Quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập với việc phân tích hệ thống các mâu thuẫn biện

.Më ®Çu

Cïng víi xu thÕ cña thêi ®¹i vµ thÕ giíi th× viÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ

thÞ trêng cña ViÖt Nam lµ tÊt yÕu. Vµo nh÷ng n¨m 70 , cuèi nh÷ng n¨m 80 cña

thÕ kû XX , khi mµ nh÷ng khñng ho¶ng kinh tÕ trong hÖ thèng c¸c níc x· héi

chñ nghÜa ®· ph¸t triÓn ®Õn ®Ønh ®iÓm, ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi t×nh

tr¹ng nµy . Tríc t×nh h×nh nµy , §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· quyÕt ®Þnh chuyÓn nÒn

kinh tÕ ®Êt níc tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu , bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr￾êng, mµ mèc ®¸nh dÊu lµ §¹i héi §¶ng VI (th¸ng 12 n¨m 1986).

Kinh tÕ thÞ trêng lµ mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhÊt cho tíi nay víi rÊt

nhiÒu mÆt u ®IÓm. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr￾êng , níc ta kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khã kh¨n . Theo quan ®IÓn triÕt häc duy

vËt biÖn chøng th× bÊt cø mét sù vËt , hiÖn tîng nµo còng chøa ®ùng trong nã

nh÷ng m©u thuÉn cña c¸c mÆt ®èi lËp . §iÒu nµy còng ®óng trong nÒn kinh tÕ

thÞ truêng ë ViÖt Nam hiÖn nay, trong lßng nã ®ang chøa ®ùng c¸c m©u thuÉn .

Trong giai ®o¹n chuyÓn tiÕp nµy , tríc hÕt ®ã lµ m©u thuÉn cña sù xuÊt hiÖn c¬

chÕ míi cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ c¬ chÕ cò trong nÒn kinh tÕ tËp trung , quan

liªu , bao cÊp ; m©u thuÉn gi÷a yªu cÇu ph¸t triÓn víi kiÕn tróc thîng tÇng vÒ

mÆt chÝnh trÞ , ph¸p lý , quan ®iÓm , t tëng . M©u thuÉn gi÷a tÝnh tù ph¸t cña sù

ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng (theo chñ nghÜa t b¶n) víi ®Þnh híng x· héi chñ

nghÜa , m©u thuÉn gi÷a mÆt tÝch cùc vµ mÆt tiªu cùc cña kinh tÕ thÞ trêng…

Nh÷ng m©u thuÉn nµy ®ang hiÖn diÖn vµ t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi qu¸

tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt níc . ViÖc nhËn thøc râ vÊn ®Ò nµy vµ gi¶i quyÕt

chóng cã ý nghÜa v« cïng quan träng ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ViÖt

Nam hiÖn nay . §©y lµ nhiÖm vô hµng ®Çu cña §¶ng vµ Nhµ níc ta .

NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy vµ b»ng nh÷ng kiÕn thøc

thu ®îc trong n¨m häc võa qua t«i chän ®Ò tµi:

"Quy luËt thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp víi viÖc ph©n tÝch

hÖ thèng c¸c m©u thuÉn biÖn chøng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam

hiÖn nay.

1

I.C¬ së lý luËn.

I.1.LÞch sö nh÷ng t tëng triÕt häc chñ nghÜa duy vËt tríc M¸c vÒ m©u thuÉn .

Tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nh÷ng h×nh th¸i kh¸c nhau vµ c¸c qu¸

tr×nh ph¸t triÓn cao cña c¸c t tëng triÕt häc nh©n lo¹i c¸c quan niÖm vÒ m©u

thuÉn kh¸c nhau còng thay ®æi. Mçi thêi ®¹i , mçi trêng ph¸i l¹i cã nh÷ng lý

gi¶i kh¸c nhau vÒ m©u thuÉn , vÒ c¸c mÆt ®èi lËp , v× triÕt häc lu«n ph¸t sinh tõ

nh÷ng bèi c¶nh lÞch sö nhÊt ®Þnh . Thø nhÊt lµ triÕt häc thêi cæ ®¹i mµ ®iÓn h×nh

lµ ba nÒn triÕt häc lín ®ã lµ Trung Hoa , Hy L¹p vµ Ên §é .

TriÕt häc Trung Hoa ®· xuÊt hiÖn rÊt l©u vµo cuèi thÕ kû thø II tríc c«ng

nguyªn. Tuy nhiªn , ph¶i ®Õn cuèi thêi Xu©n thu _ ChiÐn quèc , c¸c hÖ thèng

triÕt häc lín cña Trung Quèc míi xuÊt hiÖn . Nh÷ng quan ®iÓm biÖn chøng vÒ

m©u thuÉn thêi kú nµy xuÊt hiÖn tuy cßn s¬ khai. VÝ dô nh trêng ph¸i ¢m – D-

¬ng . ph¸i ¢m – D¬ng nh×n nhËn mäi tån t¹i kh«ng ph¶i trong tÝnh ®ång nhÊt

tuyÖt ®èi còng kh«ng ph¶i trong sù lo¹i trõ biÖt lËp kh«ng thÓ t¬ng ®ång . Tr¸i

l¹i tÊt c¶ bao hµm sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp gäi lµ sù thèng nhÊt ¢m –

D¬ng. Quy luËt nay thõa nhËn mäi thùc t¹i trªn tinh thÇn biÖn chøng lµ trong

c¸i mÆt ®èi lËp kia – Ýt nhÊt còng ë tr¹ng th¸i tiÒm n¨ng sinh thµnh. TriÕt häc

Ên §é th× ®a ra ph¹m trï “v« ng¶”, “v« thêng”(cña tr¬ng ph¸i PhËt Quèc ).

“Mét tån t¹i “ nµo ®ã ch¼ng ph¶i lµ nã mµ lµ “tæng hîp”, “héi häp” cña nh÷ng

c¸i kh«ng ph¶I lµ nã mµ nhê héi ®ñ nh©n – duyªn . Kh«ng cã tån t¹i nµo ®éc

lËp tuyÖt ®èi víi tån t¹i kh¸c Nhng ®· nh vËy th× tÊt yÕu ph¶i ®i ®Õn mét kh¼ng

®Þnh vÒ lÏ v« thêng . V« thêng lµ ch¼ng “thêng h»ng” , “thêng h»ng “ lµ c¸i bÊt

biÕn, ch¼ng bÊt biÕn lµ biÕn ®éng , biÕn tøc lµ biÕn ®éng . Cã thÓ nãi , cïng víi

sù ph¸t triÓn cña c¸c h×nh thøc kinh tÕ – x· héi c¸c t tëng vÒ m©u thuÉn còng

ngµy cµng râ nÐt.

Hªraclit – nhµ triÕt häc lín nhÊt cña Hy L¹p cæ ®¹i ë thêi kú ®Çu cña

nã th× pháng ®o¸n r»ng: m©u thuÉn tån t¹i trong mäi sù vËt cña thÕ giíi . Theo

«ng , c¸c mÆt ®èi lËp g¾n bã , quy ®Þnh , rµng buéc víi nhau. Heraclit cßn

kh¼ng ®Þnh vò trô lµ mét thÓ thèng nhÊt nhng trong lßng nã lu«n diÔn ra c¸c

2