Dîc

Snh häc 9

thuÇn…

- Gióp HS hoµn thiÖn kiÕn

thøc.

* Lu ý: Do phÇn nµy trõu

tîng nªn cÇn lÊy VD cô

thÓ.

+ Gi÷ l¹i tÝnh tr¹ng mong

muèn nªn t¹o ®îc gièng

thuÇn chóng.

- Tr×nh bµy  líp NX.

- T¹o dßng thuÇn cã cÆp

gen ®ång hîp.

- Ph¸t hiÖn gen xÊu ®Ó

lo¹i bá ra khái quÇn thÓ.

- ChuÈn bÞ lai kh¸c dßng

®Ó t¹o u thÕ lai.

IV. Cñng cè

- KiÓm tra kiÕn thøc b»ng c©u hái :

" Tù thô phÊn ë c©y giao phÊn vµ giao phèi gÇn ë ®éng vËt g©y nªn hiÖn

tîng g× ? Gi¶i thÝch nguyªn nh©n ?"

V. DÆn dß :

- Häc bµi theo c©u hái SGK.

- T×m hiÓu u thÕ lai, gièng ng« lóa cã n¨ng suÊt cao.

4 NguyÔn ThÞ Thanh H¬ng

Trêng THCS Tiªn Dîc

Snh häc 9

TiÕt 40: ¦u thÕ lai

I. Mục tiêu:

- Nêu được khái niệm ưu thế lai, cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai.

- Xác định được các phương pháp thường dùng trong tạo ưu thế lai.

- Nêu được khái niệm lai kinh tế và phương pháp thường dùng trong lai kinh

tế.

- Rèn luyện kỹ năng quan sát, thảo luận theo nhóm.

II. Phương tiện dạy học

H35 SGK.

III. Tiến trình bài dạy:

1. Ổn định.

KiÓm tra sÜ sè líp :

2. Kiểm tra.

a. Người ta đã tạo dòng thuần ở cây giao phấn bằng phương pháp nào?

b. Vì sao tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối gần ở động

vật qua nhiều thế hệ có thể gây ra hiện tượng thoái hoá giống? Cho ví dụ.

3. Bài mới.

GV HS ND

Hoạt động 1: Tìm hiểu sự

thoái hoá do tự thụ phấn

bắt buộc ở cây giao phấn.

- Yêu cầu HS QS tranh.

- Đọc mục I SGK.

? Ưu thế lai là gì?

? Cho vd về ưu thế lai ở

động vật và thực vật.

- GV cho VD ưu thế lai ở

lợn.

HS quan sát tranh.

- Đọc SGK.

- Suy nghĩ trả lời câu

hỏi.

I. Hiện tượng ưu thế

lai:

- Ưu thế lai là hiện

tượng con lai F1 có sức

sống cao hơn, sinh

trưởng mạnh, chống

chịu tốt, các tính trạng

năng suất cao hơn TB

giữa bố và mẹ hoặc

vượt trội cả hai bố mẹ.

VD: Cây và bắp ngô của

con lai F1 vượt trội cây

và bắp ngô của 2 cây

làm bố mẹ (2 dòng tự

thụ phấn).

5 NguyÔn ThÞ Thanh H¬ng

Trêng THCS Tiªn Dîc

Snh häc 9

Hoạt động 2: Tìm hiểu

nguyên nhân của hiện

tượng ưu thế lai.

* Nêu vấn đề:

+ Tổng số lượng do nhiều

gen trội quy định.

+ Pt/c gen lặn ở trạng thái

đồng hợp biểu hiện 1 số tính

trạng xấu.

+ Khi lai PTC các gen trội

có lợi biểu hiện ở F1.

? Các dòng thuần có kiểu

gen như thế nào.

? Tại sao khi lai giữa 2

dòng thuần, ưu thế lai biểu

hiện rõ nhấ?.

? Tại sao ưu thế lai biểu

hiện rõ nhất ở F1 và giảm

dần qua các thế hệ.

? Nguyên nhân của hiện

tượng ưu thế lai.

Hoạt động 3: Tìm hiểu các

biện pháp tạo ưu thế lai.

? Ở thực vật người ta sử

dụng phương pháp nào để

tạo ưu thế lai cho VD?

* Lưu ý ngoài ra người ta

còn dùng phương pháp lai

khác thứ để kết hợp giữa tạo

ưu thế lai và giống mới.

- HS theo dõi GV diễn

giải.

- Trả lời các câu hỏi ở

lệnh .

- Yêu cầu trả lời.

- Sự tập trung các gen

trội có lợi ở F1.

- HS nghiên cứu SGK.

- Thảo luận nhóm.

- Tham khảo SGK.

- Trao đổi.

- Trả lời câu hỏi.

II. Nguyên nhân của

hiện tượng ưu thế lai.

- Khi lai giữa 2 dòng

thuần thì ưu thế lai biểu

hiện rõ nhất. Vì các gen

trội có lợi được biểu

hiện ở F1.

VD: Lai một dòng

thuần mang 2 gen trội

với 1 dòng thuần mang

1 gen trội sẽ cho cơ thể

mang 3 gen trội có lợi.

AabbCC x aaBBcc

F1: AaBbCc

- Ở F1 ưu thế lai được

biểu hiện rõ nhất sau đó

giảm dần. Vì ở F1 tỷ lệ

các cặp gen dị hợp cao

nhất và sau đó giảm

dần.

III. Các biện pháp tạo

ưu thế lai.

1. Phương pháp tạo ưu

thế lai cây trồng.

- Đối với thực vật người

ta tạo ưu thế lai bằng

những phương pháp lai

khác dòng.

Tạo ra 2 dòng tự thụ

phấn rồi cho chúng

giao phối với nhau.

6 NguyÔn ThÞ Thanh H¬ng

Trêng THCS Tiªn Dîc

Snh häc 9

? Để tạo ưu thế lai ở vật

nuôi người ta sử dụng

phương pháp nào.

? Thế nào là lai kinh tế.

? Cho 1 vài vd về lai kinh

tế ở nước ta.

? Tại sao không dùng con

lai F1 để làm giống. (Vì thế

hệ sau có sự phân li dẫn

đến sự gặp nhau của các

gen lặn gây hại ( ưu thế lai

giảm).

- Đọc SGk.

- Suy nghĩ trả lời câu

hỏi.

- Ở ngô đã tạo được

giống ngô lai F1 năng

suất tăng 20 - 30 %.

- Ở lúa tạo được giống

lúa lai F1 năng suất 20-

40%.

2. Phương pháp ưu thế

lai ở vật nuôi.

- Thường sử dụng

phương pháp lai kinh tế

để tao ưu thế lai

- Lai kinh tế là cho giao

phối giữa 2 bố mẹ thuộc

2 dòng thuần khác

nhau, rồi dùng con lai

F1 làm sản phẩm.

IV. Củng cố - đánh giá:

a. Ưu thế lai là gì? Muốn duy trì ưu thế lai phải dùng phương pháp nào

(giâm, chiết, ghép).

b. Cơ sở di truyền của (hiện tượng) ưu thế lai là gì?

a. Các tính trạng năng suất di gen trội quy định.

b. PTC, nhiều gen lặn ở trạng thái đồng hợp biểu lộ biểu hiện ở

con lai F1.

c. Khi cho chúng lai với nhau chỉ có các gen trội được biểu hiện ở con lai F1.

d. Cả a, b, c đều đúng.

V. Dặn dò:

- Học bài.

- Trả lời câu hỏi cuối bài.

- Xem bài mới.

TiÕt 41:

7 NguyÔn ThÞ Thanh H¬ng

Trêng THCS Tiªn Dîc

Snh häc 9

C¸c ph¬ng ph¸p chän gièng

I. Mục tiêu:

- Xác định được phương pháp chọn lọc hàng loạt một lần và nhiều lần, ưu,

nhược điểm của phương pháp.

- Xác định được phương pháp chọn lọc cá thể và ưu, nhược điểm của

phương pháp chọn lọc cá thể.

- Rèn luyện kỹ năng quan sát, nghiên cứu với SGK và thảo luận theo nhóm.

II. Phương tiện dạy học:

H 36.1; 36.2 SGK.

III. Tiến hành bài dạy:

1. Ổn định.

KiÓm tra sÜ sè líp:

2. Kiểm tra:

a. Ưu thế lai là gì? Nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai?

b. Cơ sở di truyền của ưu thế lai là gì?

3. Bài mới.

GV HS ND

H§ 1: Tìm hiểu vai trò của

chọn lọc trong trong chọn

giống.

- Yêu cầu HS nghiên cứu

mục I SGK.

? Chọn lọc có vai trò gì trong

chọn giống.

? Để có giống tốt chúng ta

cần phải làm gì.

? Trong thực tế người ta đã

áp dụng những phương

pháp chọn lọc nào.

H§ 2: Tìm hiểu phương

- Đọc SGK.

- Suy nghĩ.

- Trả lời câu hỏi.

- Đánh giá, chọn lọc các

biến dị tổ hợp, đột biến

qua nhiều thế hệ.

I. Vai trò của chọn lọc

trong chọn giống:

Là để phục hồi lại các

giống đã thoái hoá,

đánh giá chọn lọc đối

với các dạng mới tạo

ra nhằm tạo ra giống

mới hay cải tiến giống

cũ.

- Tuỳ thuộc vào MT

chọn lọc và hình thức

sinh sản của đối tượng.

Có 2 phương pháp

chọn lọc cơ bản:

- Chọn lọc hàng loạt.

- Chọn lọc cá thể.

II. Chọn lọc hàng loạt:

8 NguyÔn ThÞ Thanh H¬ng

Trêng THCS Tiªn Dîc

Snh häc 9

pháp chọn lọc hàng loạt.

- Yêu cầu HS đọc mục II

SGK.

- Quan sát hình vẽ.

* GV hướng dẫn trên hình

vẽ.

- Đặt câu hỏi.

? Chọn lọc hàng loạt 1 và 2

lần giống và khác nhau

như thế nào?

? Có hai giống lúa TC được

tạo ra từ lâu:

- Giống A bắt đầu giảm độ

đồng đều về chiều cao và

thời gian sinh trưởng.

- Giống lúa B có sai khác

rõ rệt giữa các cá thể về hai

tính trạng nói trên. Em sử

dụng phương pháp và hình

thức chọn lọc nào để khôi

phục 2 đặc điểm tốt ban

đầu của 2 giống nói trên.

Cách tiến hành trên từng

giống như thế nào.

? Thế nào là CLHL.

? Phương pháp chọn lọc

- HS làm việc nhóm.

Một lần

- So sánh giống CLHL

với giống ban đầu và

giống đối chứng.

- Nếu đạt không CL lần

2.

- Nếu chưa đạt thì chọn

lọc lần 2, lần 3...

- Yêu cầu trả lời:

- Giống A chọn lọc HL 1

lần vì giống lúa A mới

bắt đầu giảm độ đồng

đều.

- Giống B CLHL 2 lần và

giống B đã sai khác

nhiều.

Có 2 hình thức:

- CLHL 1 lần.

- CLHL 2 lần.

* Điểm giống nhau:

- Chọn cây ưu tú.

- Trộn lẫn hạt của

chúng với nhau làm

giống cho vụ sau.

- Đơn giản dễ làm.

- Ít tốn kém.

- Dễ áp dụng rộng rãi.

- Chỉ dựa vào kiểu

hình (dễ nhầm với

thường biến.

* Khác nhau:

Hai lần.

- Trên ruộng chọn

giống năm II người ta

gieo giống CLHL để

chọn những cây ưu tú.

- Hạt của các cây này

thu hoạch chung để

làm giống cho vụ sau.

9 NguyÔn ThÞ Thanh H¬ng

Trêng THCS Tiªn Dîc

Snh häc 9

hàng loạt có ưu và nhược

điểm gì. (vd: SGK).

? Vì sao CLHL không kết

hợp được chọn lọc kiểu

hình với kiểm tra kiểu gen

của từng cây?

*Mở rộng CLHL 1 lần thích

hợp với cây tự thụ phấn (KG

không bị pha).

- CLHL 2 lần ( cây giao phấn

(do tạp giao ( KG không đồng

đều, xuất hiện BDTH trong đó

lẫn lộn KG tốt với KG xấu.

? Tại sao CLHL chỉ đem lại

kết quả nhanh ở thời gian

đầu?

- Lúc đầu KH trong quần thể

rất đa dạng do có nhiều tổ

hợp kiểu gen khác nhau dễ

phân biệt cây tốt, nổi bật về

sau kiểu hình của quần thể

đồng nhất, số cây tốt nhiều

( hiệu quả CL chậm dần.

H§ 3: Tìm hiểu chọn lọc cá

thể

- Yêu cầu HS QS H 36.2.

- Đọc mục III.

- Trả lời câu hỏi.

? Thế nào là chọn lọc cá

thể.

* Minh hoạ trên tranh - vd.

? Phương pháp chọn lọc cá

Yêu cầu trả lời:

- Dễ bị nhầm cây tốt do

kiểu gen cây tốt, do điều

kiện khí hậu thuận lợi.

* Để khắc phục người ta

tiến hành CLHL trên các

thửa ruộng đồng đều về

địa hình, độ phì của đất.

* Chọn lọc hàng loạt là

dựa trên kiểu hình

chọn ra một nhóm cá

thể phù hợp nhất với

mục tiêu chọn lọc đề

làm giống.

Ưu điểm:

- Đơn giản dễ làm.

- Ít tốn kém.

- Aïp dụng rộng rãi.

Nhược điểm:

- Chỉ căn cứ kiểu hình.

- Không kiểm tra được

kiểu gen.

III. Chọn lọc cá thể:

là chọn lọc lấy một số ít

cá thể tốt, nhân lên một

cách riêng rẽ, theo từng

dòng. Do đó kiểu gen

của mỗi cá thể được

kiểm tra.

10 NguyÔn ThÞ Thanh H¬ng

Trêng THCS Tiªn Dîc

Snh häc 9

thể được tiến hành như thế

nào.

- Ưu điểm, nhược điểm.

- Phù hợp với đối tượng

nào (ở đối tượng này kiểu

gen của cá thể được chọn

không bị pha qua giao

phối).

* Mở rộng theo SGK.

- Yêu cầu trả lời:

+ Cây tự thụ phấn.

+ Sinh sản vô tính

IV. Củng cố - đánh giá.

1. So sánh hai phương pháp chọn lọc.

*Khác nhau:

Chọn lọc hàng loạt

Ưu: - Đơn giản - dễ làm.

- Ít tốn kém, áp dụng rộng rãi.

Nhược điểm:- Chỉ dựa vào kiều hình.

- Không kiểm tra kiểu gen.

- Cách tiến hành: Từ 1 quần thể khởi đầu

chọn ra những cây phù hợp với mục tiêu

chọn lọc - sinh sản giống CLHL với

giống khởi đầu và giống đối chứng.

- Đối tượng: Cây giao phấn, cây tự thụ

phấn và vật nuôi.

Chọn lọc cá thể

- Hiệu quả cao.

- Kết hợp đánh giá kiểu gen và kiểu

hình.

- Đòi hỏi công phu.

- Theo dõi chặt chẽ nên khó áp dụng

rộng rãi.

- Từ 1 quần thể khởi đồng, chọn ra

những cá thể tốt ( các dòng riêng rẽ -

sinh sản các dòng với nhau, so với giống

gốc giống đối chứng.

- Cây tự thụ phấn, những cây có thể

nhân giống vô tính bằng cành, củ, mắt

ghép.

* Giống nhau:

- Đều dựa trên nguồn biến dị tạo ra từ quá trình lai hữu tính hay gây đột

biến.

- Đều có thể tiến hành chọn lọc một lần hay nhiều lần tuỳ theo đối tượng

chọn lọc.

VD: Cây tự thụ phấn tiến hành CL một lần đã có kết quả.

Cây tự giao phấn tiến hành CL nhiều lần đã có kết quả.

11 NguyÔn ThÞ Thanh H¬ng

Trêng THCS Tiªn Dîc

Snh häc 9

2. Trong chăn nuôi và trồng trọt để có năng suất ta cần chú ý chủ yếu đến

các khâu nào (trong) sau đây:

a. Chăm sóc.

b. Giống.

c. Điều kiện môi trường.

3. Nếu có giống tốt nhưng qua nhiều vụ xuất hiện BDTH, đột biến ( giống

bị thoái hoá ta phải làm gì?

5. Dặn dò:

- Học bài.

- Tiếp xúc hoàn thành bài củng cố.

- Đọc trước bài: “Thành tựu chọn giống ở Việt Nam”.

12 NguyÔn ThÞ Thanh H¬ng