Sang kien kinh nghiem Suy luan trong giai toan quang hinh

Suy luËn trong gi¶i to¸n quang h×nh - NguyÔn Th¸i QuyÕt

PhÇn I

nh÷ng vÊn ®Ò chung

I. LÝ do chän ®Ò tµi

To¸n Quang h×nh trong vËt lý 12 vèn dÜ lµ mét lo¹i to¸n hay, cã thÓ gióp häc sinh ®µo s©u suy nghÜ,

rÌn luyÖn t duy, rÌn luyÖn tÝnh kiªn tr× vµ cÈn thËn. Nã ®îc xem lµ mét lo¹i to¸n kh¸ phong phó vÒ chñ ®Ò

vµ néi dung, vÒ quan ®iÓm vµ ph¬ng ph¸p gi¶i to¸n. V× thÕ to¸n quang h×nh ®îc xem lµ mét phÇn träng

®iÓm cña ch¬ng tr×nh vËt lý THPT.

Song mét bµi to¸n quang h×nh thêng kÌm theo mét lêi gi¶i t¬ng ®èi dµi vµ rÊt nhiÒu phÐp tÝnh kÌm

theo. Còng v× lÏ ®ã mµ häc sinh khi lµm bµi tËp to¸n quang h×nh thêng khã ®i ®Õn kÕt qu¶ chÝnh x¸c cña

bµi to¸n ngay trong lÇn gi¶i ®Çu tiªn b»ng c¸c ph¬ng ph¸p th«ng thêng. Khi gi¶i mét bµi to¸n quang h×nh

nh vËy, häc sinh thêng tËp trung nhiÒu vµo c¸c phÐp tÝnh mµ Ýt chó ý h¬n tíi b¶n chÊt vËt lý cña bµi to¸n,

cña vÊn ®Ò.

V× vËy, rót ng¾n lêi gi¶i cho mét bµi to¸n quang h×nh b»ng mét lêi gi¶i ng¾n, víi mét sè Ýt c¸c phÐp

tÝnh trung gian, ®Ó h¹n chÕ c¸c sai sãt kh«ng ®¸ng cã vµ t¨ng cêng kh¶ n¨ng t duy cña häc sinh lµ mét

yªu cÇu nªn cã.

Rót ng¾n lêi gi¶i cho m«t bµi to¸n quang h×nh cã thÓ c¨n cø vµo c¸c ®Þnh luËt quang h×nh häc, c¸c

hiÖn tîng ®óng hiÓn nhiªn, c¸c c«ng thøc to¸n häc, c¸c bÊt ®¼ng thøc vµ ®¼ng thøc to¸n häc. Còng cã

thÓ rót ng¾n lêi gi¶i cho mét bµi to¸n quang h×nh trong mét lêi gi¶i th«ng thêng b»ng c¸c suy luËn mÊu

chèt trong mét sè ®iÓm mÊu chèt quan träng cña bµi to¸n.

Rót ng¾n lêi gi¶i cho mét bµi to¸n quang h×nh häc b»ng mét ph¬ng ph¸p kh¸c cã thÓ gióp häc sinh

hiÓu s©u h¬n vÊn ®Ò n¶y sinh trong bµi to¸n, gióp häc sinh cã c¸i nh×n bao qu¸t h¬n vÒ hiÖn tîng ®ang

xem xÐt.

II. Môc ®Ých cña ®Ò tµi

§èi víi ®a sè häc sinh, to¸n quang h×nh lµ mét lo¹i to¸n khã víi nhiÒu chñ ®Ò, nhiÒu d¹ng to¸n kh¸c

nhau. Tuy nhiªn c¸c d¹ng to¸n trong to¸n quang h×nh còng thêng trïng lÆp vÒ néi dung, vµ tÊt nhiªn

còng sÏ trïng lÆp vÒ ph¬ng ph¸p gi¶i. HÖ thèng l¹i mét sè d¹ng to¸n chung cho c¸c hÖ quang häc ®Ó

häc sinh cã c¸i nh×n tæng qu¸t h¬n ®èi phÇn quang häc sÏ t¨ng hiÖu qu¶ häc tËp cña häc sinh, t¨ng chÊt

lîng gi¶ng d¹y.

§Ò tµi ®îc x©y dùng nh»m ®Ò ra mét ph¬ng ph¸p t¨ng cêng kh¶ n¨ng t duy cña häc sinh, khuyÕn

khÝch häc sinh t×m nhiÒu ph¬ng ph¸p gi¶i cho mét bµi to¸n ®Ó häc sinh tÝch cùc, chñ ®éng tiÕp cËn víi

mét sè ph¬ng ph¸p kh¸c, ®ång thêi gióp häc sinh rÌn luyÖn mét sè kü n¨ng c¬ b¶n khi gi¶i to¸n quang

h×nh nh vÏ h×nh, tÝnh to¸n vµ t duy to¸n häc.

II. §èi tîng cña ®Ò tµi

Nh ®· tr×nh bµy, ®Ò tµi tËp trung khai th¸c sao cho cã hiÖu qu¶ mét sè c¸ch gi¶i to¸n ®Æc biÖt cho

mét sè bµi to¸n quang h×nh häc vµ mét sè d¹ng to¸n quang h×nh häc cô thÓ. Trong ®ã t¸c gi¶ cè khai

th¸c mét c¸ch triÖt ®Ó mét sè ®Þnh luËt vµ ®Þnh lý quang h×nh häc vµ mét sè hiÖn tîng quang häc ®óng

hiÓn nhiªn.

C¸c ph¬ng ph¸p gi¶i vµ c¸ch gi¶i ®ã lµ mét ®Æc trng riªng cña tõng d¹ng to¸n quang h×nh häc, cña

tõng hÖ quang häc vµ ®«i khi lµ mét ph¬ng ph¸p gi¶i riªng cho mét bµi to¸n cô thÓ nµo ®ã.

C¸c ph¬ng ph¸p gi¶i riªng, ®Æc biÖt nµy cã thÓ ®· ®îc ¸p dông cho mét sè lo¹i to¸n, song kh«ng v×

thÕ mµ t¸c gi¶ bá qua c¸c c¸ch gi¶i ®ã, hoÆc sö dông l¹i mµ cè g¾ng khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶

h¬n nh»m ®¹t tíi yªu cÇu t¨ng cêng kh¶ n¨ng t duy cña häc sinh nh ®· tr×nh bµy.

III. Bè côc cña ®Ò tµi

§Ò tµi gåm 2 phÇn:

PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò chung

3