Quá trình tìm ra vết tích của giá trị trong học thuyết Marx

Nguyễn Thị Hạnh Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 80(04): 81 - 85

81

QUÁ TRÌNH TÌM RA VẾT TÍCH CỦA GIÁ TRỊ TRONG HỌC THUYẾT MARX

Nguyễn Thị Hạnh*

Trường ĐH Sư phạm - ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

C. Mác là một thiên tài về lý luận, về chính trị, về triết học duy vật biện chứng, về kinh tế chính trị

học và về chủ nghĩa xã hội khoa học. Các học thuyết của ông được coi là các cuộc cách mạng vĩ

đại trên cơ sở kế thừa và phát triển các giá trị tư tưởng của nhân loại. Nhắc tới kinh tế chính trị học

Mác người ta có thể sẽ nghĩ ngay tới “hòn đá tảng” - học thuyết giá trị thặng dư. Song cũng không

ai có thể không nhắc tới học thuyết giá trị - một học thuyết mà để khẳng định được nó Mác đã phải

trải qua một quá trình cách mạng lâu dài, một học thuyết được coi là khởi thuỷ cho Mác tiến hành

các cuộc cách mạng về sau trong sự nghiệp nghiên cứu kinh tế chính trị học của mình.

Từ khóa: học thuyết giá trị, giá trị, giá trị sử dụng, giá trị trao đổi, kinh tế chính trị Mác - Lênin

QUÁ TRÌNH TÌM RA VẾT TÍCH CỦA GIÁ TRỊ

*

Mác đặt nghiên cứu về giá trị ngay trong tiết

1, chương 1, phần thứ nhất của quyển I, bộ

Tư bản - một tác phẩm kinh điển trong khoa

học kinh tế chính trị. Trong lời tựa cho lần

xuất bản thứ nhất của quyển I này Mác đã

nói: “Mọi bước khởi đầu đều khó”, đủ thấy

học thuyết giá trị có ý nghĩa to lớn đến

nhường nào.

Về trình tự nghiên cứu: Mác đã chọn hàng hoá

- tiền tệ làm đối tượng nghiên cứu với một

trình tự lôgíc, với phương pháp khoa học đi từ

cụ thể tới trừu tượng để tìm ra cốt lõi của quan

hệ sản xuất. Đó chính là giá trị hàng hoá.

Về nội dung: Mác đã lần lượt đi từ giá trị sử

dụng đến giá trị trao đổi để đúc kết ra giá trị

của hàng hoá. Đó thực sự là một trình tự lôgíc

và khoa học. Đối tượng đầu tiên trong nghiên

cứu của Mác chính là hàng hoá. Nói cách

khác, Mác đã lấy hàng hoá là xuất phát điểm

để nghiên cứu và tìm ra bản chất của phương

thức sản xuất Tư bản chủ nghĩa. Liệu có ai đó

sẽ đặt câu hỏi: “Tại sao Mác lại bắt đầu

nghiên cứu Phương thức sản xuất Tư bản chủ

nghĩa từ hàng hoá ?”. Thật đơn giản. Hàng

hoá là hình thức phổ biến nhất trong xã hội

Tư bản chủ nghĩa. Mác đã nhận xét rằng xã

hội Tư bản chủ nghĩa chẳng qua chỉ là đống

hàng hoá khổng lồ. Hơn nữa, sản xuất hàng

hoá lại là cơ sở ra đời của Chủ nghĩa tư bản,

*

Tel: 0986.351.114; Email: [email protected]

từng hàng hoá là hình thái nguyên tố của của

cải trong xã hội tư bản. Chính vì thế, hàng

hoá – giá trị chính là cơ sở để phân tích kinh

tế chiính trị về phương thức sản xuất Tư bản

chủ nghĩa. Cũng tương tự, khi nghiên cứu học

thuyết giá trị của Mác hẳn nhiều người sẽ hỏi:

“Tại sao Mác lại chọn trình tự đi từ nghiên

cứu giá trị sử dụng của hàng hoá?”. Điều này

không khó lý giải bởi lẽ giá trị sử dụng là biểu

hiện dễ thấy nhất của hàng hoá. Hàng hoá là

sản phẩm của lao động có thể thoả mãn nhu

cầu nào đó của con người và được sản xuất

ra để trao đổi, để bán. Ngay trong định nghĩa

về hàng hoá đã cho thấy thuộc tính hay nhân

tố đầu tiên của hàng hoá chính là khả năng

thoả mãn nhu cầu nào đó của con người.

Đó chính là giá trị sử dụng của hàng hoá. Giá

trị sử dụng của hàng hoá là công dụng của

vật phẩm mà nhờ đó có thể thoả mãn nhu cầu

nào đó của con người. Bất kể hàng hoá nào

cũng đều có giá trị sử dụng. Về mặt chất, giá

trị sử dụng trước hết là tính hữu ích, là công

dụng của hàng hoá. Bất kể hàng hoá nào được

tạo ra đều mang công dụng riêng, ví dụ như

quần áo dùng để mặc, xe cộ để đi lại… Giá trị

sử dụng của mỗi hàng hoá đều do những

thuộc tính tự nhiên của vật thể hàng hoá đó

quyết định. Tuy nhiên, mỗi vật thể lại có thể

có nhiều thuộc tính tự nhiên khác nhau, do

đó, nó có nhiều giá trị sử dụng khác nhau.

Việc phát hiện và tận dụng từng thuộc tính tự

nhiên có ích phụ thuộc vào trình độ phát triển

của xã hội. Tất nhiên, giá trị sử dụng là một