rủi ro tài chính và một số giải pháp góp phần hạn chế rủi ro đối với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

Đề tài:

RỦI RO TÀI CHÍ NH VÀ MỘT SỎ GIẢỈ PHÁP GÓP Pl

HẠN CHẾ RỦI RO ĐÓĨ vớ i CÁC DOANH NGHIỆ

XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM

TRƯ Ờ N G Đ Ạ I HỌ C NGOẠI THƯƠN G

KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH

so • ca

KHÓA LUẬN TÓT NGHIỆP

Đề tài:

RỦI RO TÀI CHÍNH VÀ MỘT SỔ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN

HẠN CHẾ RỦI RO ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP

XUẤT NHẬP KHẨU VIỆT NAM

Giáo viên hướng dẫn : TS. Nguyễn Thu Thúy

Sinh viên thực hiện

Lớp

í

Vũ Th Nhun

g

A6 - QTKD B - K44

3Ơ0J

Hà Nội, 2009

Lòi cảm ơn

Em xin gửi lờ i cảm ơn sâu sắc đến cô giáo hướng dẫn TS. Nguyễn Thu

Thủy, người đã giúp đỡ em rất nhiều trong suốt quá trình làm khóa luận này.

Em xi n chân thành bày tò lòng biết ơn tới các thầy cô giáo trong khoa Quản

trị kinh doanh đã trang bị cho em kiến thức trong suốt 4 năm học tại trường.

Em cũng x in gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè đã tạo điều kiện và nhiệt

tình giúp đỡ em hoàn thành khóa luận.

V ới trình đợ, kinh nghiệm và thời gian còn nhiều hạn chế nên không tránh

khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được sự chỉ bảo, góp ý của các thầy cô

giáo và các bạn để khóa luận được hoàn thiện hơn.

Em xin chân thành cảm ơn!

Hà Nợi, ngày OI tháng 04 năm 2009

Sinh viên

Vũ Thị Nhung

MỤC LỤC

Danh mục bảng biểu •••••• Ì

Lòi nói đầu 2

CHƯƠN G ĩ: NHỮN G VẤ N Đ È CHUNG V Ê RỦI RO TÀI CHÍN H TRONG

C Á C DOANH NGHIỆP XUẤ T NHẬP KHẨ U 5

1.1. Khái quát chung về rủi ro trong kinh doanh 5

1.1.1. Khái niệm và tinh chất rủi ro 5

1.1.2. Phăn loại rủi ro trong kinh doanh 7

1.2. Rủi ro tài chính trong các doanh nghiệp xuất nhập khẩu .....9

1.2.1. Rủi ro phát sinh từ những tác động bên ngoài doanh nghiệp lo

1.2.2. Rủi ro phát sinh từ hoạt động hay giao dịch với các đối tác trong kinh

doanh xuất nhập khau //

1.2.3. Rủi ro phát sinh từ chinh các doanh nghiệp 14

1.3. Quản trẢ rủi ro tài chính trong doanh nghiệp xuất nhập khấu 15

1.3.1. Sự cần thiết của quản trị rủi ro tài chinh trong doanh nghiệp xuất nhập

khẩu 15

1.3.2. Quy trình quản trị rủi ro tài chính tại các doanh nghiệp xuất nhập khấu......... 16

CHƯƠN G li: THỰ C TRẠN G RỦI RO TÀI CHÍN H V À QUẢ N TRỊ RỦI

RO TÀI CHÍN H Ở CÁ C DOANH NGHIỆP XUẤ T NHẬP KHÁ U VIỆ T

N A M HIỆN NAY „ 21

2.1. Tổng quan về hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam trong thời gian

qua • • 21

2.1.1. Đánh giá chung về chính sách xuất nhập khẩu của Việt Nam 21

2.1.2. Tinh hình xuất nhập khẩu của Việt Nam thời gian qua 24

2.1.2.1. Xuất khẩu 25

2.1.2.2. Nhập khẩu 28

2.2. Đánh giá tình hình rủi ro tài chính trong hoạt động kinh doanh xuất

nhập khẩu tại Việt Nam .....31

2.2.1. Các rủi ro phát sinh từ những tác động bên ngoài doanh nghiệp 31

2.2. ỉ. ỉ. Tinh hình thị trường tài chính thế giới và trong nước 32

2.2.1.2. Rủi ro tỷ giá 33

2.2.1.3. Rủi ro biên động giá cả thị trường 35

ĩ.2.1.4. Rủi ro lãi suất 36

2.2.2. Các rủi ro phát sinh từ hoạt động hay giao dịch với các đối tác trong kinh

doanh xuất nhập khẩu 37

2.2.2.1. Rủi ro thanh toán quốc tế 37

2.2.2.2. Rủi ro pháp lý 40

2.2.2.3. Rủi ro khác phát sinh từ quả trình thểc hiện hợp đằng ngoại thương 41

2.2.3. Các rủi ro phát sinh từ chinh nội bộ doanh nghiệp 43

2.3. Thực trạng quản trị rủi ro tài chính và áp dụng các biện pháp hạn chế

rủi ro của các doanh nghiệp xuất nhập khấu thòi gian qua 46

2.3.1. Vai trò của quản lý Nhà nước đối với việc giảm thiểu các rủi ro tài chính 46

2.3.2. Quản trị rủi ro tài chinh tại các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. 48

2.3.3. Tinh hình áp dụng các công cụ phái sinh để hạn chế rủi ro tài chinh tại

các doanh nghiệp xuất nhập khẩu 50

CHƯƠN G IU: MỘ T S Ố GIẢI PHÁ P GÓ P PHẦN HẠ N CH É RỦI RO TÀI

CHÍN H Đ Ố I VỚI CÁ C DOANH NGHIẨP XUẤ T NHẬP KHẨ U VIẨ T NA M 54

3.1. Đánh giá chung về môi trường hoạt động xuất nhập khẩu Việt Nam trong

thòi gian tới 54

3.1.1. Cơ hội và thách thức đối với hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam

trong bối cành hiện nay 54

3.1.2. Dể báo về mức độ rủi ro tài chính đối với các doanh nghiệp xuất nhập

khẩu Việt Nam trong thời gian tới. 56

3.2. Các giải pháp vĩ m ô của Nhà nước trong quản lý rủi ro tài chính đối với

các doanh nghiệp xuất nhập khấu 58

3.2.1. Cải thiện cơ chế, xảy dểng chính sách phù hợp với thểc tiễn hoạt động

của doanh nghiệp và biến động thị trường 58

3.2.2. Định hướng phát triển và đa dạng hoa các kênh huy động vắn cho doanh

nghiệp xuất nhập khẩu ••••• 59

3.3. Các tổ chức tài chính hỗ tr ợ phòng chống rủ i ro tài chính cho doanh

nghiệp xuất nhập khẩu • 60

3.3.1. Mở rộng ứng dụng các dịch vụ phái sinh trong phòng chống rủi ro tài

chính cho các doanh nghiệp xuất nhập khấu 60

3.3.2. Hỗ trằ tín dụng và tư vẩn thực hiện giao dịch thanh toán quốc tể của các

ngân hàng thương mại cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu 63

3.3.3. Phát triển thị trường dịch vụ tài chính nhằm hỗ trằ hoại động kinh doanh

của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu 65

3.4. Các giải pháp chủ động phòng ngừa rủ i ro tài chính của doanh nghiệp

xuất nhập khẩu • 68

3.4.1. Lựa chọn bảo hiểm trong kinh doanh nhằm giảm thiểu rủi ro tài chính 68

3.4.2. Sũ- dụng hình thức tín dụng bao thanh toán ựactoring) 71

3.4.3. Đa dạng hoa mặt hàng cũng như thị trường kinh doanh giúp phân tản

rủi ro 73

L ờ i k ết 75

Danh mục tài liệu tham kháo 77

Khóa luận tắt nghiệp

Khoa Quản trị kinh doanh - ĐH Ngoại Thương

Danh mục bảng biểu

Ì. Sơ đồ 1.1: Quy trình quàn trị rủi ro tài chính (tr. 17)

2. Bảng 2.1: Mục tiêu chiến lược về xuất nhập khẩu cùa Việt Nam giai đoạn 2001 -

2010(tr.21)

3. Bàng 2.2: Kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam giai đoạn 1998 - 2008 (tr.24)

4. Biểu đồ 2.1: Tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu giai đoạn 1998 - 2008 (tr.25)

5. Biểu đồ 2.2: Tăng trưởng kim ngạch nhập khẩu giai đoạn 1998 - 2008 (tr.28)

Ì

Khóa luận tốt nghiệp

Khoa Quàn trị kinh doanh - ĐU Ngoại Thương

Lòi nói đầu

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trở thành thành viên chính thức của tổ chức thương mại thế giới (WTO) là một

dấu mốc quan trọng trong quá trinh hội nhập kinh tể quốc tế của Việ t Nam. Và thực

tế, nền kinh tế của chúng ta đã chuyển mình mạnh mẽ với những thành tựu đạt được

rất đáng khích l ệ thể hiện qua các chầ số tăng trường và mức sống của người dân cao

hơn. Nhưng Việ t Nam cũng đang phải đương đầu với không ít những thách thức, khó

khăn của tiến trình hội nhập này. Trong đó, hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu là

đối tượng chịu ảnh hưởng mạnh mẽ nhất khi Việ t Nam thực sự mở cửa thị trường với

thế giới.

Sự tự do buôn bán và giao dịch cùng với các chính sách hỗ trợ trong khu vực ngoại

thương đã khiến cho mối quan hệ giữa các chủ thế ngày càng thoát khỏi sự ràng buộc

về biên giới quốc gia. Hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu ngày nay cũng không

nằm ngoài tác động trên. Trên sân chơi quốc tế, rủi ro đến với các doanh nghiệp xuất

nhập khẩu là vô cùng đa dạng, mà rủi ro tài chính được coi là rủi ro lớn nhất bởi

những thiệt hại nó đem đến không chầ cho một vài doanh nghiệp mà có thề là một

ngành, thậm chí cả nền kinh tế - điên hình gần đây nhất mà ai cũng quan tâm đến đó

là cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu với quy mô và thiệt hại mà nó gây ra là vô

cùng to lớn.

Trong thời gian qua, các doanh nghiệp xuất nhập khấu Việ t Nam đã có những

bước chuyển mình rất tích cực, đóng góp lớn cho nền kinh tế nước nhà. Theo số liệu

cùa Tổng cục thống kê thì kim ngạch xuất nhập khẩu của nước ta tăng dần qua các

năm: tống quan nền kinh tế năm 2007 cho thấy tốc độ tăng trường GDP đạt 8,5%, kim

ngạch xuất khẩu đạt 48,4 tý USD, tăng 21,5% so với năm 2006, nhập khẩu đạt 54,11

tý USD, tăng 33,1%. Còn năm 2008, kim ngạch hàng hoa xuất khẩu ước tính đạt 62,9

tỷ USD, tăng 29.5% so với năm 2007, kim ngạch hàng hoa nhập khẩu ước tính 80,4 tỳ

USD, tăng 28,3% so với năm 2007. GDP bình quân đầu người ước đạt khoang 1050

2