Sình ca - Lời dẫn đường hạnh phúc lứa đôi

Phạm Thị Phương Thái và đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 84(08): 3 - 7

3

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

SÌNH CA - LỜI DẪN ĐƯỜNG HẠNH PHÚC LỨA ĐÔI

Phạm Thị Phương Thái *

, Ngô Thị Ngọc Ánh

Trường Đại học Khoa học - ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Vốn được xem như một viên ngọc quý trong kho tàng văn học dân gian của người Sán Chỉ, Sình

ca mang chức năng chứng kiến những giai đoạn quan trọng trong chu kỳ đời người. Đối với các lễ

thức trong giai đoạn trưởng thành, Sình ca là lá thư tình giao duyên và lời dẫn đưa đường cho hạnh

phúc lứa đôi trong hôn nhân của người Sán Chỉ. Sự hiện diện của những khúc hát Sình ca như một

sự giao tiếp với thế giới thần linh, cầu mong tiên tổ phù hộ cho hạnh phúc của đôi uyên ương. Dù

cuộc sống đã có nhiều đổi thay, người Sán Chỉ đã biết đến những giai điệu mới mẻ hơn nhưng vẫn

không quên Sình ca bởi ý nghĩa thiêng liêng của nó.

Từ khóa: Sình ca, đám cưới, chức năng, nghi lễ, hạnh phúc

Khi nói đến đời sống sinh hoạt văn hóa dân gian,

dân ca luôn là mảng đề tài được yêu thích nhất.

Bởi dân ca không chỉ đậm đà chất thơ, chất nhạc

mà còn thể hiện một cách tự nhiên, chân thành,

đằm thắm tình cảm con người và hồn cốt mỗi dân

tộc. Nhắc đến người Tày là nhắc đến Sli, Slượn,

nói đến văn nghệ dân gian người Kinh Bắc là

nhớ đến làn điệu quan họ mượt mà, còn với

người Sán Chỉ, đó là những khúc hát Sình ca

mộc mạc mà ngọt ngào.*

Bao đời nay, Sình ca (Xình ca, Soọng cô), đã gắn

bó người Sán Chỉ nói riêng và những tộc người

có chung hoặc gần nguồn gốc như Sán Chay, Sán

Dìu, Dao… như một thứ không thể thiếu trong

đời sống tinh thần. Sình ca có mặt ở nhiều không

gian khác nhau: trong nhà ngoài ngõ, trên nương

ngoài ruộng, đám hiếu đám hỉ… Tuy nhiên, phổ

biến nhất, quen thuộc nhất và làm say đắm lòng

người nhất, có lẽ là những khúc hát giao duyên.

Chẳng thế mà, nhiều người, trong đó có nghệ

nhân Sầm Dừn – một người đặc biệt có tâm

huyết với những câu hát Sình ca đã định nghĩa

Sình ca như một lối hát đối đáp giao duyên dành

cho những người chưa chồng, chưa vợ [5]. Trong

bài viết này, chúng tôi xin có đôi lời góp bàn về

một khía cạnh nhỏ của Sình ca: Chức năng dẫn

đường hạnh phúc lứa đôi trong hôn nhân của tộc

người Sán Chỉ.

*

Tel: 091335494; Email: [email protected]

Được coi là một loại hình sinh hoạt văn nghệ dân

gian lấy chất liệu từ hiện thực cuộc sống, Sình ca

hồn nhiên góp mặt vào đời sống tâm tư, tình cảm

và đời sống tâm linh của người Sán Chỉ. Sình ca

có vai trò đặc biệt quan trọng trong đám cưới.

Thịt lợn có thể thiếu vài cân, rượu có thể

không uống vài ngụm đến say nhưng đám cưới

người Sán Chỉ không thể thiếu những câu hát

Sình ca. Người ta không say vì rượu nhưng lại

chuếnh choáng trong thứ men dịu ngọt, du

dương của Sình ca.

Sình ca là lá thư tình giao duyên của người dân

Sán Chỉ. Từ xưa, trong truyền thống của người

Sán Chỉ, muốn lấy vợ lấy chồng bắt buộc phải

biết hát Sình ca. Có quen được nhau cũng là qua

những lời ca tiếng hát trong buổi giao duyên.

Nếu không biết Sình ca trong những buổi hát

giao duyên, những trái tim yêu đương dù cháy

bỏng cũng không thể đến được với nhau, không

thể kết duyên đôi lứa. Không có Sình ca, việc

giao tiếp giữa con người với con người và giữa

con người với thế giới tâm linh sẽ bị hạn chế rất

nhiều. Do đó, tính cố kết cộng đồng trong sinh

hoạt thôn bản của tộc người này không còn được

đảm bảo. Bảy bài Sình ca (hát đám cưới) bắt

buộc có vừa có giá trị như lời dẫn nhập, xin phép

thần linh, tổ tiên chứng giám mối lương duyên

của đôi vợ chồng trẻ, vừa là cơ hội để xe kết cho

những chàng trai cô gái khác đến tham dự đám

cưới. Phải chăng vì thế, Sình ca như một phần

tâm hồn của người Sán Chỉ, là viên gạch nền xây

dựng hạnh phúc lứa đôi. Ý thức được điều đó,