Quy trình xác định hộ nghèo và các vấn đề chính sách: trường hợp Huyện Đắk Mil, Tỉnh Đắk Nông

B浦 GIÁO D影CăVẨăAẨOăT萎O

TR姶云NGăA萎I H窺C KINH T蔭 TP H唄 CHÍ MINH

---------------

MAI TH卯 XUÂN TRUNG

QUYăTRỊNHăXÁCăA卯NH H浦 NGHÈO VÀ CÁC V遺NăA陰 CHÍNH SÁCH:

TR姶云NG H営P HUY烏NăA;KăMIL,ăT迂NHăA溢K NÔNG

LU一NăV;NăTH萎C S駅 KINH T蔭

TP H唄 CHệăMINH,ăTHÁNGă6ăN;Mă2012

B浦 GIÁO D影CăVẨăAẨOăT萎O

TR姶云NGăA萎I H窺C KINH T蔭 TP H唄 CHÍ MINH

CH姶愛NGăTRỊNHăGI謂NG D萎Y KINH T蔭 FULBRIGHT

---------------

MAI TH卯 XUÂN TRUNG

QUYăTRỊNHăXÁCăA卯NH H浦 NGHÈO VÀ CÁC V遺NăA陰 CHÍNH SÁCH:

TR姶云NG H営P HUY烏NăA;KăMIL,ăT迂NHăA溢K NÔNG

Chuyên ngành Chính sách công

Mã s嘘: 603114

LU一NăV;NăTH萎C S駅 KINH T蔭

NG姶云IăH姶閏NG D郁N KHOA H窺C

TS. JONATHAN PINCUS

ThS.ăAINHăV┠ TRANG NGÂN

TP H唄 CHệăMINH,ăTHÁNGă6ăN;Mă2012

i

L云IăCAMăAOAN

Tôi xin cam đoan lu壱n v<n này hoàn toàn do tôi th詠c hi羽n. Các đo衣n trích d磯n và s嘘

li羽u s穎 d映ng trong lu壱n v<n đ隠u đ逢嬰c d磯n ngu欝n và có đ瓜 chính xác cao nh医t trong ph衣m vi

hi吋u bi院t c栄a tôi. Lu壱n v<n này không nh医t thi院t ph違n ánh quan đi吋m c栄a Tr逢運ng A衣i h丑c

Kinh t院 thành ph嘘 H欝 Chí Minh hay Ch逢挨ng trình gi違ng d衣y kinh t院 Fulbright.

TP. Hげ Chí Minh, tháng 6 n<m 2012

Tác gi違

Mai Th鵜 Xuân Trung

ii

L云I C謂Mă愛N

Tôi xin bày t臼 lòng bi院t 挨n sâu s逸c đ院n các giáo viên h逢噂ng d磯n đư giúp tôi đ鵜nh

h逢噂ng nghiên c泳u và dành cho tôi nh英ng ch雨 d磯n, l運i khuyên quý báu trong su嘘t th運i gian

th詠c hi羽n lu壱n v<n này. Xin chân thành c違m 挨n các gi違ng viên và tr嬰 gi違ng c栄a Ch逢挨ng

trình gi違ng d衣y kinh t院 Fulbright đư t壱n tình giúp đ叡, truy隠n đ衣t nhi隠u ki院n th泳c quý báu

trong su嘘t hai n<m h丑c và trong quá trình làm lu壱n v<n.

Xin trân tr丑ng c違m 挨n các đ欝ng chí lưnh đ衣o, chuyên gia, cán b瓜 và ng逢運i dân đang

công tác, sinh s嘘ng trên đ鵜a bàn t雨nh A逸k Nông đư t衣o đi隠u ki羽n, cung c医p các s嘘 li羽u c亥n

thi院t giúp tôi hoàn thành lu壱n v<n này.

Xin c違m 挨n nh英ng góp ý và chia s飲 c栄a các thành viên l噂p MPP3 đư h厩 tr嬰 nhi隠u thông

tin c亥n thi院t cho lu壱n v<n c栄a tôi.

Cu嘘i cùng, xin dành l運i tri ân sâu s逸c đ院n gia đình, b衣n bè và đ欝ng nghi羽p đư luôn bên

c衣nh tôi nh英ng lúc khó kh<n, đ瓜ng viên và c鰻 v┡ tôi hoàn thành t嘘t lu壱n v<n này.

TP. Hげ Chí Minh, tháng 6 n<m 2012

Tác gi違

Mai Th鵜 Xuân Trung

iii

TÓM T溢T

Xác đ鵜nh chính xác h瓜 nghèo là yêu c亥u quan tr丑ng đ嘘i v噂i vi羽c th詠c thi chính sách

gi違m nghèo b荏i t益 l羽 h瓜 nghèo là c<n c泳 quan tr丑ng đ吋 ho衣ch đ鵜nh và xây d詠ng các chính

sách phát tri吋n kinh t院, an sinh xã h瓜i, các ch逢挨ng trình gi違m nghèo phù h嬰p cho đ鵜a

ph逢挨ng, qu嘘c gia hàng n<m và trong t瑛ng giai đo衣n c映 th吋. Ch雨 có trên c挨 s荏 xác đ鵜nh h瓜

nghèo chính xác thì ngu欝n l詠c khan hi院m m噂i đ逢嬰c s穎 d映ng có hi羽u qu違, m丑i s詠 tr嬰 giúp

m噂i đ院n đ逢嬰c đúng đ嘘i t逢嬰ng, giúp các h瓜 th壱t s詠 khó kh<n có c挨 h瓜i c違i thi羽n cu瓜c s嘘ng,

v逢挨n lên thoát nghèo và góp ph亥n gi違m b医t bình đ鰯ng.

V噂i huy羽n A逸k Mil, các chính sách xóa đói gi違m nghèo (XAGN) đã góp ph亥n làm

gi違m t益 l羽 h瓜 nghèo đ欝ng th運i giúp nhi隠u ng逢運i nghèo v逢嬰t qua khó kh<n và v逢挨n lên làm

giàu. Tuy nhiên, nh英ng sai sót trong quá trình xác đ鵜nh h瓜 nghèo khi院n cho danh sách nh壱n

h厩 tr嬰 v磯n còn nh英ng h瓜 r医t nghèo b鵜 b臼 sót và có nh英ng h瓜 đ逢嬰c bao hàm trong danh sách

l衣i không đáp 泳ng các tiêu chu育n đ嘘i v噂i h瓜 nghèo. Hi羽n t逢嬰ng “d逢 th瑛a” và “b臼 sót” trong

quá trình xác đ鵜nh h瓜 nghèo là m瓜t nguyên nhân ch栄 y院u làm gi違m hi羽u qu違 c栄a các chính

sách XAGN và gia t<ng s詠 phân hóa giàu nghèo t衣i đ鵜a ph逢挨ng.

Quá trình nghiên c泳u đ隠 tài ắQuyătrìnhăxácăđ鵜nh h瓜 nghèo và các v医năđ隠 chính

sách:ătr逢運ng h嬰p huy羽năA逸k Mil, t雨nhăA逸kăNông” đư phát hi羽n m瓜t s嘘 v医n đ隠 ti隠m 育n

nguy c挨 gây b医t 鰻n xã h瓜i nh逢ng d逢運ng nh逢 ch逢a đ逢嬰c các quan ch泳c và c挨 quan ch泳c

n<ng quan tâm: chu育n nghèo không h嬰p lý d磯n đ院n tình tr衣ng lén lút “phá rào”, đ逢a nh英ng

gia đình thu nh壱p “trên chu育n” vào danh sách h瓜 nghèo; cán b瓜 l嬰i d映ng ch泳c v映 quy隠n

h衣n đ逢a h丑 hàng và ng逢運i có quan h羽 thân thi院t không đáp 泳ng tiêu chu育n vào danh sách

nh壱n h厩 tr嬰; quy trình xác đ鵜nh h瓜 nghèo không th嘘ng nh医t gi英a các đ鵜a ph逢挨ng; kinh phí

và ph映 c医p cán b瓜 c挨 s荏 không t逢挨ng x泳ng v噂i yêu c亥u công vi羽c d磯n đ院n sai sót trong quá

trình xác đ鵜nh h瓜 nghèo và tình tr衣ng thi院u kiên quy院t ch医n ch雨nh sai sót; n<ng l詠c th詠c

hi羽n nhi羽m v映 c栄a đ瓜i ng┡ cán b瓜 h衣n ch院, ngu欝n l詠c h衣n h姻p khi院n các c挨 quan ch泳c n<ng

không th詠c hi羽n phúc tra, ki吋m tra chéo k院t qu違 đi隠u tra, rà soát h瓜 nghèo c栄a c医p c挨 s荏

m瓜t cách toàn di羽n. Ngoài ra, t益 l羽 h瓜 nghèo còn đ逢嬰c các đ鵜a ph逢挨ng tùy ti羽n đi隠u ch雨nh

nh茨m ph映c v映 các đ瓜ng c挨 chính tr鵜 khác ngoài m映c đích h厩 tr嬰 ng逢運i nghèo.

Nguyên nhân d磯n đ院n tình tr衣ng trên không ch雨 xu医t phát t瑛 nh壱n th泳c, trình đ瓜

c栄a đ瓜i ng┡ cán b瓜, ng逢運i dân mà còn t瑛 nh英ng b医t c壱p c栄a h羽 th嘘ng chính sách, s詠 ch雨

đ衣o, qu違n lý kém hi羽u qu違 c栄a các c医p Chính quy隠n và c挨 quan ch泳c n<ng. T瑛 k院t qu違 và

iv

k院t lu壱n, nghiên c泳u đư đ隠 xu医t m瓜t s嘘 gi違i pháp có tính kh違 thi t噂i c挨 quan có th育m quy隠n

nh茨m t<ng tính minh b衣ch, khách quan, chính xác c栄a k院t qu違 đi隠u tra, rà soát; c違i thi羽n c挨

ch院 xác đ鵜nh h瓜 nghèo và hi羽u qu違 c栄a ch逢挨ng trình xóa đói gi違m nghèo trên đ鵜a bàn

huy羽n. Tuy k院t qu違 th詠c hi羽n, nh英ng phát hi羽n, k院t lu壱n còn nhi隠u h衣n ch院 nh逢ng n院u

đ逢嬰c tri吋n khai th詠c hi羽n đ欝ng b瓜 và nghiêm túc, các gi違i pháp này ch逸c ch逸n s胤 góp ph亥n

gi違m b医t bình đ鰯ng đ欝ng th運i nâng cao ch医t l逢嬰ng cu瓜c s嘘ng c栄a nh英ng ng逢運i nghèo nh医t.

v

M影C L影C

L云IăCAMăAOAN .................................................................................................................. i

L云I C謂M 愛N ....................................................................................................................... ii

TÓM T溢T ............................................................................................................................ iii

DANH M影C CH頴 VI蔭T T溢T ......................................................................................... vii

DANH M影C HÌNH, KHUNG, H浦P, B謂NG ................................................................. viii

CH姶愛NG 1: GI閏I THI烏U ................................................................................................. 1

1.1. B嘘i c違nh chính sách ........................................................................................................ 1

1.2. Câu h臼i nghiên c泳u ......................................................................................................... 4

1.3. Ph衣m vi và m映c đích nghiên c泳u .................................................................................... 5

1.4. Ph逢挨ng pháp nghiên c泳u ................................................................................................ 5

1.5. K院t c医u c栄a Lu壱n v<n ...................................................................................................... 8

CH姶愛NG 2: CÁC NGHIÊN C永U TH衛C NGHI烏M, KHÁI NI烏M LIÊN QUAN VÀ

QUYăTRỊNHăXÁCăA卯NH H浦 NGHÈO T萎I VI烏T NAM ............................................... 9

2.1. Các nghiên c泳u th詠c nghi羽m .......................................................................................... 9

2.2. M瓜t s嘘 khái ni羽m liên quan ........................................................................................... 10

2.3. Chu育n nghèo và chính sách xóa đói gi違m nghèo c栄a Vi羽t Nam ................................... 12

2.4. T亥m quan tr丑ng c栄a vi羽c xác đ鵜nh h瓜 nghèo ................................................................ 14

2.5. Ph逢挨ng pháp xác đ鵜nh h瓜 nghèo ................................................................................... 16

2.6. Quy trình rà soát, xác đ鵜nh h瓜 nghèo trên toàn qu嘘c .................................................... 17

2.7. Quy trình rà soát, xác đ鵜nh h瓜 nghèo t衣i huy羽n A逸k Mil .............................................. 18

2.8. Quy trình rà soát, xác đ鵜nh h瓜 nghèo t衣i c医p xã ............................................................ 19

CH姶愛NG 3: K蔭T QU謂 NGHIÊN C永U ........................................................................ 20

3.1. A員c đi吋m c栄a đ嘘i t逢嬰ng nghiên c泳u ............................................................................. 20

3.1.1.Các đ員c đi吋m nhân kh育u c挨 b違n ............................................................................. 20

3.1.2. A員c đi吋m v隠 n挨i sinh s嘘ng, tài s違n và ch医t l逢嬰ng s嘘ng ........................................ 23

3.1.3. A員c đi吋m v隠 s泳c kh臼e và giáo d映c ........................................................................ 24

3.1.4. Kh違 n<ng ti院p c壱n thông tin, quan h羽 xã h瓜i ......................................................... 27

vi

3.1.5. Kh違 n<ng ti院p c壱n các chính sách 逢u đưi .............................................................. 29

3.2. M瓜t s嘘 phát hi羽n chính .................................................................................................. 30

3.2.1. Chu育n nghèo b医t h嬰p lý ........................................................................................ 30

3.2.2. Nh壱n đ鵜nh và th詠c hi羽n không th嘘ng nh医t ............................................................ 34

3.2.3. Ngu欝n l詠c và yêu c亥u không t逢挨ng x泳ng ............................................................. 37

3.2.4. A瓜i ng┡ cán b瓜 ch逢a đáp 泳ng yêu c亥u công v映 .................................................... 39

3.2.5. B医t c壱p trong h羽 th嘘ng chính sách ........................................................................ 43

3.2.6. Ai隠u ch雨nh t益 l羽 h瓜 nghèo tùy ý ............................................................................ 46

CH姶愛NG 4: KINH NGHI烏M QU渦C T蔭 VẨăA陰 XU遺T CHÍNH SÁCH ................. 47

4.1. Kinh nghi羽m qu嘘c t院 v隠 xác đ鵜nh đ嘘i t逢嬰ng h逢荏ng chính sách h厩 tr嬰 ......................... 47

4.2. Bài h丑c kinh nghi羽m cho Vi羽t Nam .............................................................................. 49

4.3. M瓜t s嘘 đ隠 xu医t chính sách ............................................................................................. 51

4.4. Thu壱n l嬰i và gi噂i h衣n c栄a nghiên c泳u ........................................................................... 53

TÀI LI烏U THAM KH謂O ................................................................................................. 55

PH影 L影C ............................................................................................................................ 59

vii

DANH M影C CH頴 VI蔭T T溢T

ASXH: An sinh xã h瓜i.

BCAGN: Ban ch雨 đ衣o gi違m nghèo

DTTS: Dân t瓜c thi吋u s嘘

KT-XH: Kinh t院- xã h瓜i

LA-TB và XH: Lao đ瓜ng Th逢挨ng binh và Xư h瓜i

LTT: L逢挨ng t嘘i thi吋u

MDG: M映c tiêu Phát tri吋n Thiên niên k益

UBND: 曳y ban nhân dân

USD: Aô la M悦

VH-XH: V<n hóa-xã h瓜i

VND: A欝ng Vi羽t Nam

WB: Ngân hàng th院 gi噂i

XAGN: Xóa đói gi違m nghèo