Phương hướng cơ bản chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp VN giai đoạn 2002-2010.doc

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

Lêi nãi ®Çu

Bíc sang thÕ kû XXI, nÒn kinh tÕ níc ta sÏ ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu th¸ch

thøc cña qu¸ tr×nh héi nhËp ®Çy ®ñ vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. ViÖt

Nam lµ mét níc cßn h¬n 70% d©n sè sèng vµ lµm viÖc trong khu vùc n«ng

nghiÖp, n«ng th«n, kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n vÉn sÏ cßn chiÕm vÞ trÝ hÕt

søc quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc trong mét vµi thËp

niªn ®Çu cña thÕ kû nµy. Tõ nh÷ng thµnh tùu to lín ®· ®¹t ®îc trong nh÷ng n¨m

qua, nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña ph¸t triÓn n«ng nghiÖp-n«ng th«n , §¶ng

ta ®· ®Ò ra chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch lín ®Ó thóc ®Èy n«ng nghiÖp, n«ng th«n ph¸t

triÓn. Mét trong nh÷ng néi dung quan träng hµng ®Çu lµ viÖc ®Ò ra ph¬ng híng

chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp, n«ng th«n.

ViÖt Nam lµ mét níc n«ng nghiÖp, cã nhiÒu lîi thÕ vµ tiÒm n¨ng vÒ ®Êt

®ai, lao ®éng vµ ®iÒu kiÖn sinh th¸i,...… cho phÐp ph¸t triÓn mét nÒn n«ng

nghiÖp sinh th¸i bÒn v÷ng ®a canh vµ cã nhiÒu mÆt hµng xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ

lín.

Sau h¬n 10 n¨m thùc hiÖn ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ níc, kinh tÕ n«ng

nghiÖp vµ n«ng th«n ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp

t¨ng trëng liªn tôc víi nhÞp ®é kh¸ cao vµ kh¸ æn ®Þnh (b×nh qu©n t¨ng 4 -–

4,5%). Trªn c¬ së ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña c¸c vïng sinh th¸i vµ c¸c ®Þa ph-

¬ng trong c¶ níc, ®· h×nh thµnh ®îc nhiÒu vïng chuyªn canh s¶n xuÊt xuÊt khÈu

nh: Lóa g¹o vïng §BSCL, §BSH; cµ phª vïng T©y Nguyªn; cao su vïng §NB;

…...§Æc biÖt n©ng cao ®îc khèi lîng hµng ho¸ vµ kim ng¹ch n«ng –- l©m -–

thuû s¶n xuÊt khÈu (b×nh qu©n t¨ng 20%/n¨m); ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ trong qu¸

tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, theo híng CNH vµ

H§H, t¹o ra bíc chuyÓn biÕn m¹nh mÏ tõ nÒn kinh tÕ thuÇn n«ng, tù cung tù

cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ víi tû suÊt hµng ho¸ ngµy cµng cao, kh¼ng ®Þnh

vÞ thÕ cña nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp ViÖt Nam trªn thÞ trêng quèc tÕ

Tuy vËy, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hiÖn nay vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp cÇn ph¶i tËp

trung nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt, nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña sù nghiÖp ph¸t triÓn

1

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

CNH vµ H§H, t¹o thÕ vµ lùc míi cho sù nghiÖp ph¸t triÓn cña nÒn N«ng

NghiÖp ViÖt Nam trong thêi gian tíi

Tríc xu thÕ héi nhËp, ®Æc biÖt sau khi ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn cña

hiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ (ASEAN) n¨m 19951996 vµ ®ang trong qu¸

tr×nh gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i quèc tÕ WTO. Tuy r»ng xu thÕ héi nhËp sÏ t¹o

ra nhiÒu c¬ héi ®Ó trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô, th«ng tin…... t¹o c¬ së vµ ®éng

lùc cho t¨ng trëng kinh tÕ. Nhng n«ng nghiÖp ViÖt Nam còng ®ang ph¶i ®èi mÆt

tríc nh÷ng th¸ch thøc lín vÒ sù c¹nh tranh trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c s¶n

phÈm n«ng nghiÖp trong m«i trêng tù do th¬ng m¹i, mµ trªn thùc tÕ ViÖt Nam

cha cã mÊy lîi thÕ, nhiÒu mÆt cßn yÕu kÐm: vÒ chÊt lîng, c¬ cÊu s¶n phÈm

kh«ng phï hîp víi thÞ trêng thÕ giíi…... kinh nghiÖm vµ uy tÝn trªn thÞ trêng.

Bªn c¹nh ®ã n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ n«ng nghiÖp cßn thÊp. Lao ®éng

trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n d thõa nhiÒu, thu nhËp thÊp, søc Ðp vÒ d©n sè,

viÖc lµm ®ang trë nªn nh÷ng vÊn ®Ò lín cã tÝnh bøc xóc cña x· héi.

Víi 80% d©n sè sèng trong khu vùc n«ng nghiÖp vµ trªn 70% lao ®éng x·

héi ®ang ho¹t ®éng vµ sinh sèng dùa vµotrong lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng -– l©m

-– nghiÖp. Nªn vÊn ®Ò ph¸ty huy c¸c lîi thÕ vµ tiÒm n¨ng trong s¶n xuÊt n«ng

nghiÖp vµ ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, kh«ng chØ lµ yªu cÇu ®èi víi sù

nghiÖp ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp, mµ cßn lµ vÊn ®Òn cã tÝnh chiÕn

lîc, nh»m gi¶i quyÕt cã tÝnh tæng thÓ vÒ c¸c quan hÖ kinh tÕ -– x· héi…...

trong n«ng th«n vµ n«ng nghiÖp

TiÕp tôc ®æi míi c¬ cÊu n«ng nghiÖp vµ thÓ chÕ, chÝnh s¸ch, nh»m n©ng

cao n¨ng lùc c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ hµng ho¸ n«ng nghiÖp trªn thÞ trêng trong

níc vµ thÞ trêng thÕ giíi lµ néi dung cã tÝnh c¬ b¶n ®Ó ViÖt Nam héi nhËp mét

c¸ch cã hiÖu qu¶ vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. Do vËy, xuÊt ph¸t tõ

nh÷ng thùc tiÔn kh¸ch quan trªn, em xin nghiªn cøu ®Ò tµi: "“Ph¬ng híng c¬

b¶n chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp ViÖt Nam giai ®o¹n 20012-2010".”

§©y lµ mét ®Ò tµi cã néi dung phong phó vµ phøc t¹p nhng trong ®iÒu kiÖn

h¹n chÕ vÒ thêi gian thùc tËp còng nh giíi h¹n vÒ lîng kiÕn thøc, kinh nghiÖm

2

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

thùc tÕ nªn bµi viÕt kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. RÊt mong sù gãp ý

cña c¸c thÇy c« cïng c¸c c«, c¸c b¸c ë Bé KÕ ho¹ch- §Çu t - KÕ ho¹ch ®Ó ®Ò tµi

ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n.

Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸oT.S Ph¹m Ngäc Linh–

Bé m«n Kinh tÕ ph¸t triÓn- Khoa KÕ ho¹ch & Ph¸t triÓn cïng toµn thÓ c¸n bé

vô Tæng hîp kinh tÕ quèc d©n- Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t ®· tËn t×nh chØ b¶o híng

dÉn em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy.

Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!

Sinh viªn: Hoµng Minh Tó

3

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

phÇn I

c¬ cÊu n«ng nghiÖp vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu

n«ng- l©m- ng nghiÖp trong ph¸t triÓn kinh

tÕ

I. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh n«ng

nghiÖp.

1. Kh¸i niÖm vÒ c¬ cÊu

1. 1. khKh¸i niÖm vÒ c¬ cÊu cña mét ngµnh kinh tÕ

trTríc khi ®i ®Õn kh¸i niÖm c¬ cÊu ngµnh cña nÒn kinh tÕ, cÇn lµm râ néi

dung cña thuËt ng÷ “c¬ cÊu”.1

“C¬ cÊu ngµnh cña mét nÒn kinh tÕ lµ tæ hîp c¸c ngµnh, hîp thµnh t¬ng

quan tû lÖ, biÓu thÞ mèi liªn hÖ gi÷a c¸c ngµnh ®ã cña mét nÒn kinh tÕ quèc d©n.

§Þnh nghÜa trªn ®· nªu ®îc néi dung c¬ b¶n cña c¬ cÊu ngµnh. Tuy nhiªn, do lÖ

thuéc vµo c¸ch x¸c ®Þnh c¬ cÊu ngµnh hiÖn nay trong ®Þnh nghÜa míi m« t¶ mèi

quan hÖ ngµnh ë mét ph¹m vi hÑp vµ kh«ng ®Çy ®ñ: chØ nãèi ®Õn t¬ng quan

gi÷a c¸c bé phËn.

Theo quan ®iÓm cña lý thuyÕt hÖ thèng, C¬ cÊu ngµnh cña mét nÒn

kinh tÕ lµ tËp hîp tÊt c¶ c¸c ngµnh h×nh thµnh lªn nÒn kinh tÕ vµ c¸c mèi

quan hÖ æn ®Þnh gi÷a chóng.

Cã thÓ cã nhiÒu c¸ch ph©n ngµnh kh¸c nhau khi nghiªn cøu vÒ chuyÓn

dÞch c¬ cÊu ngµnh. Song cho ®Õn nay chÝnh thøc tån t¹i hai hÖ thèng ph©n

ngµnh kinh tÕ theo hÖ thèng "S¶n xuÊt vËt chÊt"(Material Production System￾MPS). Vµ hÖ thèng ph©n ngµnh theo HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia (System of

National Accounts-SNA).

1

“ C¬ cÊu” lµ c¸ch tæ chøc c¸c thµnh phÇn nh»m thùc hiÖn mét chøc n¨ng cña chØnh thÓ (tr 233, Tõ ®iÓn

TiÕng ViÖt- Trung t©m tõ ®iÓn ng«n ng÷ Hµ Néi).

4

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

Trong hÖ thèng s¶n xuÊt vËt chÊt, c¸c ngµnh kinh tÕ ®îc ph©n lµm hai

khu vùc: S¶n xuÊt vËt chÊt vµ kh«ng s¶n xuÊt vËt chÊt. Khu vùc s¶n xuÊt vËt

chÊt vµ kh«ng s¶n xuÊt ®îc chia thµnh c¸c ngµnh cÊp I nh c«ng nghiÖp, n«ng

nghiÖp... C¸c ngµnh cÊp I ®îc chia thµnh c¸c ngµnh cÊp II, ch¼ng h¹n ngµnh

c«ng nghiÖp l¹i bao gåm c¸c ngµnh s¶n phÈm nh ®iÖn n¨ng, nhiªn liÖu... §Æc

biÖt trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, ngêi ta cßn ph©n ra thµnh nhãm A vµ nhãm B

(nhãm A lµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, nhãm B lµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp

nhÑ).

Theo hÖ thèng Tµi kho¶n quèc gia c¸c ngµnh kinh tÕ ®îc ph©n chia

thµnh 3 nhãm ngµnh lín lµ N«ng nghiÖp , C«ng nghiÖp- X©y dùng vµ dÞch vô.

Ba ngµnh nµy bao gåm 20 ngµnh cÊp I nh: N«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp, Thuû

s¶n (nu«i trång vµ khai th¸c), Khai má vµ khai kho¸ng, chÕ biÕn... C¸c ngµnh

cÊp I l¹i chia nhá thµnh c¸c ngµnh cÊp II. C¸c ngµnh cÊp II l¹i ®îc ph©n nhá

thµnh cµc ngµnh s¶n phÈm.

Cã nmhiÒu møc ph©n ngµnh kh¸c nhau, tuú theo møc ®é gép hay chi tiÕt

ho¸ ®Õn chõng nµo mµ cã ®îc mét tËp hîp c¸c ngµnh t¬ng øng. Ngoµi ra, mét

sè t¸c gi¶ cßn ®a ra c¸c c¸ch ph©n ngµnh riªng tuú theo môc ®Ých nghiªn cøu.

Víi mét c¸ch ph©n ngµnh hîp lý vµ mét ®¹i lîng gi¸ trÞ ®îc chän thèng

nhÊt, cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc chØ tiªu ®Þnh lîng ph¶n ¸nh mét mÆt cña c¬ cÊu

ngµnh, ®ã lµ tû träng c¸c ngµnh so víi tæng thÓ c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ.

Lo¹i chØ tiªu ®Þnh lîng thø nhÊt nµy ®· ®îc sö dông trong c¸c nghiªn cøu vÒ

ph¸t triÓn liªn quan ®Õn c¬ cÊu ngµnh cña nÒn kinh tÕ . C¸c chØ tiªu lo¹i mét

nµy chØ cho biÕt sè ngµnh kinh tÕ vµ quy m« cña chóng trong sù so s¸nh t¬ng

®èi víi nhau vµ víi tæng thÓ. ChØ tiªu ®Þnh lîng thø hai cã thÓ m« t¶ ®îc phÇn

nµo mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ, ®ã lµ c¸c hÖ sè trong

b¶ng c©n ®èi liªn ngµnh ( cña hÖ MPS ) hay b¶ng Vµo-Ra (I/O) (cña hÖ SNA).

C¸c hÖ sè vÒ liªn hÖ phÝa “ thîng lu ”-CLAM2

vµ c¸c hÖ sè liªn hÖ phÝa “h¹ l u”-

CLAV3

còng lµ mét tr êng hîp cña lo¹i chØ tiªu nµy.

2

CLAM- ViÕt t¾t cña: Coefficient de liaison en a mont

3

CLAV- ViÕt t¾t cña: Coefficient de liaison en aval

5

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

Nh vËy, theo ®Þnh nghÜa c¬ cÊu ngµnh ®a ra vµ xÐt vÒ mÆt ®Þnh lîng, Ýt ra

ph¶i cã hai lo¹i chØ tiªu trªn ®©y míi cho ta cã ®îc mét sù hiÓu biÕt ®Çy ®ñ h¬n

vÒ c¬ cÊu ngµnh cña mét nÒn kinh tÕ.

1.2. Kh¸i niÖm vÒ c¬ cÊu lao ®éng.

§Ó hiÓu c¬ cÊu lao ®éng, tríc hÕt chóng ta ph¶i xem xÐt:

Nguån nh©n lùc (NNL): lµ tr×nh ®é tay nghÒ, lµ kiÕn thøc vµ n¨ng lùc cña

toµn bé cuéc sèng con ngêi hiÖn cã, thùc tÕ hoÆc tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ

x· héi trong mét céng ®ång.

C¬ cÊu nguån nh©n lùc bao gåm:

- C¬ cÊu tr¹ng th¸i ho¹t ®éng cña NNL: Ph©n chia NNL thµnh ho¹t ®éng

kinh tÕ (lùc lîng lao ®éng) vµ kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ ( §i häc, MSL§, néi trî

vµ kh«ng cã nhu cÇu viÖc lµm)

- ViÖc t¹o lËp c¬ cÊu NNL míi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi

theo híng CNH -– H§H (cña mçi quèc gia, vïng) ph¶i nh»m phôc vô cho ®îc

sù chuyÓn dÞch lín c¬ cÊu lao ®éng trong theo ba mÆt chñ yÕu lµ:

+ C¬ cÊu tr×nh ®é lµnh nghÒ cña ®éi ngò lao ®éng chuyÓn dÞch theo híng

yªu cÇu trÝ tuÖ ngµy cµng cao, g¾n víi c¬ cÊu c«ng nghiÖp míi, ®ã lµ c¬ cÊu

nhiÒu tr×nh ®é c«ng nghÖ, nhiÒu lo¹i quy m« trong ®ã u tiªn c¸c lo¹i tr×nh ®é

tiªn tiÕn thÝch hîp.

Theo kinh nghiÖm cña thÕ giíi, t¬ng øng víi mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña

tiÕn bé kü thuËt cÇn cã c¬ cÊu chÊt lîng lao ®éng theo c¸c tr×nh ®é thÝch hîp t-

¬ng øng.

+ C¬ cÊu ph©n c«ng lao ®éng theo ngµnh

Theo tæng kÕt kinh nghiÖm cña c¸c nhµ kinh tÕ häc thÕ giíi, cã mèi t¬ng

quan chÆt chÏ gi÷a b×nh qu©n GDP/ ngêi vµ c¬ cÊu lao ®éng lµm viÖc trong c¸c

ngµnh KTQD: GDP/ngêi cµng cao th× tû träng lao ®éng lµm viÖc trong n«ng

nghiÖp cµng gi¶m, trong c«ng nghiÖp vµ dÞch vô cµng t¨ng vµ ngîc l¹i…...

+ C¬ cÊu tæ chøc lao ®éng chuyÓn dÞch theo híng h×nh thµnh bé m¸y vµ c¬

chÕ vËn hµnh míi cña ba lo¹i h×nh tæ chøc phæ biÕn trong x· héi. §ã lµ:

6

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

• Bé m¸y Nhµ n íc (lËp ph¸p, hµnh ph¸p vµ t ph¸p) , §¶ng, §oµn thÓ;

®éi ngò c¸n bé c«ng chøc hµnh chÝnh cña bé m¸y c«ng quyÒn, sù ph¸t

triÓn sè lîng t¬ng quan víi qui m« d©n sè vµ ®ßi hái chÊt lîng cao...…

• C¸c doanh nghiÖp (kÓ c¶ hé gia ®×nh) s¶n xuÊt kinh doanh vµ dÞch vô

ph¸t triÓn theo yªu cÇu cña thÞ trêng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ vµ

dÞch vô

• C¸c c¬ së sù nghiÖp (khoa häc vµ gi¸o dôc - ®µo t¹o, … ... ) gåm ®éi

ngò c¸n bé, viªn chøc, lao ®éng khu vùc sù nghiÖp thuéc hÖ thèng kÕt

cÊu h¹ tÇng x· héi, phôc vô trùc tiÕp cho sù ph¸t triÓn toµn diÖn vµ tho¶

m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña con ngêi. Sè lîng vµ chÊt lîng nµy t-

¬ng quan víi qui m« d©n sè, ph©n bè d©n c vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh

tÕ - x· héi, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt lîng dÞch vô vµ chÊt lîng

cña kÕt qu¶ ph¸t triÓn cña con ngêi.

- §èi víi mçi quèc gia, mçi vïng l·nh thæ, mçi ngµnh cßn ph¶i chó ý ®Õn

c¬ cÊu l·nh thæ, vïng, miÒn ®Ó ®¶m b¶o sù t¬ng quan nguån nh©n lùc víi yªu

cÇu ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

1.3. Kh¸i niÖm c¬ cÊu ®Çu t:

2. Kh¸i niÖm vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh.

ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong ®ã cã c¬ cÊu ngµnh) ®· ®îc ®Þnh nghÜa

nh sau: “lµ qu¸ tr×nh c¶i biªn kinh tÕ x· héi tõ nÒn kinh tÕ l¹c hËu, mang tÝnh

chÊt tù cÊp, tù tóc bíc vµo chuyªn m«n hoµ hîp lý, trang bÞ kü thuËt, c«ng nghÖ

hiÖn ®¹i, trªn c¬ së t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao vµ nhÞp ®é t¨ng trëng m¹nh

cho nÒn kinh tÕ tÕ nãi chung ”. §Þnh nghÜa nµy mang nhiÒu tÝnh chñ quan,

mong muèn h¬n lµ m« t¶ b¶n chÊt cña sù viÖc, vµ thiÕu mét sù kh¸i qu¸t nhÊt

7

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

®Þnh. V× r»ng kh«ng chØ cã nÒn kinh tÕ l¹c hËu, kÐm ph¸t triÓn (tù tóc, tù cÊp)

míi cã sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ . Ngµy nay, chÝnh c¸c nÒn kinh tÕ c«ng

nghiÖp ph¸t triÓn còng ph¶i thêng xuyªn ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ ®Ó tiÕp tôc

ph¸t triÓn.

KÕt hîp víi ý nghÜa cña thuËt ng÷ “chuyÓn dÞch ” cã thÓ ®Þnh nghÜa

chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh nhg sau: ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh lµ qu¸ tr×nh

ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ dÉn ®Õn sù t¨ng trëng kh¸c nhau gi÷a c¸c

ngµnh vµ lµm thay ®æi mèi t¬ng quan gi÷a chóng so víi mét thêi ®iÓm tríc ®ã.

Theo ®Þnh nghÜa nµy, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh chØ xÈy ra sau mét

kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh (v× nã lµ mét qu¸ tr×nh) vµ sù ph¸t triÓn cña c¸c

ngµnh ph¶i dÉn ®Õn thay ®æi mèi quan hÖ t¬ng ®èi æn ®Þnh vèn cã cña chóng (ë

thêi ®iÓm tríc ®ã). Trªn thùc tÕ, sù thay ®æi nµy ®îc biÓu hiÖn ë nh÷ng mÆt sau:

- XuÊt hiÖn thªm nh÷ng ngµnh míi hay mÊt ®i mét sè ngµnh ®· cã, tøc lµ

cã sù thay ®æi vÒ sè lîng còng nh lo¹i ngµnh trong nÒn kinh tÕ. Sù kiÖn nµy chØ

cã thÓ nhËn biÕt ®îc khi hÖ thèng ph©n lo¹i ngµnh lµ ®ñ chi tiÕt. Trong trêng

hîp chØ xÐt ®Õn nh÷ng ngµnh gép th× kh«ng thÓ biÕt ®îc nh÷ng ngµnh s¶n phÈm

míi h×nh thµnh hay ngµnh s¶n phÈm ®· mÊt ®i trong mét ngµnh ®· cã.

- Sù t¨ng trëng vÒ quy m« vµ nhÞp ®é kh¸c nhau gi÷a c¸c ngµnh. Sù thay

®æi c¬ cÊu diÔn ra- hay nãi c¸ch kh¸c cã sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh- chØ khi

cã sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c ngµnh sau mçi giai ®o¹n.

NhÞp ®é t¨ng trëng ngµnh lµ chØ tiªu x¸c ®Þnh tèc ®é biÕn ®æi t¬ng quan

gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ tõ thêi ®iÓm t0 ®Õn thêi ®iÓm t1:

100 100

0 0

1 0 ×

∆

× =

−

=

m

m

m

m m

g

t

t

m1- m0 ∆ mt

gt = --------- x 100 = --------- x 100

mo mo

8

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

Trong ®ã:

- gt : lµ tèc ®é t¨ng trëng cña ngµnh trong thêi ®o¹n t= t1-t0;

- m1, m0: quy m« cña ngµnh ë thêi ®iÓm t0 vµ thêi ®iÓm t1

- ∆ mt: Gi¸ trÞ t¨ng thªm cña quy m« sau thêi gian t.

§Ó ®¸nh gi¸ ®óng qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trong mçi thêi

kú, ph¶i xem xÐt ®ång thêi c¶ tèc ®é t¨ng trëng vµ quy m« ph¸t triÓn mµ nã ®¹t

®îc ë ®iÓm xuÊt ph¸t.

- Sù thay ®æi trong quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c ngµnh, sù thay ®«i

nµy tríc hÕt biÓu hiÖn b»ng sè lîng c¸c ngµnh cã liªn quan. Møc ®é t¸c ®éng

qua l¹i gi÷a c¸c ngµnh nay vµ c¸c ngµnh kh¸c thÓ hiÖn qua quy m« ®Çu vµo mµ

nã cung cÊp cho c¸c ngµnh hay nhËn ®îc tõ c¸c ngµnh ®ã (biÓu thÞ ë b»ng ®é

lín cña c¸c hÖ sè trong b¶ng I/O). Nh÷ng sù thay ®æi nµy thêng liªn quan ®Õn

thay ®æi thay ®æi nhu cÇu x· héi trong nh÷ng ®iÒu kiÖn míi. Nh vËy, khi mét

ngµnh ra ®êi hay ph¸t triÓn, do cã mèi quan hÖ víi ngµnh kh¸c mµ nã cã thÓ t¸c

®éng thóc ®Èy hay k×m h·m ssù ph¸t triÓn c¸c ngµnh cã liªn quan víi nã.

Sù t¨ng trëng cña c¸c ngµnh dÉn ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trong mçi

nÒn kinh tÕ. Cho nªn, chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh xs¶y ra nh lµ kÕt qu¶ cña qu¸

tr×nh ph¸t triÓn. §ã lµ quy luËt tÊt yÕu tõ xa ®Õn nay trong hÇu hÕt mäi nÒn kinh

tÕ (xÐt ë møc ®é ph©n ngµnh nµo ®ã). VÊn ®Ò ®¸ng quan t©m lµ ëë chç: sù

chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh diÔn ra theo chiÒu híng nµo vµ tèc ®é chuyÓn dÞch

nhanh chËm ra sao, cã nh÷ng quy luËt g×?.

Cã rÊt nhiÒu nÒn kinh tÕ ®· ®¹t ®îc thµnh c«ng trong sù ph¸t triÓn nhê qu¸

tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh ®Æc thï phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ.

ViÖc t×m ra mét xu híng vµ giÈi ph¸p cho chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh ë níc ta

kh«ng ®¬n thuÇn lµ ¸p dông kinh nghiÖm cã ®îc, mµ lµ sù ph¸t triÓn nh÷ng ®Æc

thï cña ®Êt níc, cña m«i trêng trong níc vµ thÕ giíi nay ®Ó lµm thÝch øng nh÷ng

bµi häc ®· cã cho hoµn c¶nh ViÖt Nam.

C¸c nh©n tè t¸c ®éng gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ

chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¸c ®Çu t vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ

néi dung rÊt lín trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc.

9