Quản lý an toàn, vệ sinh lao động tại các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

-------------------------

PHẠM VĂN TRỌNG

QUẢN LÝ AN TOÀN, VỆ SINH LAO ĐỘNG

TẠI CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN

TỈNH BẮC KẠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

-------------------------

PHẠM VĂN TRỌNG

QUẢN LÝ AN TOÀN, VỆ SINH LAO ĐỘNG

TẠI CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN

TỈNH BẮC KẠN

Ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. BÙI NỮ HOÀNG ANH

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, được thực hiện dưới

sự hướng dẫn khoa học của TS. Bùi Nữ Hoàng Anh. Các số liệu, những kết luận

nghiên cứu được trình bày trong luận văn này hoàn toàn trung thực. Tôi xin hoàn

toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này.

Thái Nguyên, ngày 20 tháng 06 năm 2020

Học viên

Phạm Văn Trọng

ii

LỜI CẢM ƠN

Với lòng biết ơn sâu sắc và tình cảm chân thành cho phép em gửi lời cảm ơn

chân thành nhất tới:

Trường Đại học kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái nguyên cùng các giảng

viên đã tận tình chỉ dạy và tạo điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập, nghiên

cứu và hoàn thành đề tài nghiên cứu khoa học.

Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến cô Bùi Nữ Hoàng Anh người

hướng dẫn và cũng là người đã luôn tận tình hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ và động

viên em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành đề tài nghiên cứu

này. Cảm ơn các lãnh đạo cơ quan, đơn vị, đã cung cấp những thông tin thiết thực

trong quá trình nghiên cứu hoàn thiện đề tài.

Cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã luôn khích lệ, động viên và giúp

đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu khoa học.

Mặc dù đã cố gắng rất nhiều, nhưng bài luận không tránh khỏi những thiếu

sót; tác giả rất mong nhận được sự thông cảm, chỉ dẫn, giúp đỡ và đóng góp ý kiến

của các nhà khoa học, của quý thầy cô, các cán bộ quản lý và các bạn đồng nghiệp.

Xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày 20 tháng 06 năm 2020

Học viên

Phạm Văn Trọng

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ......................................................................... vii

DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................................... viii

DANH MỤC HÌNH ....................................................................................................x

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn ...........................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................2

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................................3

5. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................3

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ AN TOÀN,

VỆ SINH LAO ĐỘNG TẠI CÁC DOANH NGHIỆP ............................................4

1.1. Cơ sở lý luận về quản lý an toàn vệ sinh lao động tại doanh nghiệp...................4

1.1.1. Một số khái niệm cơ bản...................................................................................4

1.1.2. Vai trò của công tác an toàn, vệ sinh lao động tại doanh nghiệp......................5

1.1.3. Nguyên tắc quản lý về an toàn, vệ sinh lao động tại doanh nghiệp..................6

1.1.4. Sự cần thiết phải quản lý an toàn, vệ sinh lao động trong doanh nghiệp..........8

1.1.5. Nội dung quản lý an toàn, vệ sinh lao động trong doanh nghiệp......................9

1.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý an toàn, vệ sinh lao động trong doanh nghiệp........13

1.2. Kinh nghiệm quản lý an toàn, vệ sinh lao động trong doanh nghiệp của

một số địa phương..........................................................................................15

1.2.1. Kinh nghiệm của tỉnh Bắc Ninh......................................................................15

1.2.2. Kinh nghiệm của tỉnh Lào Cai ........................................................................16

1.2.3. Bài học kinh nghiệm quản lý an toàn, vệ sinh lao động trong doanh

nghiệp đối với tỉnh Bắc Kạn ..........................................................................20

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................21

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................21

iv

2.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................21

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ......................................................................21

2.2.1.1. Phương pháp thu thập thông tin thứ cấp ......................................................21

2.2.1.2. Phương pháp thu thập thông tin sơ cấp........................................................21

2.2.2. Phương pháp tổng hợp thông tin.....................................................................24

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin ....................................................................25

2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu.......................................................................25

2.3.1. Hệ thống chỉ tiêu phản ánh điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội tỉnh Bắc Kạn.........25

2.3.2. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá thực trạng quản lý ATVSLĐ trong các DN

trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn...............................................................................25

Chương 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ AN TOÀN, VỆ SINH

LAO ĐỘNG TẠI CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC KẠN.....29

3.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tỉnh Bắc Kạn..............................29

3.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên ...........................................................................29

3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ................................................................................31

3.1.3. Đặc điểm hoạt động của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn...........33

3.2. Khái quát về Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Bắc Kạn...................35

3.2.1. Cơ cấu tổ chức của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Bắc Kạn ....35

3.2.2. Vị trí và chức năng..........................................................................................36

3.2.3. Nhiệm vụ và quyền hạn...................................................................................36

3.3. Thực trạng quản lý an toàn, vệ sinh lao động tại các doanh nghiệp trên địa

bàn tỉnh Bắc Kạn ............................................................................................38

3.3.1. Công tác ban hành và quản lý thống nhất các quy định của pháp luật về

an toàn, vệ sinh lao động................................................................................38

3.3.2. Công tác tổ chức tuyên truyền quy định của pháp luật về an toàn, vệ

sinh lao động ..................................................................................................42

3.3.3. Công tác điều tra, thống kê tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp ................46

3.3.4. Công tác đào tạo, tập huấn và phòng ngừa, ứng phó với sự cố gây mất

an toàn, vệ sinh lao động................................................................................51

3.3.5. Công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện an toàn, vệ sinh lao động ...........56

v

3.3.6. Xử lý các vi phạm về an toàn, vệ sinh lao động .............................................60

3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý an toàn, vệ sinh lao động trong các

doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn ........................................................63

3.4.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội...................................................................63

3.4.2. Công tác quản lý Nhà nước về vệ sinh, an toàn lao động...............................64

3.4.3. Người sử dụng lao động...................................................................................68

3.4.3. Người lao động ................................................................................................71

3.5. Đánh giá chung về quản lý an toàn, vệ sinh lao động trong các doanh nghiệp

trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn .................................................................................73

3.5.1. Những kết quả đạt được.....................................................................................73

3.5.2. Tồn tại, hạn chế và nguyên nhân ........................................................................75

Chương 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ AN TOÀN VỆ SINH

LAO ĐỘNG TRONG CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH

BẮC KẠN ................................................................................................................77

4.1. Dự báo tình hình lao động sản xuất và an toàn, vệ sinh lao động trong các

doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn ........................................................77

4.1.1 Dự báo tình hình phát triển doanh nghiệp, sản xuất kinh doanh và những

vấn đề phát sinh về an toàn, vệ sinh lao động................................................77

4.1.2. Tác động của công nghiệp hóa, hiện đại hóa và cách mạng công nghiệp

4.0 đến công tác an toàn, vệ sinh lao động.....................................................77

4.2. Phương hướng và mục tiêu quản lý an toàn, vệ sinh lao động trong các

doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn ........................................................78

4.2.1. Phương hướng quản lý an toàn, vệ sinh lao động trong các doanh nghiệp

trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn...............................................................................78

4.2.2. Mục tiêu quản lý an toàn, vệ sinh lao động trong các doanh nghiệp trên

địa bàn tỉnh Bắc Kạn đến 2025 ......................................................................79

4.3. Giải pháp tăng cường quản lý vệ sinh, an toàn lao động tại các doanh

nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn...................................................................80

4.3.1. Hoàn thiện việc ban hành và quản lý thống nhất các quy định của pháp

luật về an toàn, vệ sinh lao động trong các doanh nghiệp .............................80

vi

4.3.2. Tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền quy định của pháp luật về an

toàn, vệ sinh lao động.....................................................................................83

4.3.3. Hoàn thiện công tác đào tạo, tập huấn và phòng ngừa, ứng phó với sự cố

gây mất an toàn, vệ sinh lao động ..................................................................85

4.3.4. Tiếp tục tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện an toàn,

vệ sinh lao động..............................................................................................86

4.3.5. Hoàn thiện công tác điều tra, thống kê tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp ..........89

4.3.6. Tăng cường xử lý các vi phạm về an toàn, vệ sinh lao động..........................91

4.4. Kiến nghị với các bên liên quan.........................................................................92

4.4.1. Đối với Bộ Chính trị, Ban bí thư Trung ương Đảng.......................................92

4.4.2. Đối với nhà nước và Chính phủ, các Bộ, ngành liên quan .............................92

KẾT LUẬN..............................................................................................................94

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................96

PHỤ LỤC...............................................................................................................100

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT Các chữ viết tắt Ý nghĩa

1 ATLĐ An toàn lao động

2 ATVSLĐ An toàn, vệ sinh lao động

3 BC Báo cáo

4 BHTNLĐ, BNN Bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp

5 BNN Bệnh nghề nghiệp

6 CBCC Cán bộ công chức

7 CP Chính phủ

8 DN Doanh nghiệp

9 HĐND Hội đồng nhân dân

10 HTX Hợp tác xã

11 KT-XH Kinh tế - Xã hội

12 LĐ-TB & XH Lao động - Thương binh và Xã hội

13 NQ Nghị quyết

14 NSNN Ngân sách nhà nước

15 QĐ Quyết định

16 QH Quốc hội

17 QLNN Quản lý nhà nước

18 TNLĐ Tai nạn lao động

19 TT Thông tư

20 TTLT Thông tư liên tịch

21 TTTT Thông tin truyền thông

22 UBND Ủy ban nhân dân

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Số lượng điều tra khảo sát lãnh đạo DN và NLĐ trong DN ...............23

Bảng 3.1: Tốc độ tăng trưởng kinh tế tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2017 - 2019........31

Bảng 3.2. Số lượng doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn tính đến

31/12/2019...........................................................................................33

Bảng 3.3. Tình hình ban hành, triển khai thực hiện văn bản quản lý về an

toàn, vệ sinh lao động tại tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2017-2019 ............40

Bảng 3.4: Kết quả khảo sát về ban hành và quản lý thống nhất các quy định

của pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động..........................................41

Bảng 3.5. Kết quả thực hiện công tác tuyên truyền về an toàn, vệ sinh lao

động tại tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2017-2019........................................43

Bảng 3.6: Kết quả khảo sát về công tác thông tin, tuyên truyền về an toàn,

vệ sinh lao động...................................................................................44

Bảng 3.7. Kết quả điều tra, thống kê tai nạn lao động tại tỉnh Bắc Kạn giai

đoạn 2017-2019...................................................................................47

Bảng 3.8. Kết quả thống kê tình hình khám, giám định BNN của lao động

tại tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2017-2019.................................................49

Bảng 3.9. Kết quả khảo sát về công tác điều tra, thống kê TNLĐ và BNN........50

Bảng 3.10. Kết quả thực hiện công tác tập huấn, huấn luyện về an toàn, vệ

sinh lao động tại tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2017-2019..........................51

Bảng 3.11. Tình hình doanh nghiệp và người lao động có nguy cơ bị mất an

toàn, vệ sinh lao động trong quá trình sản xuất, kinh doanh...............52

Bảng 3.12. Kinh phí dành cho công tác quản lý về an toàn, vệ sinh lao động

tại tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2017-2019.................................................54

Bảng 3.13. Kết quả khảo sát về công tác đào tạo, tập huấn và phòng ngừa,

ứng phó với sự cố gây mất an toàn, vệ sinh lao động .........................55

Bảng 3.14. Kết quả công tác thanh tra, kiểm tra các doanh nghiệp về thực hiện

an toàn, vệ sinh lao động tại tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2017-2019 .............57

Bảng 3.15. Kết quả khảo sát về công tác thanh tra, kiểm tra an toàn, vệ sinh

lao động ...............................................................................................57

Bảng 3.16. Tình hình xử lý vi phạm về an toàn, vệ sinh lao động tại tỉnh Bắc

Kạn giai đoạn 2017-2019 ....................................................................61

Bảng 3.17. Kết quả khảo sát về xử lý vi phạm ATVSLĐ .....................................61

Bảng 3.18. Tình hình tai nạn lao động lĩnh vực khai thác khoáng sản trên địa

bàn tỉnh Bắc Kạn .................................................................................63

ix

Bảng 3.19. Số lượng cán bộ trong bộ máy quản lý ATVSLĐ trên địa bàn

tỉnh Bắc Kạn........................................................................................67

Bảng 3.20. Kết quả đánh giá của NLĐ về NSDLĐ đối với công tác quản lý

ATVSLĐ trong doanh nghiệp.............................................................69

Bảng 3.21. Kết quả đánh giá của NSDLĐ về NLĐ đối với công tác quản lý

ATVSLĐ trong doanh nghiệp.............................................................72

x

DANH MỤC HÌNH

Hình 3.1: Bản đồ hành chính tỉnh Bắc Kạn................................................... 29

Hình 3.2. Sơ đồ tổ chức của Sở LĐ-TB và XH tỉnh Bắc Kạn ...................... 35