Phương pháp mô phỏng trong giảng dạy các chuyên ngành kỹ thuật

T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 4(48) Tập 1/N¨m 2008 Tæng quan – Th«ng tin – Trao ®æi

127

ph−¬ng ph¸p m« pháng trong gi¶ng d¹y c¸c chuyªn ngµnh kÜ thuËt

Ng« Tø Thµnh (Häc viÖn C«ng nghÖ B−u chÝnh ViÔn th«ng)

M« pháng th−êng ®−îc dïng trong nghiªn cøu khoa häc (NCKH), lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn

m« h×nh ho¸ mét ®èi t−îng cÇn nghiªn cøu. Thay cho viÖc ph¶i nghiªn cøu ®èi t−îng cô thÓ mµ

nhiÒu khi lµ kh«ng thÓ hoÆc rÊt tèn kÐm tiÒn cña, chóng ta x©y dùng c¸c m« h×nh ho¸ cña ®èi

t−îng ®ã trong phßng thÝ nghiÖm vµ tiÕn hµnh nghiªn cøu ®èi t−îng ®ã dùa trªn m« h×nh ho¸

nµy. KÕt qu¶ rót ra ®−îc ph¶i cã kiÓm chøng víi kÕt qu¶ ®o ®¹c thùc tÕ. Dùa trªn nh÷ng kÕt qu¶

®ã, ta cã thÓ rót ra h−íng ®i tiÕp cho nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt vÒ sau. §©y lµ lÜnh vùc phøc t¹p,

trong bµi b¸o nµy chØ giíi h¹n nghiªn cøu viÖc øng dông khoa häc c«ng nghÖ trong gi¸o dôc vµ

c¬ së lÝ luËn cho viÖc sö dông m« pháng trong d¹y häc nh»m ®æi míi ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y

hiÖn nay ë c¸c tr−êng ®¹i häc kÜ thuËt.

1. Nh÷ng lÝ do sö dông Khoa häc c«ng nghÖ trong gi¸o dôc

1.1. Nh÷ng bËt cËp vÒ ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng khi d¹y chuyªn ngµnh kÜ thuËt

Ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cæ ®iÓn nÆng vÒ truyÒn ®¹t mét chiÒu, ®Æc tr−ng nhÊt lµ thÇy

gi¶ng, trß ghi. Sù minh häa b»ng h×nh vÏ hay mét vµi gi¸o cô trùc quan ®−îc xem nh− mét b−íc

s©u h¬n trong ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y. Cho sinh viªn lµm bµi tËp vµ c¸c h×nh thøc kiÓm tra còng

chØ cã tÝnh chÊt cñng cè nh÷ng kiÕn thøc ®M ®−îc tiÕp thu mét c¸ch thô ®éng.

Víi mét sè ngµnh häc, m«n häc cã tÝnh chÊt “s«i kinh, nÊu sö” th× cã thÓ ph−¬ng ph¸p

gi¶ng d¹y truyÒn thèng, thÇy “gi¸p mÆt” víi trß ch−a lé râ c¸c nh−îc ®iÓm. Nh−ng ®èi víi lÜnh

vùc gi¸o dôc kÜ thuËt, ph¶i ®µo t¹o c¶ kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng nghÒ nghiÖp trong c¸c ngµnh c«ng

nghiÖp cã møc ®é tù ®éng hãa, tin häc hãa ngµy cµng cao th× ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cò sÏ trë

nªn bÊt cËp v× nh÷ng lÝ do sau:

- Do diÔn gi¶i chØ b»ng t− duy logic, thÇy truyÒn ®¹t ®Ó trß thu nhËn nªn chØ dõng l¹i

®−îc ë c¸c m« h×nh to¸n häc hay s¬ ®å thuËt to¸n, l−u ®å c«ng nghÖ v.v..; kÕt qu¶ lµ c¸c kÜ s−,

cö nh©n ®µo t¹o ra “«m mét mí lÝ thuyÕt” mµ khai triÓn øng dông rÊt khã kh¨n. Cã mét sè sinh

viªn ph¸t huy ®−îc c¸c kiÕn thøc hµn l©m, nh−ng tØ lÖ nµy cßn rÊt khiªm tèn.

- Do tiÕp thu thô ®éng, ng−êi häc bÞ h¹n chÕ sù s¸ng t¹o, thiÕu kh¶ n¨ng tù nghiªn cøu

trong qu¸ tr×nh tiÕp cËn c¸c lÜnh vùc c«ng nghÖ míi, nªn sau qu¸ tr×nh häc, khi ra ngoµi thøc tÕ

sÏ bÞ ®éng víi c«ng viÖc, nhÊt lµ thiÕu kh¶ n¨ng tù ®µo t¹o, cËp nhËt vµ tù n©ng cao tr×nh ®é.

- ThiÕu kh¶ n¨ng lµm viÖc nhãm, thiÕu kh¶ n¨ng hîp t¸c trong c«ng viÖc.

1.2. TÝnh tÊt yÕu khi sö dông Khoa häc c«ng nghÖ trong gi¸o dôc chuyªn ngµnh kÜ thuËt

Gi¸o dôc kÜ thuËt trong thêi ®¹i tin häc ho¸ vµ tù ®éng ho¸ ngµy cµng s©u réng, c¸c

chuyªn ngµnh häc sö dông ngµy cµng nhiÒu c¸c thiÕt bÞ thùc hµnh hiÖn ®¹i. NhiÒu m«n häc míi

ra ®êi trªn c¬ së c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ ë c¸c lÜnh vùc kÜ thuËt kh¸c nhau, nh−

ngµnh c¬ khÝ t¨ng dÇn møc ®é tù ®éng ho¸, c¸c ngµnh kÜ thuËt ®iÖn, ®iÖn tö vµ c¬ khÝ ®an xen

nhau lµm cho ngµnh c¬ ®iÖn tö (mechatronic) ra ®êi vµ ph¸t triÓn. Møc ®é giao nhau râ nÐt trong

chuyªn ngµnh c¬ ®iÖn tö cßn thÓ hiÖn ë sù tÝch hîp c¸c c«ng nghÖ kh¸c nhau. Tr−íc søc Ðp vÒ

c«ng nghÖ ®ã, cÇn ph¶i cã chiÕn l−îc ®æi míi ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y c¸c chuyªn ngµnh kÜ thuËt

ë bËc ®¹i häc dùa vµo chÝnh thµnh tùu cña khoa häc c«ng nghÖ (KHCN).