Probiotic - lợi ích và triển vọng

Nh×n ra thÕ giíi

37 T¹p chÝ ch¨n nu«i 1-08

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

PROBIOTIC - LỢI ÍCH VÀ TRIỂN VỌNG

Hoài Anh*

Probiotic là gì?*

Hiện chưa có từ tiếng việt tương đương để

quy đổi. Theo định nghĩa gần đây của các tổ chức

FAO và WHO, probiotic là: “Những vi sinh vật

sống khi được cung cấp đủ số lượng sẽ mang lại

sức khoẻ cho vật chủ”. Nói cách khác, probiotic là

sự bổ sung vào khẩu phần (cho người và vật nuôi)

bằng những vi khuẩn (VK) và men có lợi để tăng

cường quá trình chuyển hóa thức ăn hoặc ngăn

ngừa một số bệnh đường ruột. Bằng cách đó, vi

sinh vật (VSV) thường được dùng là VK lactic (hai

chủng được sử dụng phổ biến nhất là

Lactobacillus và Bifidobacterium). Chúng được

dùng trong công nghiệp thực phẩm nhiều năm vì

chúng có thể chuyển hoá đường (kể cả lactoza)

và các hydrat cacbon thành axit lactic. Nhờ đó,

thực phẩm có vị hơi chua do lên men (như sữa

chua chẳng hạn) và năng lực đệm giữ cho pH của

sản phẩm ức chế được sự sinh trưởng của các

VK gây thối.

Năm 1965, lần đầu tiên Lilly và Stillwell đưa

ra từ ngữ “probiotic” khi các ông mô tả những

nhân tố có tác dụng kích thích sinh trưởng do

các VSV (protozoa, nguyên sinh động vật,) sản

sinh ra. Khác với kháng sinh tố, probiotic được

xem như là những nhân tố bắt nguồn từ VSV và

kích thích sự sinh trưởng của những VSV khác.

Năm 1989, Roy Fuller đưa ra định nghĩa về

probiotic được sử dụng rộng rãi hơn: “Bổ sung

thức ăn chăn nuôi có vi khuẩn sống tác dụng có

lợi cho vật chủ bằng cách cải thiện sự cân bằng

vi sinh vật đường ruột”.

Lai lịch của probiotic?

Đầu thế kỷ XX, E.Metchnikoff (Nga) lần đầu

tiên phát hiện tác dụng tốt của một vài VK và

ông cho rằng có thể điều chỉnh quần thể VSV

trong ruột, có thể thay thế những VSV có hại

bằng những VK có ích. Theo ông, quá trình hoạt

* Hội chăn nuôi Việt Nam.

động của VK phân giải protein trong ruột đã tích

tụ một số độc tố và gây ra hiện tượng “tự ngộ

độc đường ruột”.

H.Tisier (Viện Pasteur, Pháp), lần đầu tiên

phân lập được Bifidobacterium từ ruột trẻ em

còn bú sữa (về sau, VK này được đặt tên là

Bifidobacterium bifidum), có tác dụng chữa bệnh

tháo dạ (bằng cơ chế thay thế chỗ của VK phân

giải protein).

A.Nissle (Đức) năm 1917 phân lập một

chủng Escherichia coli (từ phân của một lính

trong thế chiến I không bị lây bệnh qua trận dịch

về bệnh đường ruột). Ngày ấy chưa có kháng

sinh, ông dùng chủng VK này chữa lành các

bệnh salmonella và shigellosis. Đến nay, chủng

Escherichia coli Nissle 1917 vẫn còn được dùng

(là một ví dụ về probiotic không có VK lactic).

Năm 1935, người ta đã phát hiện một số

chủng là Lactobacillus acidophilus có hoạt tính

mạnh khi đưa vào đường ruột của người.

Lợi ích của probiotic?

Cho đến nay, vẫn còn có ít tài liệu chứng

minh được việc bổ sung probiotic là có thể thay

thế hoàn toàn quần thể VSV tự nhiên trong

đường ruột. Tuy nhiên, người ta hy vọng rằng

probiotic có thể hình thành những tập đoàn VK

nhất thời có lợi, có thể hỗ trợ cho cơ thể động

vật vẫn duy trì được những chức năng như

những VSV tự nhiên đường ruột (trong trường

hợp tập đoàn VSV tự nhiên này bị suy yếu và

phải sau một thời gian mới hồi phục được). Từ

đó, probiotic được xem như là yếu tố điều hoà

cho hệ sinh thái nội quan. Một vài tác dụng có

lợi của probiotic:

- Điều hoà trường hợp không dung nạp

lactose: có những cá thể không dung nạp được