Sản xuất thử nghiệm trên diện rộng chế phẩm thảo mộc trừ ốc bươu vàng hại lúa

1

Bé khoa häc vµ c«ng nghÖ Bé n«ng nghiÖp vµ PTNT

ViÖn khoa häc n«ng nghiÖp viÖt nam

ViÖn b¶o vÖ thôc vËt

B¸o c¸o tæng kÕt

Dù ¸n s¶n xuÊt thö nghiÖm:

Tªn Dù ¸n:

S¶n xuÊt thö nghiÖm trªn diÖn réng chÕ

phÈm th¶o méc trõ èc b−¬u vµng h¹i lóa

Thuéc ch−¬ng tr×nh: Nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ sinh häc

M· sè: KC.04-DA.10

Chñ nhiÖm Dù ¸n : TS. NguyÔn Tr−êng Thµnh

6657

15/11/2007

Hµ Néi, 2007

2

danh s¸ch t¸c gi¶ cña ®Ò tµi KH & CN cÊp nhµ n−íc

( Danh s¸ch c¸c c¸ nh©n ®· ®ãng gãp s¸ng t¹o chñ yÕu cho Dù ¸n s¶n xuÊt thö nghiÖm

®−îc s¾p xÕp theo thø tù ®· tháa thuËn )

1. Tªn Dù ¸n:

“ S¶n xuÊt thö nghiÖm trªn diÖn réng chÕ phÈm th¶o méc trõ èc b−¬u vµng h¹i

lóa ”

2. Thuéc ch−¬ng tr×nh:

“ Nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ sinh häc ”

M· sè: KC.04-DA.10

3. Thêi gian thùc hiÖn: 1/2005-8/2007

4. C¬ quan chñ tr×: ViÖn B¶o VÖ Thùc VËt

5. Bé chñ qu¶n: Bé N«ng NghiÖp &PTNT

6. Danh s¸ch t¸c gi¶:

TT Häc vÞ, Häc hµm, Hä vµ tªn Ch÷ ký

1 TS. NguyÔn Tr−êng Thµnh

2 KS. NguyÔn ThÞ Me

3 KS. Vò L÷

4 KS. NguyÔn ThÞ Hång V©n

5 KS.§inh V¨n Nh©n

6 CN. Cï Thanh Phóc

7 CN. Lª ThÕ Anh

8 ThS. Vò §×nh L−

9 KS. Hoµng C«ng §iÒn

10 ThS. TrÇn Ngäc H©n

Thñ tr−ëng c¬ quan chñ tr× ®Ò tµi

TS. Ng« VÜnh ViÔn

3

Lêi c¶m ¬n

Chóng t«i xin bµy tá sù c¸m ¬n ch©n thµnh tíi:

- Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ

- Bé N«ng nghiÖp & Ph¸t triÓn N«ng Th«n

- Côc b¶o VÖ Thùc VËt

- C¸c Vô chuyªn ngµnh

- Ban Chñ nhiÖm ch−¬ng tr×nh KC-04.DA.10

- L·nh ®¹o ViÖn B¶o VÖ Thùc VËt, ViÖn Khoa häc N«ng

nghiÖp ViÖt Nam

- C¸c nhµ Khoa häc trong vµ ngoµi ViÖn

- C¸c doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ C«ng ty TNHH ADC vµ

C«ng ty ENASA V iÑt Nam

- C¸c Chi Côc BVTV L¹ng S¬n, B¾c Giang, Qu¶ng

Ninh, Hµ Nam, ®ång Th¸p, §ång Nai. Long An,…

- C¸c HuyÖn vµ c¸c X· ë nhiÒu tØnh trong c¶ n−íc

§· quan t©m gióp ®ì, t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho

viÖc thùc hiÖn Dù ¸n, ®Æc biÖt lµ viÖc hoµn thiÖn ®−îc c«ng

nghÖ s¶n xuÊt vµ øng dông trªn diÖn réng c¸c chÕ phÈm th¶o

méc trõ èc b−¬u vµng h¹i lóa trong 3 n¨m qua.

4

B¶n tù ®¸nh gi¸

VÒ t×nh h×nh thùc hiÖn nhiÖm vô vµ nh÷ng ®ãng gãp

míi CỦA Dù ¸n s¶n xuÊt thö nghiÖm CẤP nhµ n−íc

(Kèm theo Quyết định số 13/2004/QĐ-BKHCN ngày 25/5/2004 của Bộ trưởng Bộ

Khoa học và Công nghệ)

1. Tên Dù ¸n: Sản xuất thử nghiệm trên diện rộng chế phẩm thảo mộc trừ ốc bươu

vàng (OBV) hại lúa

• Mã số: KC. 04. DA.10

2. Thuộc Chương trình: "Nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ sinh học"

3. Chủ nhiệm Dù ¸n: TS. Nguyễn Trường Thành

4. Cơ quan chủ trì Dù ¸n: Viện Bảo vệ thực vật, Viện Khoa học nông nghiệp Việt

Nam

5. Thời gian thực hiện (BĐ-KT): 2005 - 6/2007

6. Tổng kinh phí thực hiện Dù ¸n: Trong đó, kinh phí từ NSNN: 1.100 triệu đồng

7. Tình hình thực hiện Dù ¸n so với Hợp đồng

7.1/ Về mức độ hoàn thành khối lượng công việc

Dù ¸n đã hoàn thành đầy đủ các khối lượng công việc được giao bao gồm

những công việc chính như:

+ Hoàn thiện quy trình sản xuất 2 chế phẩm thuốc thảo mộc trừ ốc bươu vàng

CE-02 và CB-03 đạt hiệu quả phòng trừ cao và an toàn với môi trường.

+ Hoàn thiện quy trình sử dụng 2 chế phẩm thảo mộc trên đồng lúa nước ta

+ Đào tạo cán bộ kỹ thuật đủ sức chỉ đạo sản xuất 2 chế phẩm với khối lượng

lớn

+ Tập huấn cho nông dân sử dụng các chế phẩm trên đồng ruộng đạt hiệu quả

cao phòng trừ ốc bươu vàng và an toàn với môi trường.

5

+ Sản xuất 200 tấn chế phẩm và cung ứng cho sản xuất thông qua hai Công ty

TNHH ADC và Công ty CP ENASA Việt Nam (trong đó có 10 tấn xuất khẩu sang

Đài Loan).

7.2/ Về các yêu cầu khoa học và chỉ tiêu cơ bản của các sản phẩm KHCN

Các sản phẩm KHCN mà Dù ¸n tạo ra đã đáp ứng được các yêu cầu khoa học và các

chỉ tiêu c¬ bản như: Có được quy trình sản xuất ổn định về chất lượng sản phẩm (với

hiệu quả phòng từ OBV cao, an toàn với môi trường, có thể bảo quản trong thời gian

khá dài (trên 2 năm). Có quy trình sử dụng các chế phẩm thảo mộc trừ OBV tiện lợi

và hiệu quả cho nông dân. Đã đào tạo được đội ngũ cán bộ kỹ thuật đủ sức sản xuất

thuốc thảo mộc trên quy mô lớn với chất lượng ổn định. Đã đào tạo được 1 thạc sỹ đạt

loại giỏi về nghiên cứu thuốc thảo mộc trừ OBV. Sản xuất ®−îc 200 tÊn thuốc thảo

mộc trừ OBV với hiệu quả phòng trừ cao trên 80%, giá thành không cao hơn thuèc

hoá học có hiệu lực tương đương. Hai loại thuốc đã được đăng ký đặc cách sử dụng ở

Việt Nam, góp phần phục vụ cho sản xuất lúa ở nước ta và xuất khẩu bước đầu thành

công sang Đài Loan

7.3/ Về tiến độ thực hiện

Dù ¸n đã được thực hiện đúng tiến độ đề ra: kế hoạch ban đầu từ tháng 1/2005

đến tháng 12/ 2006. Song do quyết định mới của nhà nước, Dù ¸n được cấp kinh phí

chậm hơn và kết thúc tháng 6/ 2007 theo đúng quy định của Bộ Khoa học và Công

nghệ

8. Về những đóng góp mới của Dù ¸n:

Trên cơ sở so sánh với những thông tin đã được công bố trên các ấn phẩm trong

và ngoài nước đến thời điểm kết thúc Dù ¸n, Dù ¸n có những điểm mới sau đây:

6

8.1/ Về giải pháp khoa học - công nghệ

+ Đã hoàn thiện được công nghệ gia công ổn định thuốc thảo mộc trừ OBV trên cơ

sở các nguyên liệu thảo mộc ở nước ta. Giải pháp phối hợp một số nguồn nguyên liệu

thảo mộc một cách hợp lý và lựa chọn chất phụ gia và tăng hiệu đã giúp cho chế phẩm

có nhiều ưu điểm nổi bật mà chưa có chế phẩm thảo mộc nào trừ OBV có được ở

nước ta cho đến nay. Thuốc có hiệu quả ổn đinh, bảo quản được trên 2 năm, ít độc

với môi trường, tiện lợi trong sử dụng, giá thành chấp nhận được (tương đương thuốc

hoá học có cùng hiệu lực phòng từ OBV). So với các nước, thuốc thảo mộc được sản

xuất như trên có lượng sử dụng ít hơn 2-4 lần/ đơn vị diện tích so với các nước có

thuốc thảo mộc tương tự trừ OBV.

+ Giải pháp về sử dụng các chế phẩm thảo mộc trừ OBV trên đồng ruộng đảm bảo

tính khả thi cao, tiện lợi và an toàn. Thuốc có thể sử dụng trong mọi kiểu hình canh

tác lúa như lúa sạ, lúa cấy, trước và sau khi gieo trồng đều cho hiệu quả cao.

8.2/ Về phương pháp nghiên cứu

Một số các phương pháp nghiên cứu tạo dạng thuốc đã được hoàn thiện và phát

triển, đặc biệt về công nghệ tạo dạng bột rắc hỗn hợp sao cho thuốc đảm bảo các yêu

cầu lý hoá và hiệu quả kinh tế, kỹ thuật và môi trường.

Phương pháp nghiên cứu và công nghệ tạo dạng chế phẩm đã được đăng ký bảo

hộ bản quyền sáng chế với 2 chế phẩm thảo mộc trừ OBV là TICTACK 13.2 BR và

BOURBO 8.3 BR tại Cục Sở hữu Trí tuệ Việt Nam (Công bố từ năm 2006 và đang

đợi công nhận chính thức)

8.3/ Những đóng góp mới khác

+ Bổ sung vào danh mục hai thuốc thảo mộc mới được phép sử dụng rộng rãi ở nước

ta từ 7/ 2006.

7

+ Tăng thu nhập cho nông dân trồng nguyên liệu các vùng Trung du miền núi phía

Bắc và miền Trung, góp thêm động lực cho nông dân trồng rừng bằng cây nguyên

liệu ( tăng hàng chục nghìn ha trong 3 năm qua).

+ Góp phần giảm ô nhiễm môi trường nhất là cá và các động vật thuỷ sinh vùng trồng

lúa

CHỦ NHIỆM Dù ¸N

(Họ, tên và chữ ký)

Nguyễn Trường Thành

8

B¶ng tæng hîp danh môc s¶n phÈm khoa häc c«ng nghÖ

T

T S¶n phÈm ®¨ng ký Sè

l−îng

ChØ tiªu kinh tÕ –

kü thuËt Thùc hiÖn

Møc ®é

hoµn

thµnh

(%)

1

Quy tr×nh s¶n xuÊt chÕ

phÈm th¶o méc CE-02 trõ

èc b−¬u vµng

01

§¶m b¶o tÝnh kh¶

thi, gi¸ thµnh hîp lý

vµ æn ®Þnh vÒ chÊt

l−îng s¶n phÈm

01 quy tr×nh ®¹t chØ

tiªu kinh tÕ –

kü thuËt

100

2

Quy tr×nh s¶n xuÊt chÕ

phÈm th¶o méc CB-03 trõ

èc b−¬u vµng

01

§¶m b¶o tÝnh kh¶

thi, gi¸ thµnh hîp lý

vµ æn ®Þnh vÒ chÊt

l−îng s¶n phÈm

01 quy tr×nh ®¹t chØ

tiªu kinh tÕ –

kü thuËt

100

3

Quy tr×nh kü thuËt sö

dông chÕ phÈm th¶o méc

CE-02 trõ èc b−¬u vµng

01

DÔ sö dông ®èi víi

n«ng d©n, ®¹t hiÖu

qu¶ phßng trõ èc

b−¬u vµng cao vµ

æn ®Þnh

01 quy tr×nh ®¹t chØ

tiªu kinh tÕ –

kü thuËt

100

4

Quy tr×nh kü thuËt sö

dông chÕ phÈm th¶o méc

CB-03 trõ èc b−¬u vµng

01

DÔ sö dông ®èi víi

n«ng d©n, ®¹t hiÖu

qu¶ phßng trõ èc

b−¬u vµng cao vµ

æn ®Þnh

01 quy tr×nh ®¹t chØ

tiªu kinh tÕ –

kü thuËt

100

5 S¶n xuÊt chÕ phÈm th¶o

méc CE-02 120 tÊn

§ñ sè l−îng vµ ®¶m

b¶o chÊt l−îng yªu

cÇu

120 tÊn 100

6 S¶n xuÊt chÕ phÈm th¶o

méc CB-03 80 tÊn

§ñ sè l−îng vµ ®¶m

b¶o chÊt l−îng yªu

cÇu

80 tÊn 100

7

TriÓn khai øng dông chÕ

phÈm ®Ó trõ èc b−¬u

vµng trªn diÖn tÝch

20.000 ha t¹i c¸c tØnh bÞ

èc b−¬u vµng g©y h¹i

20.000

ha

T¹i c¸c tØnh: §ång

Th¸p, TP. Hå ChÝ

Minh, L¹ng S¬n,

§iÖn Biªn

§· triÓn khai 13.600 ha

t¹i 7 tØnh víi 4 Chi Côc

B¶o VÖ Thùc VËt, 5

Tr¹m BVTV vµ 6 Hîp

T¸c X·. DiÖn tÝch cßn

lai 6.400ha, C«ng ty

TNHH ADC vµ C«ng

ty ENASA VIETNAM

®· nhËp hµng ®Ó triÓn

khai t¹i c¸c tØnh phÝa

Nam trong vô §«ng –

Xu©n 2007-2008

68

9

môc lôc

TT Danh môc Trang

1 I. më ®Çu 13

2 1. tæng quan 15

3 1. 1. èc b−¬u vµng (OBV) - cã lµ dÞch h¹i nguy hiÓm n÷a

kh«ng? 15

4 1. 2. VÒ hiÖn tr¹ng s¶n xuÊt thuèc th¶o méc trªn thª giíi. 19

5 1. 3. Nghiªn cøu vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt thuèc th¶o méc trõ OBV

ë trong n−íc 29

6 II. vËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 32

7 2. 1. VËt liÖu vµ c«ng cô nghiªn cøu: 32

8 2. 2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu, thùc nghiÖm 33

9 2. 2. 1. Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh hµm l−îng ho¹t chÊt trong chÕ

phÈm vµ nguyªn liÖu: 33

10 2.2.2. §¸nh gi¸ ®é ®éc cña chÕ phÈm víi ®éng vËt m¸u nãng 33

11 2. 2. 3. §¸nh gi¸ hiÖu lùc cña chÕ phÈm víi èc b−¬u vµng 35

12 2. 2. 4. §¸nh gi¸ ®é ®éc cña chÕ phÈm víi c¸ vµ ®éng vËt thuû

sinh. 35

13 2. 2. 5. Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ®é æn ®Þnh cña chÕ phÈm 35

14

2. 2. 6. Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh sù tèi −u ho¸ thêi ®iÓm thu h¸i, tû

lÖ thµnh phÇn nguyªn liÖu, phô gia, ®é mÞn nguyªn liÖu, thêi gian

vµ nhiÖt ®é sÊy nguyªn liÖu:

35

15 iiI.. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn 37

16 3. 1. Hoµn thiÖn c«ng nghÖ s¶n xuÊt chÕ phÈm. 37

17 3.1. 1. X¸c ®Þnh hµm l−îng Saponozit trong mét sè nguyªn liÖu 37

18 3. 1. 2. X¸c ®Þnh thêi ®iÓm thu h¸i s¶n phÈm ®Ó cã hµm l−îng

Ê Ê

38