Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn tiếng Anh ở các trường Trung học Cơ sở thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

PHẠM THỊ PHÚ

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI

MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC

CƠ SỞ THỊ XÃ ĐÔNG TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

PHẠM THỊ PHÚ

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI

MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC

CƠ SỞ THỊ XÃ ĐÔNG TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH

Ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Cán bộ hướng dẫn khoa học:

1. PGS.TS. Phùng Thị Hằng

2. TS. Nguyễn Hà Giang

THÁI NGUYÊN - 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn: “Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Tiếng Anh ở các

trường Trung học cơ sở thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh” sử dụng những

thông tin được ghi rõ nguồn gốc, số liệu đã được tổng hợp, xử lí.

Tôi xin cam đoan những số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là hoàn

toàn trung thực, chưa hề được sử dụng và công bố ở bất kỳ một công trình nghiên

cứu nào khác.

Thái Nguyên, ngày 03 tháng 7 năm 2018

Tác giả

Phạm Thị Phú

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, ngoài sự cố gắng, nỗ lực của bản thân, em đã

nhận được rất nhiều sự giúp đỡ tận tình của các thầy giáo, cô giáo, các cơ quan

trường học trên địa bàn thị xã Đông Triều và đồng nghiệp.

Em xin bày tỏ lòng biết ơn đến lãnh đạo trường Đại học sư phạm Thái

Nguyên, các thầy giáo, cô giáo phòng Đào tạo, Khoa Tâm lý giáo dục, các nhà khoa

học, các thầy giáo, cô giáo trong và ngoài Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã

giảng dạy và hướng dẫn nghiên cứu khoa học trong suốt quá trình học tập.

Đặc biệt, em xin trân trọng cảm ơn PGS.TS. Phùng Thị Hằng và TS. Nguyễn

Hà Giang người đã trực tiếp, tận tình hướng dẫn khoa học, giúp đỡ em hoàn thành

luận văn này.

Tác giả luận văn xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, tạo điều kiện của Sở Giáo

dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ninh, Phòng Giáo dục và Đào tạo thị xã Đông Triều, các

trường THCS trên địa bàn thị xã Đông Triều; cảm ơn các đồng chí, đồng nghiệp, đã

tận tình giúp đỡ và cung cấp số liệu, đóng góp ý kiến để việc điều tra nghiên cứu và

hoàn thành luận văn được thuận lợi.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng do hạn chế về năng lực và kinh nghiệm

nghiên cứu cho nên luận văn không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Tác giả xin trân

trọng tiếp thu những ý kiến chỉ bảo, góp ý xây dựng của các nhà khoa học, các thầy giáo,

cô giáo và đồng chí, đồng nghiệp để tiếp tục hoàn thiện hơn nữa luận văn này.

Xin chân thành cảm ơn!

Tác giả

Phạm Thị Phú

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................... ii

MỤC LỤC ...................................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ........................................................... iv

DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ................................................................................. vi

MỞ ĐẦU...................................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1

2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.......................................................................... 2

4. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................................ 3

6. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 3

7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4

8. Cấu trúc của luận văn................................................................................................ 5

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG

HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH Ở TRƯỜNG THCS........................ 6

1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ....................................................................... 6

1.1.1. Trên thế giới....................................................................................................... 6

1.1.2. Ở Việt Nam........................................................................................................ 9

1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................. 11

1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục ................................................................................ 11

1.2.2. Bồi dưỡng, hoạt động bồi dưỡng ..................................................................... 13

1.2.3. Học sinh giỏi môn tiếng Anh, hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn

tiếng Anh.......................................................................................................... 14

1.2.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn tiếng Anh............................ 15

1.3. Một số vấn đề cơ bản về quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn

tiếng Anh ở trường THCS ............................................................................... 16

1.3.1. Môn tiếng Anh trong chương trình dạy học ở trường THCS .......................... 16

1.3.2. Tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn tiếng Anh ở

trường THCS.................................................................................................... 16

iv

1.3.3. Hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn tiếng Anh ở trường THCS.................... 17

1.3.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn tiếng Anh ở trường THCS........ 22

1.4. Các yếu tô ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi

môn tiếng Anh ở trường THCS ....................................................................... 30

Kết luận chương 1....................................................................................................... 33

Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC

SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG THCS THỊ XÃ

ĐÔNG TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH ........................................................ 34

2.1. Khái quát về các trường THCS ở thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh .......... 34

2.1.1. Cơ sở vật chất và quy mô trường lớp các trường THCS ................................. 34

2.1.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý.............................................. 35

2.1.3. Kết quả học tập của học sinh các trường THC thị xã Đông Triều, tỉnh

Quảng Ninh...................................................................................................... 36

2.2. Mục đích, nội dung và phương pháp khảo sát................................................. 37

2.2.1. Mục đích khảo sát............................................................................................. 37

2.2.2. Nội dung khảo sát ............................................................................................ 37

2.2.3. Phương pháp khảo sát và phương thức xử lý số liệu....................................... 37

2.3. Kết quả khảo sát............................................................................................... 38

2.3.1. Thực trang về hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn tiếng Anh ở các

trường THCS thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh......................................... 38

2.3.2. Thực trạng về quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi tiếng Anh ở các

trường THCS thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh......................................... 48

2.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi

môn Tiếng Anh ở các trường THCS thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ..... 60

2.3.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi

môn Tiếng Anh của Hiệu trưởng các trường THCS thị xã Đông Triều .......... 64

Kết luận chương 2....................................................................................................... 67

Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG HỌC

SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG THCS THỊ XÃ

ĐÔNG TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH ........................................................ 68

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp.......................................................................... 68

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích ................................................................. 68

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa, tính thực tiễn ............................................. 68

v

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ..................................................................... 68

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ................................................................... 69

3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn Tiếng

Anh ở trường THCS......................................................................................... 69

3.2.1. Nâng cao nhận thức cho CBQL, GV, HS về tầm quan trọng của hoạt

động bồi dưỡng HS giỏi môn Tiếng Anh ở trường THCS .............................. 69

3.2.2. Chỉ đạo tổ chuyên môn, giáo viên phát triển chương trình bồi dưỡng HS

giỏi môn Tiếng Anh theo hướng tăng cường kĩ năng nghe, nói, đọc, viết

cho học sinh ..................................................................................................... 71

3.2.3. Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên đổi mới phương pháp bồi

dưỡng HS giỏi môn Tiếng Anh theo hướng tích cực hóa hoạt động học

tập của học sinh................................................................................................ 74

3.2.4. Tổ chức bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên tham gia bồi

dưỡng HS giỏi môn Tiếng Anh ở trường THCS ............................................. 76

3.2.5. Đổi mới phương thức kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng HS giỏi

môn tiếng Anh ở trường THCS ....................................................................... 79

3.2.6. Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học phục vụ hoạt động bồi

dưỡng, tạo động lực cho đội ngũ giáo viên tham gia hoạt động bồi dưỡng

và HS giỏi môn Tiếng Anh ở trường THCS.................................................... 82

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất ......................................................... 83

3.3.1. Các bước tiến hành khảo nghiệm..................................................................... 84

3.3.2. Kết quả khảo nghiệm ....................................................................................... 85

Kết luận chương 3....................................................................................................... 90

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 91

1. Kết luận................................................................................................................... 91

2. Khuyến nghị............................................................................................................ 92

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 94

PHỤ LỤC

iv

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

CBQL : Cán bộ quản lý

GD & ĐT : Giáo dục và Đào tạo

GV : Giáo viên

HS : Học sinh

NQ : Nghị quyết

QĐ : Quyết định

QLGD : Quản lý giáo dục

SL : Số lượng

TB : Trung bình

TƯ : Trung ương

ThB : Thứ bậc

THCS

TS

: Trung học cơ sở

: Tổng số

UBND : Ủy ban nhân dân

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Qui mô phát triển số lượng HS THCS trên địa bàn thị xã Đông triều

trong 3 năm trở lại đây ............................................................................ 34

Bảng 2.2. Xếp loại hạnh kiểm của học sinh THCS thị xã Đông Triều trong 3

năm trở lại đây......................................................................................... 36

Bảng 2.3. Xếp loại học lực của học sinh các trường THCS thị xã Đông Triều

trong 3 năm trở lại đây ............................................................................ 36

Bảng 2.4. Đánh giá của các khách thể điều tra về tầm quan trọng của hoạt

động bồi dưỡng HS giỏi môn tiếng Anh ở các trường THCS ................ 38

Bảng 2.5. Đánh giá của các khách thể điều tra về thực trạng nội dung bồi

dưỡng học sinh giỏi môn Tiếng Anh của các trường THCS trên địa

bàn thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ................................................ 40

Bảng 2.6. Đánh giá của các khách thể điều tra về thực trạng về nội dung bồi

dưỡng HS giỏi theo đánh giá của học sinh ............................................. 41

Bảng 2.7. Mức độ thực hiện và hiệu quả của các phương pháp bồi dưỡng HS

giỏi tiếng Anh của giáo viên trường THCS thị xã Đông Triều............... 42

Bảng 2.8. Đánh giá của khách thể điều tra về thực trạng phương pháp bồi

dưỡng HS giỏi theo đánh giá của học sinh ............................................. 44

Bảng 2.9. Các hình thức bồi dưỡng học sinh giỏi môn tiếng Anh .......................... 45

Bảng 2.10. Thực trạng về hình thức kiểm tra đánh giá kết quả bồi dưỡng HS

giỏi môn tiếng Anh ở các trường THCS thị xã Đông Triều ................... 47

Bảng 2.11. Kết quả bồi dưỡng HS giỏi môn Tiếng Anh ........................................... 48

Bảng 2.12. Thực trạng công tác xây dựng kế hoạch quản lý hoạt động bồi

dưỡng HS giỏi tiếng Anh ở các trường THCS thị xã Đông Triều,

tỉnh Quảng Ninh...................................................................................... 49

Bảng 2.13. Các thực trạng về công tác tổ chức hoạt động bồi dưỡng HS giỏi môn

tiếng Anh ở các trường THCS thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh............ 52

Bảng 2.14. Công tác chỉ đạo của Hiệu trưởng đối với hoạt động bồi dưỡng HS

giỏi môn tiếng Anh ở các trường THCS thị xã Đông Triều, tỉnh

Quảng Ninh ............................................................................................. 54

vi

Bảng 2.15. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy của GV trong việc bồi

dưỡng học sinh giỏi môn tiếng Anh ở các trường THCS của thị xã

Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ................................................................. 57

Bảng 2.16. Biện pháp kiểm tra, đánh giá hoạt động học của HS trong việc bồi

dưỡng học sinh giỏi môn tiếng Anh ở các trường THCS của thị xã

Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ................................................................. 58

Bảng 2.17. Các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến việc quản lý hoạt động bồi

dưỡng học sinh giỏi môn Tiếng Anh ở các trường THCS thị xã

Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ................................................................. 61

Bảng 2.18. Các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến việc quản lý hoạt động bồi

dưỡng học sinh giỏi môn Tiếng Anh ở các trường THCS thị xã

Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ................................................................. 62

Bảng 3.1. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của biện pháp quản lý

hoạt động bồi dưỡng HS giỏi của hiệu trưởng các trường THCS thị

xã Đông Triều ......................................................................................... 86

vi

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

Biểu đồ:

Sơ đồ 1.1. Mối liên quan của các chức năng quản lí ........................................... 12

Sơ đồ:

Biểu đồ 2.1. Biện pháp kiểm tra, đánh giá hoạt động học của HS trong việc bồi

dưỡng học sinh giỏi môn tiếng Anh ở các trường THCS của thị xã

Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh................................................................. 60

Biểu đồ 3.1. So sánh tương quan mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện

pháp đề xuất............................................................................................ 89

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Từ xa xưa ông cha ta đã có câu “Hiền tài là nguyên khí quốc gia” và đó dường

như đã trở thành kim chỉ nam cho con đường phát triển của đất nước. Một đất nước

muốn phát triển cần phải có nhiều người tài giỏi, đó chính là nguồn lực quý giá của

đất nước, sức mạnh của nguồn lực này hoàn toàn phụ thuộc vào nền giáo dục và đào

tạo của mỗi quốc gia. Khẳng định tầm quan trọng của sự nghiệp giáo dục và đào tạo,

Nghị quyết Trung ương 2, khoá VIII đã chỉ rõ: “Cùng với khoa học và công nghệ,

giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực,

bồi dưỡng nhân tài...” [9]. Bởi vậy đối với ngành Giáo dục và Đào tạo việc bồi

dưỡng học sinh giỏi ươm trồng những hạt giống nhân tài ở bậc trung học cơ sở

(THCS) chính là bước đi đầu tiên để đào tạo nhân tài cho các bậc học tiếp theo. Tổ

chức bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường THCS là một hoạt động quan trọng góp

phần nâng cao chất lượng giáo dục. Công tác này được xác định là một nhiệm vụ rất

quan trọng và cần thiết của ngành giáo dục nói chung và nhà trường nói riêng vì

những người tài bao giờ cũng là nhân tố quan trọng để thúc đẩy xã hội phát triển.

Với thực tế nhu cầu và sự phát triển hiện nay, xã hội đặt hàng đầu cho ngành giáo

dục nguồn nhân lực có khả năng sử dụng được tiếng Anh thành thạo trong công việc

cũng như tiếp cận khoa học công nghệ tiên tiến của thế giới. Môn tiếng Anh ở trường

phổ thông cung cấp cho học sinh một công cụ giao tiếp mới để tiếp thu những tri thức

khoa học, kỹ thuật tiên tiến, tìm hiểu các nền văn hoá đa dạng và phong phú trên thế giới,

dễ dàng hội nhập với cộng đồng quốc tế. Môn tiếng Anh góp phần hình thành và phát

triển nhân cách của học sinh, giúp cho việc thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện ở

trường phổ thông. Chính vì vậy quản lý tốt hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn tiếng

Anh có ý nghĩa rất quan trọng đối việc nâng cao chất lượng giảng dạy trong nhà trường.

Dựa trên quan điểm chỉ đạo của Đảng về Giáo dục và Đào tạo, thực hiện chiến

lược phát triển giáo dục trong giai đoạn hiện nay, ngành Giáo dục và Đào tạo thị xã

Đông Triều những năm vừa qua tiếp tục duy trì và có nhiều giải pháp nâng cao chất

lượng giáo dục toàn diện bồi dưỡng học sinh giỏi nhằm xây dựng thế hệ học sinh không

chỉ giỏi về văn hoá mà còn có phẩm chất của người lao động mới. Công tác bồi dưỡng

học sinh giỏi được tổ chức rộng rãi từ các cấp cơ sở, thi và tuyển chọn từ cấp trường, cấp

thị xã. Tuy nhiên trong các kì thi học sinh giỏi số lượng học sinh giỏi môn Tiếng Anh đạt

giải của thị xã Đông Triều chiếm tỉ lệ rất khiêm tốn, kết quả thực sự chưa đáp ứng với

mục tiêu đề ra. Chất lượng học sinh giỏi tiếng Anh của thị xã vẫn còn ở mức độ thấp

2

so với các huyện, thị xã, thành phố khác trong tỉnh. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng

đó xuất phát từ nhiều yếu tố khách quan nằm ngoài tầm kiểm soát của các nhà quản

lý giáo dục như: Cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học còn gặp nhiều khó khăn,

điều kiện kinh tế - xã hội, nhận thức của cán bộ nhân dân địa phương về công tác giáo

dục chưa cao, và các yếu tố chủ quan chưa có những biện pháp đồng bộ để khắc phục

như: Cơ cấu giáo viên, chất lượng giáo viên và đội ngũ giáo viên chưa thực sự yêu

nghề, nhiệt tình trong công việc. Nhiều giáo viên trẻ trình độ kiến thức có nhưng chưa

mạnh dạn vào cuộc và coi nhẹ việc bồi dưỡng học sinh giỏi. Đa số giáo viên vừa phải

bảo đảm chất lượng đại trà, vừa phải hoàn thành chỉ tiêu chất lượng mũi nhọn và

công tác kiêm nhiệm do đó việc đầu tư cho hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi cũng

có phần bị hạn chế. Ngoài ra giáo viên dạy bồi dưỡng học sinh giỏi môn tiếng Anh

đều phải tự soạn chương trình dạy theo kinh nghiệm bản thân, tự nghiên cứu và sưu

tầm tài liệu. Học sinh tham gia bồi dưỡng học sinh giỏi chưa cố gắng phát huy tiềm

lực, thời gian đầu tư cho việc học bồi dưỡng học sinh giỏi ít hay một em có thể được

chọn tham gia bồi dưỡng nhiều môn học khác nhau nên chọn được một đội tuyển học

sinh giỏi cho môn tiếng Anh cấp trung học cơ sở không đảm bảo chọn đủ số lượng,

chất lượng, do đó kết quả không cao là điều tất yếu. Chính vì vậy hoạt động bồi

dưỡng học sinh giỏi môn tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở thị xã Đông Triều là

một lĩnh vực cần được nghiên cứu một cách nghiêm túc, phát hiện những thuận lợi và

khó khăn từ đó đề xuất các biện pháp hữu hiệu, khả thi để đạt kết quả cao hơn. Việc

tìm kiếm được các biện pháp quản lý hoạt động này một cách khoa học, có hệ thống

là một nhiệm vụ cấp bách và cần thiết để góp phần đáp ứng yêu cầu phát triển của

ngành giáo dục thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh nói riêng, và cả nước nói chung.

Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi lựa chọn vấn đề “Quản lý hoạt động bồi

dưỡng học sinh giỏi môn tiếng Anh ở các trường Trung học cơ sở thị xã Đông Triều,

tỉnh Quảng Ninh” làm đề tài luận văn để nghiên cứu.

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận văn đề xuất một số biện pháp

quản lý hoạt động bồi dưỡng HS giỏi môn tiếng Anh ở các trường THCS thị xã Đông

Triều, tỉnh Quảng Ninh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo của tỉnh.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn tiếng Anh ở các trường Trung

học cơ sở.