Rà soát hành chính trong cơ chế chống bán phá giá của Hoa Kỳ: Tìm hiểu từ các vụ kiện chống bán phá giá hàng xuất khẩu thủy sản Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN VĂN TUẤN

RÀ SOÁT HÀNH CHÍNH

TRONG CƠ CHẾ CHỐNG BÁN PHÁ GIÁ CỦA

HOA KỲ: TÌM HIỂU TỪ CÁC VỤ KIỆN

CHỐNG BÁN PHÁ GIÁ HÀNG XUẤT KHẨU

THỦY SẢN VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2015

NGUY

ỄN VĂN TU

ẤN LU

ẬN VĂN CAO H

ỌC NĂM 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN VĂN TUẤN

RÀ SOÁT HÀNH CHÍNH

TRONG CƠ CHẾ CHỐNG BÁN PHÁ GIÁ CỦA

HOA KỲ: TÌM HIỂU TỪ CÁC VỤ KIỆN CHỐNG

BÁN PHÁ GIÁ HÀNG XUẤT KHẨU THỦY SẢN

VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: Luật Quốc tế Mã số: 60380108

Người hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN THĂNG LONG

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2015

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả cam đoan đây là công trình khoa học của riêng mình. Các nội

dung được đề cập và trình bày trong luận văn là kết quả của quá trình Tác giả

nỗ lực lao động, nghiên cứu cùng với sự định hướng và hỗ trợ của Giảng viên

hướng dẫn. Tác giả cam kết danh dự không sao chép bất kỳ ý tưởng nào của

các Nhà khoa học khác, nếu sai trái xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.

Ngƣời cam đoan

Nguyễn Văn Tuấn

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

AFA : Quyền áp dụng thông tin bất lợi sẵn có

A – to – A : So sánh trung bình với trung bình

A – to – T : So sánh trung bình với giao dịch

CAFC : Tòa phúc thẩm liên bang Hoa Kỳ

CBP : Hải quan và biên phòng Hoa Kỳ

CDR : Tiền ký quỹ hay đặt cọc

CEP : Giá xuất khẩu được tính toán

CFA : Hiệp hội các chủ trại cá nheo Hoa Kỳ

CFR : Bộ các quy định liên bang Hoa Kỳ

DOC : Bộ thương mại Hoa Kỳ

EP : Giá xuất khẩu

EU : Liên minh châu Âu

GATT 1994 : Hiệp định chung về thuế quan và mậu dịch 1994

GATT 1947 : Hiệp định chung về thuế quan và mậu dịch 1947

ITA : Cơ quan quản lý thương mại quốc tế thuộc DOC

ITC : Ủy ban Thương mại quốc tế Hoa Kỳ

LCBPG : Luật chống bán phá giá

ME : Nền kinh tế thị trường

AB : Cơ quan phúc thẩm

ADA : Hiệp định chống bán phá giá

NME : Nền kinh tế phi thị trường

POR : Kỳ rà soát hành chính chống bán phá giá

RSHC : Rà soát hành chính chống bán phá giá

QĐSB : Quyết định sơ bộ

SRP : Tỷ lệ phá giá đơn nhất giả định

URAA : Luật về các hiệp định vòng đàm phán Uruguay

USD : Đô la Mỹ

USTR : Đại diện thương mại Hoa Kỳ

VASEP : Hiệp Hội chế biến và xuất khảu thủy sản Việt Nam

WTO : Tổ chức thương mại thế giới

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU

Phụ lục I: Bảng tóm tắt quy trình chống bán phá giá của Hoa Kỳ.

Phụ lục II: Bảng tóm tắt quy trình ra soát hành chính chống bán phá giá của

Hoa Kỳ.

Phụ lục III: Bảng thống kê các đợt ra soát hành chính chống bán phá giá sản

phẩm Phile cá da trơn của Việt Nam vào thị trường Hoa Kỳ đến cuối năm

2014.

Phụ lục IV: Bảng thống kê các đợt ra soát hành chính chống bán phá giá sản

phẩm tôm nước ấm đông lạnh của Việt Nam vào thị trường Hoa Kỳ đến cuối

năm 2014.

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................... 1

CHƢƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CƠ BẢN VỀ RÀ SOÁT

HÀNH CHÍNH TRONG PHÁP LUẬT CHỐNG BÁN PHÁ GIÁ CỦA

HOA KỲ............................................................................................................ 9

1.1. Một số quy định cơ bản của Hoa Kỳ về bán phá giá và quy trình chống bán

phá giá .........................................................................................................................9

1.1.1. Bán phá giá ........................................................................................................9

1.1.2. Sơ lược về quy trình chống bán phá giá của Hoa Kỳ .......................................11

1.1.3. Thu thuế chống bán phá giá, biện pháp chống bán phá giá chủ yếu của Hoa

Kỳ ................................................................................................................................17

1.2. Quy định của pháp luật Hoa Kỳ về Rà soát hành chính chống bán phá giá 19

1.2.1. Khái niệm “rà soát hành chính”.......................................................................20

1.2.2. Mục đích và ý nghĩa của rà soát hành chính ....................................................21

1.2.3. Trình tự thủ tục tiến hành rà soát hành chính chống bán phá giá....................24

1.2.4. Một số điểm khác biệt giữa “Rà soát hành chính” và “Điều tra chống bán phá

giá”........................................................................................................................................27

1.3. Một số vụ kiện tại WTO liên quan đến việc Hoa Kỳ tiến hành rà soát hành

chính chống bán phá giá...........................................................................................31

1.3.1. Vụ kiện Hoa Kỳ- rà soát hành chính chống bán phá giá và một số biện pháp

liên quan đến sản phẩm nước cam nhập khẩu từ Brazil (DS382) ..............................33

1.3.2. Trung Quốc kiện Hoa Kỳ tại WTO liên quan rà soát hành chính chống bán

phá giá. ......................................................................................................................45

CHƢƠNG 2. THỰC TIỄN ÁP DỤNG CHẾ ĐỊNH RÀ SOÁT HÀNH

CHÍNH TRONG PHÁP LUẬT CHỐNG BÁN PHÁ GIÁ CỦA HOA KỲ

DỐI VỚI SẢN PHẨM THỦY SẢN NHẬP KHẨU TỪ VIỆT NAM VÀ

ĐỀ XUẤT. ........................................................................................................ 53

2.1. Một số vấn đề pháp lý chủ yếu DOC áp dụng trong rà soát hành chính

chống bán phá giá đối với sản phẩm thủy sản nhập khẩu từ Việt Nam ..............54

2.1.1. Áp dụng quy chế đối xử với nền kinh tế phi thị trường trong rà soát hành

chính chống bán phá giá .............................................................................................54

2.1.2. Về áp dụng phương pháp Zeroing để tính toán biên độ phá giá trong rà soát

hành chính...................................................................................................................70

2.2. Một số đề xuất nhằm góp phần bảo vệ quyền lợi của các doanh nghiệp thủy

sản Việt Nam trong các kỳ rà soát hành chính chống bán phá giá của Hoa Kỳ ....85

2.2.1. Một số nhận xét và dự báo ................................................................................85

2.2.2. Một số đề xuất ...................................................................................................87

KẾT LUẬN ...................................................................................................... 93

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Kể từ khi bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Hoa Kỳ (12/7/1995), quan

hệ thương mại Việt Nam-Hoa Kỳ đã có những bước tiến triển vượt bật. Ngày

13/7/2000, Hiệp định thương mại Việt Nam Hoa Kỳ được ký kết mở ra chương mới

trong quan hệ thương mại giữa hai nước. Việc Việt Nam gia nhập Tổ chức thương

mại thế giới WTO ngày 11/1/2007 tạo điều kiện cho Việt Nam hội nhập thương mại

mạnh mẽ hơn với Hoa Kỳ. Gần đây nhất, trong chuyến thăm Hoa Kỳ của Chủ tịch

nước Trương Tấn Sang (từ 24-26/7/2013) hai nước tuyên bố nâng quan hệ lên Đối

tác toàn diện, mở ra cơ hội hợp tác sâu rộng hơn về nhiều mặt trong đó có hợp tác

về thương mại. Hiện tại Việt Nam cũng đang đàm phán với Hoa Kỳ và 10 nước

khác (Brunei, Nhật bản, Singapore, Malaysia, Úc, New Zealand, Chile, Canada,

Peru, Mexico) để đi đến ký kết hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương-TPP, Hiệp

định tự do thương mại của một thị trường gần 800 triệu dân và chiếm khoảng

1/3GDP toàn cầu.

Thực hiện chủ trương của Đảng về “Xây dựng một nền kinh tế mở, hội nhập

với khu vực và thế giới, hướng mạnh về xuất khẩu”1

, tận dụng các cơ chế, chính

sách thuận lợi của nhà nước, các doanh nghiệp Việt Nam thời gian qua đã không

ngừng đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ. Số liệu thống kê của Hải quan

Việt Nam từ năm 2012 đến nay cho thấy, Hoa Kỳ luôn là thị trường xuất khẩu hàng

đầu của hàng hóa Việt Nam2

. Chỉ tính riêng trong 7 tháng đầu năm 2014, Việt Nam đã

xuất khẩu sang Hoa Kỳ với tổng kim ngạch 16 tỷ USD với mức tăng trưởng 24% và

1 Đảng Cộng Sản Việt Nam (1996), Báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung ương Đảng tại Đại

hội lần thứ VIII năm 1996, nguồn: http://dangcongsan.vn.

2 Nguồn: http://www.customs.gov.vn/Lists/ThongKeHaiQuan cập nhật ngày 14/1/2015.

2

Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam.3

Tuy nhiên, xu thế hội nhập cũng buộc hoàng hóa Việt Nam đối mặt với

những hình thức bảo hộ tinh vi ở các thị trường nhập khẩu trong đó có Hoa Kỳ. Văn

kiện đại hội XI của Đảng năm 2011, trong phần Dự báo tình hình thế giới và trong

nước những năm sắp tới nhận định:

Kinh tế thế giới mặc dù có dấu hiệu phục hồi sau khủng hoảng nhưng

vẫn còn nhiều khó khăn, bất ổn; chủ nghĩa bảo hộ phát triển dưới nhiều

hình thức; cơ cấu lại thể chế, các ngành, lĩnh vực kinh tế diễn ra mạnh

mẽ ở các nước….4

Hiện vấn đề điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp đang ngày càng được

các cơ quan hữu quan của Hoa Kỳ sử dụng như một công cụ hữu hiệu để hạn chế

hàng nhập khẩu từ Việt Nam. Đối với điều tra chống bán phá giá, tính đến tháng

9/2014, Hoa Kỳ đã tiến hành 11 vụ điều tra chống bán phá giá đối với các sản phẩm

nhập khẩu từ Việt Nam. Sớm nhất là vụ điều tra chống bán phá giá sản phẩm cá da

trơn nhập khẩu từ Việt Nam (ngày 31/1/2003) và gần đây nhất là điều tra chống bán

phá giá sản phẩm đinh thép nhập khẩu từ Việt Nam (ngày 19/6/2014).5 Có thể nói,

Hoa Kỳ đang tiếp tục sử dụng các quy định về chống bán phá giá vốn gây nhiều

tranh cãi để bảo hộ nền sản xuất trong nước, áp đặt tiêu chuẩn và quy trình sản xuất

của Hoa Kỳ sang các nước có nhu cầu xuất khẩu vào thị trường này (như Việt Nam)

qua đó tận dụng sự không tương thích với nền sản xuất của Hoa Kỳ của các nền

kinh tế khác để hạn chế nhập khẩu.

3 Nguồn: http://vtv.vn/kinh-te/my-thi-truong-xuat-khau-lon-nhat-cua-viet-nam-154638.htm cập

nhật ngày 2/3/2015.

4 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI Đảng Cộng sản

Việt Nam, phần III, mục 3, nguồn: http://dangcongsan.vn.

5

Phòng thương mại và công nghiệp Việt Nam-VCCI (2014), Thống kê các vụ điều tra chống bán

phá giá đối với hàng hóa Việt Nam tạ thị trường nước ngoài đến hết tháng 9/2014; nguồn

http://chongbanphagia.vn.

3

Thủy sản là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang

Hoa Kỳ

6

, tuy nhiên đây cũng là mặt hàng của Việt Nam sớm bị các doanh nghiệp

thủy sản nội địa của Hoa Kỳ kiện chống bán phá giá nhất. Cuối năm 2002 đầu năm

2003, căn cứ vào đơn kiện của Hiệp hội các chủ trại cá Nheo Hoa Kỳ (CFA), các cơ

quan hữu quan của nước này đã tiến hành điều tra chống bán phá giá đối với sản

phẩm cá da trơn nhập khẩu từ Việt Nam. Đến ngày 23/6/2003 Hoa Kỳ đã ra quyết

định áp thuế từ 36,84%-63,88% đối với mặt hàng xuất khẩu này của Việt Nam vào

Hoa Kỳ. Ngày 31/12/2003 Hoa Kỳ tiếp tục tiến hành điều tra chống bán phá giá đối

với sản phẩm tôm nước ấm đông lạnh nhập khẩu từ Việt Nam và đến ngày

8/12/2004 đã ra quyết định áp thuế chống bán phá giá từ 4,13%-25,76% đối với mặt

hàng xuất khẩu này của Việt Nam vào Hoa Kỳ.

7 Mặc dù đã có quyết định cuối cùng

về áp thuế chống bán phá giá, tuy nhiên mức thuế trên vẫn có thể được thay đổi

hàng năm do luật pháp của Hoa Kỳ cho phép các bên được quyền yêu cầu các cơ

quan hữu quan của Hoa Kỳ tiến hành xem xét lại mức thuế này (thông qua thủ tục

rà soát hành chính (RSHC)) và áp một mức thuế cụ thể hàng năm. Tính đến hết năm

2014, Hoa Kỳ đã tiến hành xong 09 đợt rà soát hành chính đối với quyết định áp

thuế chống bán phá giá mặt hàng cá da trơn và 08 đợt rà soát hành chính đối với

quyết định áp thuế chống bán phá giá mặt hàng tôm nước ấm đông lạnh của Việt

Nam và vẫn đang tiếp tục tiến hành các đợt rà soát hành chính tiếp theo đối với 2

mặt hàng này.8

6 Trong 11 tháng đầu năm 2014 xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Hoa Kỳ đạt 1,6 tỷ USD tăng

16,2% so với cùng kỳ, xem thêm tại:

http://thuysanvietnam.com.vn/thi-truong-thuy-san-my-hap-dan-nhung-khac-nghiet-article-11082.ts

vn cập nhật ngày 3/3/2015.

7 Nguồn:

http://chongbanphagia.vn/tonghopsolieu/20141010/thong-ke-cac-vu-kien-cbpg-doi-voi-hang-xuat￾khau-viet-nam-tinh-den-3092014-0 cập nhật ngày 12/12/2014.

8 Nguồn: http://enforcement.trade.gov/frn/summary/vietnam/vietnam-fr.htm cập nhật ngày

02/2/2015.