Rà soát hệ thống các thủ tục hành chính và đề xuất hoàn thiện các thủ tục hành chính do Bộ Công thương thực hiện theo hướng đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính

BỘ CÔNG THƯƠNG

_________

BÁO CÁO TỔNG HỢP ĐỀ TÀI CẤP BỘ

RÀ SOÁT CÁC THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VÀ NGHIÊN CỨU

ĐỀ XUẤT HOÀN THIỆN CÁC THỦ TỤC HÀNH CHÍNH

DO BỘ CÔNG THƯƠNG THỰC HIỆN THEO HƯỚNG

ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH

Cơ quan chủ quản: BỘ CÔNG THƯƠNG

Cơ quan chủ trì: VĂN PHÒNG BỘ

Chủ nhiệm đề tài: NGUYỄN TRƯỜNG SƠN

7409

16/6/2009

HÀ NỘI – 2009

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU

I. Tính cấp thiết của Đề tài 1

II. Mục tiêu nghiên cứu 2

III. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 3

Danh mục thủ tục thuộc phạm vi chức năng của Bộ Công

Thương

4

IV. Phương pháp nghiên cứu 7

V. Nội dung và kết cấu của báo cáo khoa học 7

Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CẢI CÁCH

THỦ TỤC HÀNH CHÍNH

8

I. Một số vấn đề lý luận chung về thủ tục hành chính 8

1. Khái niệm thủ tục hành chính 8

2. Nội dung, đặc điểm của thủ tục hành chính 9

3. Phân loại thủ tục hành chính 10

4. Các giai đoạn của thủ tục hành chính 11

II. Tổng quan về cải cách hành chính 12

III. Định hướng cải cách thủ tục hành chính tại Việt Nam 15

1. Quan điểm và chủ trương cải cách thủ tục hành chính của

Đảng

15

2. Quá trình cải cách thủ tục hành chính của Chính phủ: 17

3. Những bất cập, tồn tại trong quá trình quy định và thực hiện

thủ tục hành chính hiện nay

19

4. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế: 20

5. Đề án 30 của Chính phủ về đơn giản hóa thủ tục hành chính

và các giải pháp mang tính định hướng của Chính phủ:

22

6. Yêu cầu và nhiệm vụ cụ thể đối với các cơ quan quản lý Nhà

nước

24

IV. KINH NGHIỆM CỦA MỘT SỐ NƯỚC VỀ CẢI

CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH

25

1. Kinh nghiệm của Trung Quốc 25

2. Kinh nghiệm của Hà Quốc 27

3. Kinh nghiệm của Singapore 29

4. Kinh nghiệm của Cộng hoà Ba Lan và Hungary 30

5. Kinh nghiệm của Pháp 31

6. Kinh nghiệm của Cộng hoà liên bang Đức 33

7. Một số nhận xét 35

Chương 2. RÀ SOÁT, ĐÁNH GIÁ MỘT SỐ THỦ TỤC

HÀNH CHÍNH DO BỘ CÔNG THƯƠNG TRỰC TIẾP

THỰC HIỆN

38

Mục 1. Rà soát, đánh giá thủ tục cấp Giấy phép kinh

doanh thuốc lá

39

Mục 2. Rà soát, đánh giá thủ tục cấp Giấy phép xuất nhập

khẩu tiền chất sử dụng trong lĩnh vực công nghiệp

49

Mục 3. Rà soát, đánh giá thủ tục cấp Giấy phép xuất, nhập

khẩu vật liệu nổ công nghiệp

57

Mục 4. Rà soát, đánh giá thủ tục cấp phép xuất khẩu nhập

khẩu hoá chất Bảng và văn bản chấp thuận đầu tư cơ sở

hoá chất Bảng

66

Mục 5. Rà soát, đánh giá thủ tục cấp Giấy chứng nhận đủ

điều kiện kinh doanh hàng miễn thuế

73

Mục 6. Rà soát, đánh giá thủ tục xác nhận đăng ký thực

hiện chương trình khuyến mại mang tính may rủi

78

Mục 7. Rà soát, đánh giá thủ tục thực hiện việc phê duyệt,

thẩm định các chương trình xúc tiến thương mại quốc gia

86

Chương III. ĐÁNH GIÁ CHUNG VÀ KIẾN NGHỊ VỀ

CÁC BIỆN PHÁP CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH

92

TẠI BỘ CÔNG THƯƠNG

I. Về cơ sở thực tiễn duy trì các thủ tục hành chính 92

II. Về căn cứ pháp lý giải quyết các thủ tục hành chính 94

III. Về điều kiện giải quyết thủ tục hành chính 95

IV. Về thủ tục, trình tự giải quyết thủ tục hành chính 97

V. Về ứng dụng công nghệ thông tin 101

VI. Về phân cấp về địa phương 103

VII. Kiến nghị về biện pháp cải cách thủ tục hành chính tại

Bộ Công Thương

KẾT LUẬN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

106

BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Đề tài

RÀ SOÁT HỆ THÔNG CÁC THỦ TỤC HÀNH CHÍNH

VÀ ĐỀ XUẤT HOÀN THIỆN CÁC THỦ TỤC HÀNH CHÍNH

DO BỘ CÔNG THƯƠNG THỰC HIỆN

THEO HƯỚNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH

Chủ nhiệm đề tài: Nguyễn Trường Sơn

Phó Chánh Văn phòng Bộ Công Thương

Nghiệm thu năm 2008

__________

MỞ ĐẦU

I. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

Khi thực hiện cải cách thể chế, một phần công việc quan trọng cần thực

hiện đó là cải cách các thủ tục hành chính. Kinh nghiệm cải cách hành chính

thế giới cho thấy, cải cách thủ tục hành chính phải được xác định là nhiệm vụ

trọng tâm trong chương trình hiện đại hoá hành chính của Chính phủ các nước

phát triển. Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn

2001 - 2010 (được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số

136/2001/QĐ-TTg ngày 17 tháng 09 năm 2001) cũng cho thấy sự chú trọng

của Chính phủ Việt Nam vào vấn đề quan trọng này.

Trong những năm vừa qua, một loạt các biện pháp cải cách thủ tục

hành chính đã được thực hiện, trong đó có việc thực hiện cơ chế “một cửa” và

rà soát, sửa đổi, bãi bỏ thủ tục hành chính theo hướng công khai, minh bạch,

đơn giản hoá. Nhờ đó, mối quan hệ giữa cơ quan hành chính nhà nước với

người dân và doanh nghiệp được cải thiện một bước đáng kể. Có thể nói, cải

cách thủ tục hành chính đã thực sự đóng vai trò là khâu đột phá trong quá

trình cải cách hành chính của Nhà nước, góp phần giải tán được khá nhiều

“bong ke” trên con đường đi đến một nền hành chính hiệu lực, hiệu quả.

Tuy nhiên, đến thời điểm hiện nay, thủ tục hành chính vẫn là vấn đề

bức xúc. Vẫn còn tồn tại khá phổ biến xu hướng cơ quan hành chính giành

thuận lợi cho mình, đẩy khó khăn cho cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp; vẫn

còn tư tưởng bao cấp, cục bộ của các bộ, ngành khi xây dựng và ban hành thủ

tục hành chính; thiếu trách nhiệm trong kiểm tra việc tổ chức thực hiện. Sự

phiền hà trong thủ tục hành chính vẫn tồn tại ở nhiều nơi, nhiều lúc, dưới

nhiều hình thức khác nhau, gây khó khăn cho cá nhân, tổ chức và doanh

2

nghiệp, làm lỡ cơ hội đầu tư và cản trở sức sản xuất của các thành phần kinh

tế trong xã hội.

Nhận thức rõ được vấn đề này, trong Kế hoạch cải cách hành chính nhà

nước giai đoạn 2006 - 2010, Chính phủ tiếp tục xác định: xây dựng và tổ chức

thực hiện Đề án đơn giản hoá thủ tục hành chính trên các lĩnh vực quản lý nhà

nước, kết hợp với việc tiếp tục thực hiện cơ chế “một cửa” cần phải được coi

là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của quá trình cải cách hành chính.

Căn cứ tinh thần chỉ đạo của Chính phủ và xuất phát từ yêu cầu thực tế

tại Bộ Công Thương, việc lựa chọn đề tài “Rà soát hệ thống các thủ tục hành

chính do Bộ Công Thương trực tiếp thực hiện theo hướng đáp ứng yêu cầu

cải cách hành chính” mang ý nghĩa thực tế cao, đáp ứng yêu cầu cấp bách

hiện nay và trong những năm tới.

II. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

Mục tiêu của Đề tài là nghiên cứu những nền tảng lý luận cơ bản, quan

điểm chỉ đạo của Đảng và nội dung chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về cải

cách thủ tục hành chính; đánh giá, phân tích hiện trạng của quá trình giải

quyết thủ tục hành chính, bao gồm cả cơ sở pháp lý cơ sở thực tiễn của thủ

tục hành chính do Bộ Công Thương trực tiếp thực hiện. Trên cơ sở đó, Đề tài

đưa ra những kiến nghị, đề xuất cụ thể để tiếp tục hoàn thiện các thủ tục hành

chính của Bộ Công Thương theo hướng đơn giản hóa, tạo điều kiện thuận lợi

cho người dân và doanh nghiệp.

Để đạt được mục tiêu trên, Đề tài sẽ tập trung giải quyết những nhiệm

vụ sau:

- Về mặt lý luận: Hệ thống hoá một số vấn đề lý luận cơ bản, nghiên

cứu các vấn đề thực tiễn chung để làm rõ các khái niệm cải cách thủ tục hành

chính và những nhiệm vụ đặt ra đối với các cơ quan quản lý Nhà nước, trong

đó có Bộ Công Thương.

- Về mặt thực tiễn: Rà soát và phân tích các thủ tục hành chính do cơ

quan Bộ Công Thương trực tiếp thực hiện. Tập trung phân tích và có kiến

nghị cụ thể đối với một số thủ tục đặt ra nhiều vấn đề trong thực tiễn hiện nay.

Kết quả nghiên cứu sẽ được báo cáo Lãnh đạo Bộ phê duyệt nhằm sớm

triển khai trong thực tế. Nếu khả thi, các giải pháp sẽ được tập trung thực hiện

ngay trong năm 2009, phấn đấu hoàn thành trước cuối năm 2010, thời điểm

kết thúc Chương trình cải cách hành chính giai đoạn II của Chính phủ.

3

III. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU

Hiện tại, Bộ Công Thương đang trực tiếp thực hiện 40 thủ tục hành

chính (Xem Danh mục). Trong phạm vi của Đề tài này, việc rà soát quy trình

thực hiện và cơ sở pháp lý sẽ được thực hiện đối với toàn bộ các thủ tục hành

chính nhằm minh họa rõ hơn cho vấn đề và cách thức thực hiện thủ tục hành

chính của Bộ Công Thương.

Tuy nhiên, việc phân tích sâu, chi tiết các vấn đề thực tiễn và những bất

cập đặt ra sẽ tập trung hơn vào một số lĩnh vực thủ tục hành chính đang có

nhiều vấn đề đặt ra trên thực tiễn. Trong phạm vi của một Đề tài cấp Bộ, Đề

tài này chưa có điều kiện đi sâu phân tích đối với toàn bộ các thủ tục hành

chính do Bộ Công Thương trực tiếp thực hiện. Mặc khác, qua rà soát sơ bộ,

các thủ tục không được lựa chọn phân tích chi tiết cũng là những thủ tục chưa

đặt ra những vấn đề cấp bách cần thực hiện ngay. Các thủ tục này cũng cần có

thêm thời gian để kiểm nghiệm trong thực tế, việc phân tích chi tiết đối với

các thủ tục vào thời điểm này là chưa thực sự cần thiết và chưa khả thi.

Cụ thể, các thủ tục hành chính được tập trung phân tích sâu trong phạm

vi Đề tài này bao gồm:

(1) Thủ tục cấp Giấy phép kinh doanh thuốc lá (Vụ Thị trường trong

nước giải quyết)

(2) Thủ tục cấp Giấy phép xuất nhập khẩu tiền chất sử dụng trong lĩnh

vực công nghiệp (Vụ Công nghiệp nặng giải quyết)

(3) Thủ tục cấp Giấy phép xuất, nhập khẩu vật liệu nổ công nghiệp (Vụ

Công nghiệp nặng giải quyết)

(4) Thủ tục cấp phép xuất khẩu nhập khẩu hoá chất Bảng và văn bản

chấp thuận đầu tư cơ sở hoá chất Bảng (Vụ Hợp tác quốc tế giải quyết)

(5) Thủ tục cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh hàng miễn

thuế (Vụ Xuất nhập khẩu giải quyết)

(6) Thủ tục xác nhận đăng ký thực hiện chương trình khuyến mại mang

tính may rủi (Cục Xúc tiến thương mại giải quyết)

(7) Thủ tục thực hiện việc phê duyệt, thẩm định các chương trình xúc

tiến thương mại quốc gia (Cục Xúc tiến thương mại giải quyết)

4

DANH MỤC THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THUỘC PHẠM VI

CHỨC NĂNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC CỦA BỘ CÔNG THƯƠNG

STT Tên thủ tục Đơn vị thực

hiện

1 Giấy phép tạm nhập tái xuất, chuyển khẩu đối với

mặt hàng cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu

Vụ Xuất nhập

khẩu

2 Giấy phép nhập khẩu thuốc lá điếu, xì gà phục vụ

kinh doanh miễn thuế

Vụ Xuất nhập

khẩu

3 Giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng

dầu

Vụ Xuất nhập

khẩu

4 Phân giao hạn mức tối thiểu nhập khẩu xăng dầu Vụ Xuất nhập

khẩu

5 Giấy phép tạm nhập tái xuất đối với mặt hàng

tinh dầu xá xị

Vụ Xuất nhập

khẩu

6 Giấy phép nhập khẩu các chất làm suy giảm tầng

Ô-zôn

Vụ Xuất nhập

khẩu

7 Giấy phép nhập khẩu theo hạn ngạch thuế quan

đối với các mặt hàng đường, muối, nguyên liệu

thuốc lá, trứng gia cầm

Vụ Xuất nhập

khẩu

8 Giấy phép nhập khẩu súng đạn thể thao Vụ Xuất nhập

khẩu

9 Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh hàng

miễn thuế

Vụ Xuất nhập

khẩu

10 Giấy phép xuất khẩu phân bón có nguồn gốc nhập

khẩu

Vụ Xuất nhập

khẩu

11 Giao chỉ tiêu xuất khẩu gạo theo các hợp đồng có

sự can thiệp của Chính phủ

Vụ Xuất nhập

khẩu

12 Giấy phép nhập khẩu gỗ có nguồn gốc từ

Campuchia

Vụ Xuất nhập

khẩu

5

13 Cấp Giấy phép kinh doanh thuốc lá Vụ Thị trường

trong nước

14 Cấp giấy phép kinh doanh rượu Vụ Thị trường

trong nước

15 Giấy phép sản xuất sản phẩm thuốc lá. Vụ Công

nghiệp nhẹ

16 Giấy chứng nhận đủ điều kiện chế biến nguyên

liệu thuốc lá

Vụ Công

nghiệp nhẹ

17 Thông báo đăng ký nhượng quyền thương mại

giữa thương nhân nước ngoài và thương nhân

Việt Nam

Vụ Kế hoạch

18 Phê duyệt kế hoạch nhập khẩu thành phẩm để tiếp

thị của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài

Vụ Kế hoạch

19 Phê duyệt kế hoạch nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất

máy móc, vật tư thiết bị của nhà thầu nước ngoài

hoạt động trong lĩnh vực xây dựng tại Việt Nam

Vụ Kế hoạch

20 Giấy phép thành lập chi nhánh của thương nhân

nước ngoài tại Việt Nam

Vụ Kế hoạch

21 Giấy phép xuất nhập khẩu hoá chất Bảng Vụ Hợp tác

quốc tế

22 Văn bản chấp thuận đầu tư cơ sở hoá chất Bảng Vụ Hợp tác

quốc tế

23 Giấy phép xuất, nhập khẩu vật liệu nổ công

nghiệp

Vụ Công

nghiệp nặng

24 Giấy phép xuất, nhập khẩu Nitrat Amôn

(NH4NO3)

Vụ Công

nghiệp nặng

25 Giấy phép kinh doanh Nitrat Amôn (NH4NO3) Vụ Công

nghiệp nặng

26 Giấy phép XNK tiền chất sử dụng trong lĩnh vực

công nghiệp

Vụ Công

nghiệp nặng

27 Giấy phép hoạt động điện lực Cục Điều tiết

điện lực

6

28 Giấy phép kinh doanh, sử dụng vật liệu nổ công

nghiệp

Cục Kỹ thuật

an toàn và môi

trường công

nghiệp

29 Giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn nạp khí

dầu mỏ hóa lỏng vào chai

Cục Kỹ thuật

an toàn và môi

trường công

nghiệp

30 Xem xét và chấp thuận cho thương nhân tổ chức

khuyến mại

Cục Xúc tiến

thương mại

31 Đăng ký tổ chức hội chợ triển lãm ở nước ngoài Cục Xúc tiến

thương mại

32 Phê duyệt, thẩm định các chương trình xúc tiến

thương mại quốc gia

Cục Xúc tiến

thương mại

33 Thẩm định hồ sơ của các doanh nghiệp tham gia

chương trình Thương hiệu quốc gia

Cục Xúc tiến

thương mại

34 Thủ tục khiếu nại và điều tra, xử lý vụ việc cạnh

tranh

Cục Quản lý

cạnh tranh

35 Thủ tục thông báo tập trung kinh tế Cục Quản lý

cạnh tranh

36 Thủ tục đề nghị hưởng miễn trừ đối với thoả

thuận hạn chế cạnh tranh và tập trung kinh tế

Cục Quản lý

cạnh tranh

37 Thủ tục điều tra xử lý vụ việc chống bán phá giá Cục Quản lý

cạnh tranh

38 Thủ tục điều tra xử lý vụ việc chống trợ cấp Cục Quản lý

cạnh tranh

39 Thủ tục điều tra xử lý vụ việc tự vệ Cục Quản lý

cạnh tranh

40 Thủ tục khiếu nại, tố cáo về hành vi vi phạm pháp

luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

Cục Quản lý

cạnh tranh

7

IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Đề tài được tiến hành nghiên cứu trên cơ sở sử dụng tổ hợp các phương

pháp nghiên cứu như phân tích hệ thống, thống kê khoa học về tổ chức, mô

hình hoá, điều tra xã hội học, phương pháp chuyên gia…Trên cơ sở tiếp thu

kết quả các công trình nghiên cứu trước đây, có cập nhật thông tin để việc

đánh giá và đề xuất sát thực hơn; sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên

cứu, phân tích, tổng hợp, mô hình hoá có so sánh đối chiếu thực tiễn, đảm bảo

tính toàn diện, đồng bộ, thống nhất, khả thi và minh bạch của hệ thống các

giải pháp đề xuất.

Về cách thức triển khai, đề tài được tổng hợp trên cơ sở xây dựng hệ

thống các nội dung nghiên cứu chính và các chuyên đề chuyên sâu; Khảo sát

thực tiễn, khai thác, xử lý thông tin để phục vụ cho việc hình thành báo cáo

tổng kết khoa học của đề tài. Trước hết, quy trình thực hiện của toàn bộ các

thủ tục hành chính do Bộ Công Thương thực hiện được rà soát, trên cơ sở đó,

lựa chọn một số thủ tục hành chính đặt ra những vấn đề lớn trong thực tế để

phân tích chi tiết và có những kiến nghị cụ thể.

Việc kết hợp một cách linh hoạt các phương pháp được sử dụng để

phân tích, xác định các vướng mắc, bất cập, trên cơ sở đó đưa ra kiến nghị, đề

xuất cụ thể và có tính khả thi cao, được áp dụng nhanh chóng trong thực tế.

V. NỘI DUNG VÀ KẾT CẤU CỦA BÁO CÁO KHOA HỌC

Báo cáo gồm 3 chương (không kể phần mở đầu), cụ thể như sau:

Chương I - Những vấn đề cơ bản về cải cách thủ tục hành chính.

Chương này đề cập tới những vấn đề chung có tính lý luận về khái niệm thủ

tục hành chính và quan điểm của Đảng và chỉ đạo của Chính phủ về cải cách

thủ tục hành chính.

Chương II - Rà soát, đánh giá một số thủ tục hành chính do Bộ Công

Thương trực tiếp thực hiện. Chương này phân tích cụ thể một số thủ tục hành

chính do Bộ Công Thương đang trực tiếp thực hiện.

Chương III - Một số kiến nghị hoàn thiện các thủ tục hành chính do Bộ

Công Thương trực tiếp thực hiện. Chương này đưa ra nhưng kiến nghị và các

giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện các thủ tục hành chính do Bộ Công Thương

trực tiếp thực hiện theo hướng đơn giản hóa và tạo điều kiện thuận lợi hơn

cho doanh nghiệp.

Kèm theo là phụ lục kết quả rà soát Quy trình thực hiện của toàn bộ các

thủ tục hành chính do Cơ quan Bộ Công Thương trực tiếp thực hiện.