Quản lý tài chính tại Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

ĐỖ THU TRANG

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI TRUNG TÂM

KIỂM SOÁT BỆNH TẬT TỈNH THÁI NGUYÊN

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

THÁI NGUYÊN - 2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

ĐỖ THU TRANG

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI TRUNG TÂM

KIỂM SOÁT BỆNH TẬT TỈNH THÁI NGUYÊN

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.31.01.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thanh Minh

THÁI NGUYÊN - 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan tất cả các nội dung của Luận văn này hoàn toàn được

hình thành và phát triển từ những quan điểm của chính cá nhân tôi, dưới sự

hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Thanh Minh.

Các số liệu và kết quả nghiên cứu có được trong Luận văn là hoàn toàn

trung thực, kết quả nghiên cứu chưa được ai công bố trong các công trình

nghiên cứu trước đó.

Thái Nguyên, tháng 10 năm 2019

Tác giả luận văn

Đỗ Thu Trang

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn ngày cho phép tôi

được gửi lời cảm ơn trân trọng đến:

Quý Thầy, Cô khoa kinh tế, khoa sau đại học trường Đại học kinh tế và

quản trị kinh doanh – Đại học Thái Nguyên đã truyền đạt cho tôi những kiến

thức quý báu của học viên cao học, tạo điều kiện giúp đỡ tôi để tôi hoàn thành

luận văn này.

Thầy giáo TS. Nguyễn Thanh Minh người đã hướng dẫn khoa học của

luận văn, giúp tôi hình thành lý tưởng các nội dung nghiên cứu từ thực tiễn để

hoàn thành luận văn thạc sĩ của mình.

Lãnh đạo, bạn bè và đồng nghiệp tại Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh

Thái Nguyên đã cung cấp thông tin, tài liệu và hợp tác trong quá trình thực

hiện luận văn này.

Xin chân thành cảm ơn !

Thái Nguyên, tháng 10 năm 2019

Tác giả luận văn

Đỗ Thu Trang

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii

MỤC LỤC.......................................................................................................iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.....................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ.............................................vii

MỞ ĐẦU..........................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 3

4. Ý nghĩa khoa học của luận văn .................................................................... 3

5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 3

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI

CHÍNH TẠI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ CÓ THU..........................5

1.1 Cơ sở lý luận chung..................................................................................... 5

1.1.1. Một số khái niệm, đặc điểm đơn vị sự nghiệp có thu, đơn vị y tế có thu

và quản lý tài chinh ........................................................................................... 5

1.1.2 Cơ cấu nguồn tài chính tại đơn vị sự nghiệp y tế có thu........................ 11

1.1.3. Chủ thể quản lý, đối tượng và phương pháp quản lý tài chính tại các

đơn vị sự nghiệp y tế có thu ............................................................................ 13

1.1.4 Nội dung quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế có thu............ 14

1.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y

tế có thu ........................................................................................................... 22

1.2 Cơ sở thực tiễn về quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế có thu 25

1.2.1. Kinh nghiệm của một số đơn vị sự nghiệp y tế về công tác quản lý tài

chính ................................................................................................................ 25

1.2.2 Bài học kinh nghiệm đối với Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Thái

Nguyên ............................................................................................................ 29

Chương 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..............................................31

iv

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 31

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 31

2.2.1. Số liệu thứ cấp....................................................................................... 31

2.2.2. Số liệu sơ cấp ........................................................................................ 31

2.3. Phương pháp tổng hợp và phân tích số liệu............................................. 33

2.3.1. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu ................................................ 33

2.3.2. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 33

2.4. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 33

Chương 3 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI TRUNG TÂM

KIỂM SOÁT BỆNH TẬT TỈNH THÁI NGUYÊN....................................36

3.1. Tổng quan Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Thái Nguyên .................. 36

3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển"....................................................... 36

3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ ............................................................................ 36

3.1.3 Cơ cấu tổ chức bộ máy........................................................................... 39

3.1.4 Đặc điểm cơ chế tài chính của Trung tâm ............................................. 42

3.1.5. Cơ sở pháp lý trong hoạt động tài chính tại Trung tâm........................ 44

3.1.6. Kết quả hoạt động của Trung tâm......................................................... 45

3.2. Thực trạng quản lý tài chính tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Thái

Nguyên ............................................................................................................ 48

3.2.1. Thực trạng công tác lập dự toán............................................................ 48

3.2.2. Thực trạng phân bổ và giao dự toán ngân sách..................................... 53

3.2.3. Thực trạng chấp hành dự toán............................................................... 56

3.2.4. Thực trạng quyết toán ngân sách và hoạt động kiểm tra, giám sát quản

lý tài chính tại Trung tâm................................................................................ 77

3.3. Phân tích các nhân tố tác động đến công tác quản lý tài chính tại Trung

tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Thái Nguyên ...................................................... 81

3.3.1. Nhân tố bên ngoài ................................................................................. 81

3.3.2. Nhân tố bên trong.................................................................................. 88

v

3.4. Đánh giá công tác quản lý tài chính tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh

Thái Nguyên.................................................................................................... 91

3.4.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 91

3.4.2. Những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân................................................ 92

Chương 4 GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI

TRUNG TÂM KIỂM SOÁT BỆNH TẬT TỈNH THÁI NGUYÊN..........97

4.1. Những định hướng, mục tiêu tăng cường quản lý tài chính của Bộ Y tế và

phương hướng tự chủ tài chính ....................................................................... 97

4.1.1. Những định hướng tăng cường quản lý tài chính của Bộ Y tế và phương

hướng tự chủ tài chính..................................................................................... 97

4.1.2. Mục tiêu tăng cường quản lý tài chính tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật

tỉnh Thái Nguyên........................................................................................... 100

4.2 Giải pháp tăng cường quản lý tài chính tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật

tỉnh Thái Nguyên........................................................................................... 101

4.2.1 Giải pháp hoàn thiện công tác xây dựng dự toán................................. 101

4.2.2. Giải pháp đổi mới cơ chế quản lý và sử dụng nguồn tài chính........... 102

4.2.3. Giải pháp tăng cường khai thác nguồn thu ......................................... 103

4.2.4. Giải pháp thực hiện chế độ quản lý tài chính khoán........................... 105

4.2.5. Giải pháp nâng cao năng lực và vai trò của công tác tài chính kế toán

....................................................................................................................... 106

4.2.6. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin........................................... 108

4.2.7. Giải pháp cải cách công tác quản lý y tế............................................. 111

4.3. Một số kiến nghị..................................................................................... 113

4.3.1. Đối với Nhà nước và Bộ Y tế ............................................................. 113

4.3.2. Sở Y tế tỉnh Thái Nguyên ................................................................... 114

4.3.3. Đối với Sở Tài chính, Sở Nội vụ tỉnh Thái Nguyên ........................... 115

KẾT LUẬN..................................................................................................116

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................118

PHỤ LỤC.....................................................................................................120

vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Diễn giải

BHYT Bảo hiểm y tế

BHXH Bảo hiểm Xã hội

BHTN Bảo hiểm Thất nghiệp

CNYTCC Cử nhân y tế công cộng

CBCNV Cán bộ công nhân viên

CSYT Cơ sở y tế

DVYT dịch vụ y tế

DVC dịch vụ công

'ĐVSN Đơn vị sự nghiệp

ĐVYT đơn vị y tế

KCB Khám chữa bệnh

KPCĐ Kinh phí Công đoàn

KSBT Kiểm soát bệnh tật

KTKT Kinh tế kỹ thuật

KTV Kỹ thuật viên

NSNN Ngân sách Nhà nước

NS Ngân sách

YTCC Y tế công cộng

HS Học sinh

TH Trung học

YTDP Y tế Dự phòng

QLTC Quản lý tài chính

TCTC Tự chủ tài chính

SN Sự nghiệp

SNYT Sự nghiệp y tế

UBND Ủy ban nhân dân

XDCB Xây dựng cơ bản

XHH Xã hội hóa

WB Tổ chức y tế thế giới

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ

Bảng

Bảng 3.1. Quy mô, chất lượng của nguồn nhân lực năm 2016-2018 ................. 41

Bảng 3.2: Dự toán thu tại Trung tâm giai đoạn năm 2016 – 2018 ..................... 49

Bảng 3.3. Dự toán chi cho hoạt động của Trung tâm giai đoạn 2016-2018....... 52

Bảng 3.4: Phân bổ dự toán các khoản chi thường xuyên.................................... 54

Bảng 3.5: Nội dung các khoản thu tại Trung tâm giai đoạn năm 2016 – 2018 .. 57

Bảng 3.6. Nội dung chi cho hoạt động tại Trung tâm giai đoạn 2016- 2018 ..... 62

Bảng 3.7. Đánh giá tình hình chấp hành các nguồn thu so với dự toán ............. 66

Bảng 3.8. Đánh giá tình hình chấp hành các khoản chi so với dự toán.............. 67

Bảng 3.9. Tổng hợp thu- chi cho hoạt động tại Trung tâm giai đoạn 2016-

2018……................................................................................................. 69

Bảng 3.10. Cơ cấu và sự biến động tài sản của Trung tâm giai đoạn năm 2016

– 2018…………….................................................................................. 73

Bảng 3.11. Các quỹ của Trung tâm giai đoạn năm 2016 - 2018 ........................ 76

Bảng 3.12. Quyết toán ngân sách của Trung tâm giai đoạn 2016 - 2018........... 77

Bảng 3.13. Đánh giá khách hàng về tín nhiệm của đội ngũ y bác sĩ tại Trung

tâm trong công tác quản lý tài chính....................................................... 86

Bảng 3.14. Kết quả khảo sát nhân tố trình độ tổ chức bộ máy kế toán .............. 88

Bảng 3.15. Kết quả khảo sát nhân tố hệ thống kiểm tra, kiểm soát tình hình tài

chính……................................................................................................ 89

Bảng 3.16. Kết quả khảo sát nhân tố trình độ cán bộ quản lý tài chính ............. 90

Hình

Hình 3.1 Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật

tỉnh Thái Nguyên .................................................................................... 40

Hình 3.2. Cơ cấu dự toán thu tại Trung tâm giai đoạn năm 2016 – 2018 .......... 50

Hình 3.3. Cơ cấu các khoản thu tại Trung tâm giai đoạn năm 2016 – 2018 ...... 58

viii

Hình 3.4. Sự biến động các khoản chi tại Trung tâm giai đoạn 2016- 2018 ...... 63

Hình 3.5. Cơ cấu các loại tài sản tại Trung tâm năm 2016-2018 ....................... 73

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

"Đổi mới cơ chế tài chính lĩnh vực dịch vụ y tế (DVYT) quá trình phức

tạp, tác động đến cơ sở y tế (CSYT), và người dân sử dụng dịch vụ. Cơ chế tài

chính thay đổi từ các chính sách thu phí, phí kiểm soát bệnh tật, pháp lệnh Hành

nghề y dược tư nhân, chính sách miễn giảm viện phí đối với cho người nghèo,

người có công với nước, và tiến tới các CSYT công lập tự chủ về tài chính.

Các CSYT công lập sau hơn 10 năm thực hiện nhiệm vụ, quyền tự chủ

một phần tài chính theo Nghị định 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006 đã góp

phần nâng cao chất lượng dịch vụ công (DVC), tạo điều kiện cho người dân

có sự lựa chọn, sử dụng dịch vụ công chất lượng cạnh tranh, đơn vị sự nghiệp

(ĐVSN) cải thiện thu nhập của người lao động… Song, việc triển khai Nghị

định 43 đã bộc lộ những tồn tại, hạn chế cần sửa đổi, ĐVSN chưa được giao

quyền tủ chủ một cách đầy đủ, tự chủ ở mức cao hơn…

Do đó, việc ban hành Nghị định 16/2015/NĐ-CP ngày 14/2/2015 của

Chính phủ quy định về cơ chế tự chủ của ĐVSN công lập (gọi tắt là Nghị

định 16) đã đáp ứng kịp thời sự thay đổi của cơ sở y tế."

"Theo đó, đối với dịch vụ sự nghiệp (DVSN) công không sử dụng KP

NSNN theo cơ chế thị trường; đối với DVSN công sử dụng KP NSNN được

xác định trên định mức chi phí, lộ trình tính giá, cơ sở định mức KTKT. Để

đổi mới cơ chế tự chủ tài chính cần tăng cường quản lý việc sử dụng nguồn

tài chính, đặc biệt cần tăng cường công tác QLTC để nâng cao năng lực tự

chủ tài chính cho các đơn vị y tế. Ngoài ra, các ĐVYT cần tiếp tục rà soát

điều chỉnh quy chế chi tiêu nội bộ, quản lý chi tiêu nhằm đảm bảo tiết kiệm,

hiệu quả, đảm bảo thực hiện chủ trương của Nhà nước.

Theo Quyết định số 2402/QĐ-UBND ngày 10/8/2017 của UBND tỉnh

Thái Nguyên đã thành lập Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Thái Nguyên

(Trung tâm) trực thuộc Sở Y tế tỉnh Thái Nguyên. "Trung tâm là ĐVSN có thu tự

2

đảm bảo một phần KP chi thường xuyên, thực hiện theo Nghị định 16/2015/NĐ￾CP ngày 14/2/2015 của Chính phủ, Trung tâm đã chủ động đổi mới cơ chế

QLTC hàng năm, tăng cường khai thác nguồn thu, quản lý chặt tài chính, đảm

bảo tự chủ một phần tài chính phục vụ tốt SNYT chăm sóc phòng bệnh cũng

như chữa bệnh cho nhân dân trong và ngoài tỉnh. Qua đó, Trung tâm đã có

những kết quả nhất định trong công tác QLTC, tuy nhiên công tác quản lý thu

vẫn chưa khai thác hết các nguồn thu, quản lý thu chưa cân đối với các khoản

chi, lập dự toán chưa sát với thực tế, thực hiện dự toán chưa chặt chẽ theo quy

chế chi tiêu nội bộ, kiểm soát tình hình thu, chi chưa thường xuyên, …

Vì vậy việc tăng cường công tác QLTC tại Trung tâm là rất cần thiết,

với mục tiêu khai thác tối đa nguồn thu, tiết kiệm khoản chi nhằm mục đích

phát triển Trung tâm, nâng cao đời sống CBVC, tạo niềm tin cho CBVC, tự

chủ chi thường xuyên là mục tiêu mà Trung tâm hướng tới."

Từ nguyên nhân trên, tác giả lựa chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý tài

chính tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Thái Nguyên” "làm luận văn thạc sĩ chuyên

ngành quản lý kinh tế của mình."

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Trên cơ sở đánh giá thực trạng công tác QLTC tại Trung tâm kiểm soát

bệnh tật tỉnh Thái Nguyên, từ đó đề xuất các giải pháp tăng cường QLTC tại

Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Thái Nguyên.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về QLTC tại các

ĐVSN y tế có thu

- Đánh giá thực trạng và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến QLTC tại

Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Thái Nguyên.

- Đề xuất giải pháp tăng cường QLTC tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật

tỉnh Thái Nguyên.

3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu là công tác quản lý tài chính tại Trung tâm kiểm

soát bệnh tật tỉnh Thái Nguyên.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Về không gian: Nghiên cứu tại Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Thái

Nguyên.

- Thời gian: Số liệu phân tích giai đoạn 2016-2018 và đề ra định hướng

giải pháp đến năm 2025.

- Về nội dung: QLTC tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Thái

Nguyên gồm: Công tác lập dự toán; Công tác chấp hành dự toán; Công tác

quyết toán ngân sách và kiểm tra, giám sát quản lý tài chính tại Trung tâm.

4. Ý nghĩa khoa học của luận văn

* Mặt khoa học: Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phân hệ thống hóa

cơ sở lý luận và thực tiễn về QLTC các ĐVSN y tế có thu.

* Mặt thực tiễn: Kết quả đề tài có giá trị ứng dụng tại Trung tâm kiểm

soát bệnh tật tỉnh Thái Nguyên. Là tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý nói

chung ĐVSN y tế có thu tương tự, và các đối tượng quan tâm.

Luận văn là một công trình nghiên cứu mới và độc lập, vấn đề nghiên

cứu có tính thời sự cao và cấp thiết trong điều kiện hiện nay của tỉnh Thái

Nguyên nói chung và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Thái Nguyên nói

riêng. Các phát hiện của luận văn có tính mới và thực tế có thể áp dụng thành

công cho ĐVSN y tế có thu.

5. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, TLTK, luận văn gồm 4 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về QLTC tại các đơn vị

SNYT có thu.

Chương 2: Phương pháp nghiên cứu