Quản Trị Rủi Ro Tín Dụng Tại Ngân Hàng Tmcp Công Thương Việt Nam Chi Nhánh Khu Công Nghiệp Quế Võ Tỉnh Bắc Ninh

BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

PHẠM THỊ VÂN

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG

TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM -

CHI NHÁNH KHU CÔNG NGHIỆP QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

MÃ SỐ: 8310110

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

T.S NGUYỄN THỊ HẢI NINH

Hà NỘi, 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn

này là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

Tác giả cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn

này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được

chỉ rõ nguồn gốc.

Hà Nội, ngày 5 tháng 5 năm 2020

Tác giả luận văn

Phạm Thị Vân

ii

LỜI CẢM ƠN

Sau một thời gian học tập và thực hiện đề tài luận văn tốt nghiệp, đến nay

Tác giả đã hoàn thành luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý kinh tế với đề tài:

“Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi

nhánh Khu công nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh”.

Trước hết, Tác giả xin chân thành cảm ơn các Thầy giáo, cô giáo Khoa

Kinh tế & Quản trị kinh doanh trường Đại học Lâm nghiệp đã tận tình giúp đỡ

Tác giả trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học.

Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Thị Hải Ninh –

người đã định hướng, chỉ bảo và hết lòng tận tụy, dìu dắt Tác giả trong suốt quá

trình học tập và nghiên cứu đề tài.

Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc và các anh, chị, em

Vietinbank CN KCN Quế Võ tỉnh Bắc Ninh, đã tạo mọi điều kiện tốt nhất,

giúp đỡ Tác giả trong thời gian thu thập tài liệu nghiên cứu cũng như trong

quá trình hoàn thành luận văn này.

Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn đến những người thân trong gia đình, bạn

bè và đồng nghiệp đã động viên, cổ vũ Tác giả trong suốt quá trình học tập và

nghiên cứu khoa học.

Tác giả xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày ... tháng 5 năm 2020

Học viên

Phạm Thị Vân

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN...................................................................................................ii

MỤC LỤC .......................................................................................................iii

DANH MỤC BẢNG........................................................................................ vi

DANH MỤC SƠ ĐỒ ......................................................................................vii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT........................................................................ viii

ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................... 1

Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO

TÍN DỤNG........................................................................................................ 5

1.1. Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng....................................................................... 5

1.1.1. Ngân hàng thương mại và các hoạt động cơ bản của NHTM .......................................... 5

1.1.2. Hoạt động tín dụng của ngân hàng thương mại ....................................................... 11

1.1.3. Rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại............................................................ 15

1.1.4. Quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại .................................................. 22

1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro dịch vụ cho vay của ngân hàng thương mại............. 34

1.2 Cơ sở thực tiễn về quản trị rủi ro tín dụng ................................................................... 39

1.2.1 Kinh nghiệm của một số ngân hàng thương mại ...................................................... 39

1.2.1.1 Vietinbank chi nhánh Từ Liêm, Hà Nội .............................................................. 39

1.2.2 Bài học rút ra đối với Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - chi nhánh Khu Công nghiệp Quế,

tỉnh Bắc Ninh................................................................................................... 41

Chƣơng 2 ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ... 43

2.1 Đặc điểm cơ bản của thành phố bắc ninh .................................................................... 43

2.1.1 Điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội................................................................... 43

2.1.2. Đánh giá chung về đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố Bắc Ninh có ảnh

hưởng đến quản trị rủi ro dịch vụ cho vay.................................................................... 44

2.2. Khát quát hóa về vietinbank – chi nhánh khu công nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ...................... 44

2.2.1 Lịch sử hình thành và phát triển của Vietinbank - chi nhánh Khu Công nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh..44

iv

2.2.2 Lĩnh vực kinh doanh chủ yếu của Vietinbank - chi nhánh Khu Công nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh46

2.2.3. Bộ máy quản lý Vietinbank - chi nhánh Khu Công nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ............. 46

2.2.4. Kết quả hoạt động kinh doanh của Vietinbank - chi nhánh Khu Công nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh...48

2.3. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 57

2.3.1. Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu ................................................................. 57

2.3.2. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu................................................................ 57

2.3.3. Hệ thống các chỉ tiêu sử dụng đánh giá trong luận văn .............................................. 58

Chƣơng 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................ 60

3.1. Thực trạng dịch vụ cho vay tại Vietinbank - Chi nhánh Khu công nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh...... 60

3.1.1. Quy định chung về dịch vụ cho vay .................................................................... 60

3.1.2. Cơ cấu cho vay .......................................................................................... 62

3.1.3. Tỷ lệ và cơ cấu nợ xấu .................................................................................. 64

3.2. thực trạng quản trị rủi ro dịch vụ cho vay tại Vietinbank - Chi nhánh Khu công nghiệp Quế Võ,

tỉnh Bắc Ninh...............................................................................................67

3.2.1. Nhận dạng rủi ro dịch vụ cho vay ...................................................................... 67

3.2.2. Đo lường rủi ro dịch vụ cho vay ........................................................................ 70

3.2.3. Kiểm soát rủi ro dịch vụ cho vay........................................................................ 75

3.2.4. Trích lập dự phòng rủi ro dịch vụ cho vay............................................................. 76

3.2.5. Thực trạng khảo sát hoạt động quản trị rủi ro dịch vụ cho vay ...................................... 77

3.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro dịch vụ cho vay tại Vietinbank - Chi nhánh Khu công nghiệp

Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ............................................................................................ 81

3.3.1. Nhóm nhân tố chủ quan................................................................................. 81

3.3.2. Nhóm nhân tố khách quan .............................................................................. 84

3.4. Đánh giá chung về quản trị rủi ro dịch vụ cho vay tại Vietinbank - Khu công nghiệp Quế Võ, tỉnh

Bắc Ninh .................................................................................................... 85

3.4.1. Những kết quả đạt được ................................................................................ 85

3.4.2. Những tồn tại và nguyên nhân ......................................................................... 89

3.5.Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro dịch vụ cho vay tại Vietinbank - chi nhánh Khu công nghiệp Quế Võ,

tỉnh Bắc Ninh ...................................................................................................... 94

v

3.5.1 Kiểm tra chặt chẽ hồ sơ, thông tin khách hàng và trong công tác thẩm định tín dụng đảm bảo

chính xác................................................................................................. 94

3.5.2. Thành lập bộ phận QTRR tín dụng và hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ để việc đo

lường, đánh giá mức độ rủi ro được đầy đủ và chính xác hơn .............................................. 96

3.5.3. Tăng cường công tác kiểm soát rủi ro ................................................................. 98

3.5.4. Tăng cường nhân lực tín dụng cả về số lượng và chất lượng....................................... 100

3.5.5. Các giải pháp khác.................................................................................... 102

KẾT LUẬN................................................................................................... 104

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................ 109

PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1. Các dấu hiệu nhận diện rủi ro trong NHTM ..................................... 16

Bảng 1.2. Một số nguyên nhân dẫn đến rủi ro dịch vụ cho vay của NHTM...... 18

Bảng 1.3. Tỷ lệ khấu khừ đối với tài sản đảm bảo trong NHTM ...................... 32

Bảng 2.1. Kết quả nguồn vốn huy động tại Vietinbank – KCN Quế Võ ........... 49

Bảng 2.2. Kết quả hoạt động tín dụng tại Vietinbank – KCN Quế Võ .............. 51

Bảng 3.1. Các chương trình của Vietinbank áp dụng đối với tín dụng doanh

nghiệp ....................................................................................................... 61

Bảng 3.2. Số lượng khách hàng vay tại Vietinbank - KCN Quế Võ.................. 62

Bảng 3.3. Dư nợ cho vay của Vietinbank – KCN Quế Võ ................................ 63

Bảng 3.4. Nợ xấu cho vay của Vietinbank - KCN Quế Võ ............................... 65

Bảng 3.5. Nhận diện rủi ro dịch vụ cho vay tại Vietinbank - KCN Quế Võ...... 69

Bảng 3.6. Tổng hợp kết quả chấm điểm xếp hạng tín dụng nội bộ

khách hàng cá nhân năm 2019.......................................................................... 72

Bảng 3.7. Thang điểm xếp loại khách hàng doanh nghiệp năm 2019 ................ 73

Bảng 3.8. Tỷ lệ nợ xấu của Vietinbank – KCN Quế võ .................................... 75

Bảng 3.9. Bảng tổng hợp dự phòng rủi ro tại Vietinbank – KCN Quế Võ ........ 76

Bảng 3.10. Tổng hợp kết quả đánh giá của cán bộ ngân hàng về nội dung hồ

sơ,các thủ tục chuẩn bị dịch vụ cho vay và tiêu chuẩn duyệt/quyết định cho vay

hiện nay tại chi nhánh....................................................................................... 78

Bảng 3.11. Tổng hợp kết quả đánh giá của khách hàng về thủ tục khi vay vốn tại

Vietinbank - KCN Quế Võ ............................................................................... 79

Bảng 3.12. Tổng hợp kết quả đánh giá của khách hàng về mức độ khó khăn

của mình ở khâu chuẩn bị hồ sơ, thủ tục đi vay tại chi nhánh ........................... 80

Bảng 3.13. Tổng hợp kết quả đánh giá của khách hàng về mức độ thỏa mãn

giá trị vay của mình tại chi nhánh..................................................................... 81

Bảng 3.14. Tổng hợp kết quả đánh giá của khách hàng về cán bộ ngân hàng/cán

bộ tín dụng của chi nhánh khi thụ lý/nhận và thẩm định hồ sơ xin vay vốn ...... 83

vii

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Quy trình cho vay của ngân hàng thương mại ………………..13

Sơ đồ 1.2. Quy trình quản trị rủi ro ro dịch vụ cho vay của NHTM….. …25

Sơ đồ 2.1. Bộ máy quản lý của Vietinbank –KCN Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh 47

viii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Viết đầy đủ

CBTD Cán bộ tín dụng

CN Chi nhánh

HĐKD Hoạt động kinh doanh

KCN Khu công nghiệp

NHTM Ngân hàng thương mại

PGD Phòng giao dịch

QTRR Quản trị rủi ro

TCTD Tổ chức tín dụng

TMCP Thương mại cổ phần

1

ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Tính cấp thiết của đề tài

Hoạt động tín dụng là một trong những hoạt động chủ yếu, mang lại

nguồn thu nhập lớn cho các ngân hàng thương mại Việt Nam. Tuy nhiên, hoạt

động tín dụng là hoạt động luôn chứa đựng nhiều rủi ro và tổn thất lớn nhất

đối với hoạt động của ngân hàng. Rủi ro tín dụng luôn song hành với hoạt

động tín dụng, không thể loại bỏ hoàn toàn rủi ro tín dụng mà phải quản trị rủi

ro tín dụng một cách khoa học, toàn diện và có hệ thống nhằm nhận diện,

kiểm soát, phòng ngừa và giảm thiểu những tổn thất đối với hoạt động này.

Trong xu thế hội nhập quốc tế hiện nay, vấn đề cạnh tranh giữa các

ngân hàng càng bộc lộ rõ nét. Trong nước, tình trạng độc quyền kinh doanh

của ngân hàng quốc doanh, đối với phạm vi quốc tế, khả năng cạnh tranh

của ngân hàng trong nước còn hạn chế, đặt ra cho các ngân hàng thương mại

(NHTM) phải tiến hành cơ cấu lại tổ chức bộ máy, cơ cấu lại hoạt động, cơ

cấu lại các chỉ số hoạt động theo các chuẩn mực, thông lệ quốc tế và thực

hiện chức năng quản trị rủi ro tín dụng một cách bài bản, hiệu quả thì mới

đảm bảo hoạt động của ngân hàng an toàn, hiệu quả và phát triển bền vững.

Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (Vietinbank) - Chi nhánh

Khu Công nghiệp Quế Võ - tỉnh Bắc Ninh, trong những năm qua cũng như

các ngân hàng khác, tốc độ tăng trưởng tín dụng nhanh. Điều đó, đòi hỏi công

tác quản trị rủi ro cho vay phải theo kịp đối với tốc độ tăng trưởng tín dụng,

phải đảm bảo kiểm soát tốt tín dụng tại chi nhánh để đảm bảo cho công tác

phát triển bền vững cho các năm tiếp theo. Những năm gần đây, Chi nhánh

Khu Công nghiệp Quế Võ - Vietinbank đã thực hiện được một số giải pháp để

hạn chế được rủi ro tín dụng và đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ. Tuy

nhiên, hoạt động tín dụng tại chi nhánh Khu công nghiệp Quế Võ vẫn còn một

số tồn tại như: vẫn có tỷ lệ nợ xấu (năm 2019 là 0,54 %), tốc độ phát triển

2

bình quân của tỷ lệ nợ xấu trong giai đoạn 2017-2019 là 128%, tỷ lệ kiểm soát

rủi ro đạt hiệu quả chưa cao, công tác quản lý khách hàng còn nhiều bất cập

đạt hiệu quả chưa cao, cơ chế chính sách còn chưa đồng nhất... Việc quản lý

nợ xấu, hạn chế rủi ro xảy ra trong hoạt động tín dụng là mục tiêu cao nhất

của Vietinbank - Chi nhánh Khu Công nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh đặt ra

trong giai đoạn này.

Nhận thức được mối nguy hiểm và hậu quả không lường trước được do

các rủi ro tín dụng của ngân hàng gây ra, Tác giả đã lựa chọn đề tài “Quản trị

rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh

Khu công nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh” để làm đề tài nghiên cứu luận văn

thạc sĩ kinh tế của mình.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu tổng quát

Đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công

thương Việt Nam - Chi nhánh Khu công nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh, nhằm

đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Chi

nhánh.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản trị rủi ro tín dụng nói

chung và rủi ro dịch vụ cho vay nói riêng trong NHTM.

- Đánh giá thực trạng quản trị rủi ro dịch vụ cho vay tại Ngân hàng

TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Khu công nghiệp Quế Võ, tỉnh

Bắc Ninh.

- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị rủi dịch vụ cho vay tại

Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Khu công nghiệp Quế

Võ, tỉnh Bắc Ninh.

- Đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện quản trị rủi ro dịch vụ cho

vay tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Khu công

3

nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Hoạt động tín dụng của Ngân hàng gồm nhiều mảng như: cho vay,

bảo lãnh, LC, tài trợ thương mại… trong đó cho vay là hoạt động chủ yếu

mang lại lợi nhuận và chiếm tỷ trọng cao nhất trong các hoạt động của

ngân hàng thương mại. Vì vậy, trong khuôn khổ đề tài này tác giả chỉ tập

trung nghiên cứu công tác quản trị rủi ro dịch vụ cho vay tại Vietinbank -

Chi nhánh Khu công nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi về nội dung: thực trạng Quản trị rủi ro dịch vụ cho vay tại

Vietinbank - chi nhánh Khu công nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh; Các yếu tố

ảnh hưởng đến Quản trị rủi ro dịch vụ cho vay và đề xuất một số giải pháp góp

phần hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng nói chung và dịch vụ cho vay nói riêng

tại Vietinbank - Chi nhánh Khu công nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.

- Phạm vi về không gian: Đề tài nghiên cứu tại Vietinbank - Chi nhánh

Khu công nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.

- Phạm vi về thời gian: Đề tài thu thập tài liệu, số liệu thứ cấp qua ba

năm từ năm 2017 đến 2019, số liệu sơ cấp được điều tra trong năm 2020.

4. Nội dung nghiên cứu

- Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản trị rủi ro tín dụng nói chung và rủi

ro dịch vụ cho vay nói riêng trong ngân hàng thương mại.

- Thực trạng quản trị rủi ro dịch vụ cho vay tại Vietinbank - Chi nhánh

Khu công nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.

- Các yếu tố ảnh hưởng đến Quản trị rủi ro dịch vụ cho vay tại

Vietinbank - Chi nhánh Khu công nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.

- Một số giải pháp góp phần hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng (dịch vụ

cho vay) tại Vietinbank - Chi nhánh Khu công nghiệp Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh

4

5. Kết cấu luận văn

Ngoài phần đặt vấn đề và kết luận, luận văn gồm 3 chương:

Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản trị rủi ro tín dụng trong

NHTM

Chương 2. Đặc điểm địa bàn và phương pháp nghiên cứu

Chương 3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận.