Sáng kiến kinh nghiệm, SKKN PHẢN BIỆN TRONG VĂN NGHỊ LUẬN

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH NINH BÌNH

TRƯỜNG THPT CHUYÊN LƯƠNG VĂN TỤY

BẢN ĐĂNG KÍ SÁNG KIẾN NĂM HỌC 2018- 2019

TÊN SÁNG KIẾN:

PHẢN BIỆN TRONG VĂN NGHỊ LUẬN

Giáo viên: 1. Lê Trâm Anh

2. Vũ Thị Yến

Đơn vị công tác: Tổ Ngữ văn

Trường THPT chuyên Lương Văn Tụy

Ninh Bình, tháng 5 năm 2019

1

BẢN ĐĂNG KÝ SÁNG KIẾN NĂM HỌC 2018 - 2019

I. Tên sáng kiến

Phản biện trong văn nghị luận.

II. Đồng tác giả sáng kiến

1. Vũ Thị Yến

Chức danh: Giáo viên

Đơn vị công tác : trường THPT chuyên Lương Văn Tụy

Trình độ chuyên môn : Thạc sỹ Ngữ văn

Email: [email protected]

Số điện thoại: 01689445274

2. Lê Trâm Anh

Chức danh: Giáo viên

Đơn vị công tác : Trường THPT chuyênLương Văn Tụy

Trình độ chuyên môn : Thạc sĩ Ngữ văn

Email: [email protected]

Số điện thoại: 0984961912

2

1. Giải pháp cũ thường làm

Trong phương pháp dạy truyền thống, phần lớn giáo viên thường nghiêng

về cách dạy truyền đạt một chiều, thày đọc trò chép, học sinh thụ động theo

những lối mòn của tư duy. Kết quả là không phát huy được tính tích cực, chủ

động của học sinh. Học sinh ngày càng có xu hướng “không mặn mà” với môn

Văn, thiếu hứng thú tìm tòi, nghiên cứu, sáng tạo trong giờ học.

2. Giải pháp mới cải tiến

Trong dạy văn hiện nay, việc phát huy tư duy phản biện đã được chú

trọng.

Tư duy phản biện là một quá trình tư duy biện chứng gồm phân tích và

đánh giá một thông tin đã có theo các cách nhìn khác cho vấn đề đã đặt ra nhằm

làm sáng tỏ và khẳng định lại tính chính xác của vấn đề. Những nghiên cứu gần

đây cho thấy, các nhà giáo dục đã hoàn toàn tin tưởng rằng trường học nên tập

trung hơn vào việc dạy học sinh tư duy phản biện. Ngày nay, nhiều nền giáo dục

tiên tiến trên thế giới đã coi trọng tư duy phản biện trong dạy học. Ở Mĩ, người

ta đề cao tính dân chủ trong giáo dục, tạo điều kiện cho người học phát huy khả

năng phản biện. Hệ thống giáo dục Anh thì coi tư duy phản biện như một môn

học chính quy. Ở Việt Nam, trong thời đại công nghệ số và thế giới phẳng, khi

từng khắc từng giờ con người phải đối diện với sự bùng nổ thông tin, đôi khi là

nhiễu loạn thông tin, các nhà giáo dục cũng đã quan tâm đến phát triển tư duy

phản biện cho học sinh, giúp các em có nhận thức đúng đắn và vững vàng hơn,

để lựa chọn phương hướng, hành động đúng đắn trong cuộc sống.

Phát huy khả năng phản biện của học sinh còn là một cách đề cao, coi

trọng tính dân chủ trong giáo dục. Theo John Dewey – nhà giáo dục Mĩ : nền

giáo dục biết coi trọng tính dân chủ là một nền giáo dục tiến bộ. Do đó, phát huy

khả năng phản biện của học sinh là một yếu tố thúc đẩy sự tiến bộ trong giáo

dục. Đây cũng đã và đang là mong muốn của lãnh đạo các cấp ngành giáo dục.

3

Xu hướng đề thi THPTQG những năm gần đây, Bộ GD và ĐT có xu

hướng ra đề mới: Ở câu 4 phần đọc hiểu (thang điểm là 1,0) thường là câu hỏi:

“Suy nghĩ của anh chị…” về một vấn đề được nêu ra ở văn bản (đoạn trích đọc

hiểu ở trên). Đây là câu hỏi để học sinh có thể phát triển được tư duy phản biện.

Phương hướng đáp án có thể là: đồng tình, không đồng tình, hoặc đồng tình một

phần tùy theo quan điểm chính kiến của học sinh.

Đặc biệt, trong kì thi học sinh giỏi các cấp môn Ngữ văn cũng đánh giá

rất cao những bài học sinh thể hiện tư duy phản biện sắc sảo, đưa ra được dẫn

chứng và lý lẽ thuyết phục, để phản bác những quan điểm sai, thiếu căn cứ. Rõ

nhất là ở ý học sinh nêu ra được phản đề, đưa ra ý kiến trái ngược với vấn đề của

đề bài, thể hiện cái nhìn toàn diện, sâu sắc. Minh chứng rõ nét nhất là đề thi

HSGQG năm 2019, câu nghị luận văn học yêu cầu như sau: “Rồi đây, có thể

xuất hiện những cỗ máy biết viết văn, làm thơ. Lúc đó, sáng tạo văn học có còn

là độc quyền của con người"?Bằng trải nghiệm văn học, anh/chị hãy trình bày

quan điểm của mình. Rõ ràng để giải quyết được tốt đề bài trên, học sinh không

thể thiếu được tư duy phản biện.

Hơn nữa, “văn học là nhân học”, dạy chữ phải đi đôi với dạy người. Trong

mỗi giờ văn, giáo viên không chỉ dừng lại ở việc giúp các em khám phá cái hay

cái đẹp của văn chương nghệ thuật; mà còn phải trau dồi cho học sinh những kỹ

năng cần thiết như kỹ năng tranh luận, giao tiếp, bộc lộ tư tưởng, tình cảm… Vì

vậy, việc vận dụng tư duy phản biện trong văn nghị luận là một phương pháp

hiệu quả.

Qua thực tế giảng dạy, chúng tôi thấy bên cạnh quá trình giúp học sinh

chiếm lĩnh kiến thức về các tác phẩm văn học, thì việc rèn kỹ năng làm bài cho

học sinh là một khâu then chốt quyết định chất lượng. Triết lý về con cá và cần

câu luôn luôn đúng đắn, giúp học sinh trở thành một chủ thể độc lập và sáng tạo.

Đây cũng chính là một trong những đích cần đạt tới của giáo dục Việt Nam hiện

nay. Vì vậy việc rèn luyện kỹ năng làm bài cho học sinh có ý nghĩa quan thiết.

4