Phong trào công nhân đà nẵng trong kháng chiến chống mỹ cứu nước (1955-1975)

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA LỊCH SỬ



KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

Đề tài:

PHONG TRÀO CÔNG NHÂN ĐÀ NẴNG

TRONG KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ CỨU NƯỚC

(1955-1975)

Sinh viên thực hiện: Phạm Văn Sự

Lớp : 17CLS

Chuyên ngành : Lịch sử (Quan hệ Quốc tế)

GVHD : TS. Nguyễn Minh Phương

Đà Nẵng, ngày 6 tháng 5 năm 2021

LỜI CẢM ƠN

Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại học Đà Nẵng - Đại học Sư

Phạm, Khoa Lịch Sử đã quan tâm, tạo điều kiện để chúng tôi được tham gia và hoàn

thành khóa luận tốt nghiệp.

Xin trân trọng cảm ơn thầy, cô Khoa Lịch sử, đã quan tâm và tạo điều kiện giúp

tôi hoàn thành khóa luận. Đặc biệt tôi xin được bày tỏ sự kính trọng, biết ơn sâu sắc

TS. Nguyễn Minh Phương là người thầy đã tận tụy giúp đỡ, hướng dẫn tôi trên bước

đường học tập và nghiên cứu.

Xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân và bạn bè đã luôn động viên giúp đỡ

trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu để tôi hoàn thành khóa luận này.

Đà Nẵng, ngày 6 tháng 5 năm 2021

Sinh viên

Phạm Văn Sự

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC NHỮNG CỤM TỪ VIẾT TẮT

MỞ ĐẦU.........................................................................................................................1

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.............................................................................................1

2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU.........................................................2

2.1. Đối tượng nghiên cứu..........................................................................................2

2.2. Phạm vi nghiên cứu.............................................................................................2

3. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ........................................................2

3.1. Mục đích nghiên cứu...........................................................................................2

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ..........................................................................................2

4. NGUỒN TÀI LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................3

4.1. Nguồn tài liệu.......................................................................................................3

4.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................3

5. ĐÓNG GÓP CỦA KHÓA LUẬN ............................................................................3

6. BỐ CỤC CỦA KHÓA LUẬN ..................................................................................4

NỘI DUNG.....................................................................................................................5

CHƯƠNG 1: PHONG TRÀO CÔNG NHÂN Ở ĐÀ NẴNG THỜI KỲ 1955-19605

1.1. Khái quát về tình hình miền nam Việt Nam 1955-1960 ..................................5

1.2. Chính sách của Mỹ và chính quyền Ngô Đình Diệm đối với công nhân ở Đà

Nẵng 1955-1960 ..........................................................................................................7

1.2.1. Về tư tưởng - chính trị ....................................................................................7

1.2.2. Về kinh tế........................................................................................................9

1.2.3. Về văn hóa-xã hội.........................................................................................10

1.3. Đời sống của công nhân Đà Nẵng 1955-1960..................................................11

1.3.1. Thời gian và điều kiện lao động ...................................................................11

1.3.2. Tình trạng thất nghiệp...................................................................................12

1.3.3. Lương công nhân ..........................................................................................14

1.4. Diễn biến phong trào đấu tranh của công nhân Đà Nẵng 1955-1960 ..........15

1.4.1. Phong trào công nhân vì mục tiêu chính trị..................................................15

1.4.2. Phong trào công nhân vì mục tiêu dân chủ, dân sinh ...................................19

TIỂU KẾT CHƯƠNG 1..............................................................................................21

CHƯƠNG 2: PHONG TRÀO CÔNG NHÂN Ở ĐÀ NẴNG THỜI KÌ 1960-1975

.......................................................................................................................................21

2.1. Khái quát về tình hình miền Nam Việt Nam 1960-1975................................22

2.2. Chính sách của Mỹ và chính quyền Sài Gòn đối với công nhân ở Đà Nẵng

1960-1975 ..................................................................................................................24

2.2.1. Về tư tưởng-chính trị ....................................................................................24

2.2.2. Về kinh tế......................................................................................................26

2.2.3. Về văn hóa-xã hội.........................................................................................27

2.3. Đời sống công nhân ở Đà Nẵng 1960-1975 .....................................................29

2.3.1. Thời gian và điều kiện lao động ...................................................................29

2.3.2. Tình trạng thất nghiệp...................................................................................30

2.3.3. Lương công nhân ..........................................................................................31

2.4. Diễn biến phong trào đấu tranh của công nhân Đà Nẵng 1965-1975 ..........32

TIỂU KẾT CHƯƠNG 2..............................................................................................48

CHƯƠNG 3: TÍNH CHẤT, ĐẶC ĐIỂM VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA PHONG

TRÀO CÔNG NHÂN Ở ĐÀ NẴNG 1950-1975........................................................50

3.1. Tính chất của phong trào .................................................................................50

3.1.1. Tính chất dân tộc ..........................................................................................50

3.1.2. Tính chất dân chủ và dân sinh ......................................................................52

3.2. Đặc điểm của phong trào..................................................................................54

3.2.1. Quy mô rộng lớn, sự liên tục và quyết liệt của phong trào ..........................54

3.2.2. Hình thức và phương pháp đấu tranh phong phú, linh hoạt .........................55

3.2.3. Có sự phối hợp chặt chẽ giữa công nhân ở Đà Nẵng với công nhân các

ngành ở các tỉnh khác .............................................................................................57

3.3. Ý nghĩa của phong trào ....................................................................................59

3.4. Những bài học kinh nghiệm rút ra từ hạn chế của phong trào ....................59

TIỂU KẾT CHƯƠNG 3.............................................................................................60

KẾT LUẬN ..................................................................................................................61

TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................62

PHỤ LỤC.....................................................................................................................65

DANH MỤC NHỮNG CỤM TỪ VIẾT TẮT

CQNĐD Chính quyền Ngô Đình Diệm

CQSG Chính quyền Sài Gòn

ĐTMN Đô thị miền Nam

VNCH Việt Nam Cộng hòa

1

MỞ ĐẦU

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Trong thời kì kháng chiến chống Mỹ cứu nước, phong trào công nhân trên cả

nước nói chung và ở Đà Nẵng nói riêng là bộ phận của phong trào đấu tranh chống đế

quốc Mỹ xâm lược và giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.

Phong trào công nhân ở Đà Nẵng từ năm 1955 đến năm 1975 diễn ra liên tục, sôi

nổi và quyết liệt, thu hút hầu hết công nhân các ngành tham gia như công nhân hỏa xa,

công nhân thủy điện, công nhân bến tàu, công nhân ngành dệt, công nhân taxi, công

nhân xăng dầu, công nhân Savon, công nhân vô tuyến viễn thông,...

Mặc dầu, bị Mỹ và chính quyền Sài Gòn dùng mọi âm mưu, thủ đoạn để kìm

kẹp, khủng bố và đàn áp quyết liệt nhưng phong trào công nhân ở Đà Nẵng vẫn luôn

được giữ vững và tiếp tục phát triển theo hướng đi lên của cách mạng miền Nam.

Phong trào công nhân ở Đà Nẵng là một trong những nét đặc sắc của tiến trình lịch sử

đấu tranh giữ nước của dân tộc ta, ghi dấu ấn quan trọng trong lịch sử Việt Nam hiện

đại. Phong trào đã chứng minh tinh thần yêu nước và tinh thần đấu tranh cách mạng

của giai cấp công nhân Việt Nam.

Phong trào còn biểu thị sự thống nhất hành động giữa giai cấp công nhân và các

tầng lớp nhân dân lao động khác ở thành thị, trong đó công nhân luôn là lực lượng

nòng cốt, dẫn đầu và có tác dụng cổ vũ đồng bào đô thị cũng như nông thôn trong

cuộc đấu tranh chung vì sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Cùng

với phong trào của các tầng lớp nhân dân, phong trào công nhân ở Đà Nẵng đã giáng

những đòn mạnh mẽ vào hậu cứ an toàn của Mỹ, và Chính quyền sài gòn. Sự tiến công

ở thành thị, nòng cốt là phong trào công nhân, có tác dụng từng bước phá lỏng thế kìm

kẹp của địch ở đô thị, cô lập địch về chính trị, làm cho hậu phương của địch trở nên

rối loạn, đẩy Mỹ và Chính quyền sài gòn từng bước rơi vào tình trạng khủng khoảng

nghiêm trọng. Phong trào công nhân ở Đà Nẵng góp phần tạo nên một thế trận mới,

biến các đô thị bị địch tạm chiếm thành tiền phương của phong trào cách mạng miền

Nam, thuận lợi cho việc xây dựng lực lượng cách mạng ở nội đô, tạo điều kiện tiến

đến giải phóng các đô thị, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Tuy nhiên, cho tới nay, ngoài phong trào công nhân miền Nam đã được nghiên

cứu khá đầy đủ, có tính hệ thống, phong trào công nhân ở Đà Nẵng vẫn còn là một

mảng trống.Vì vậy, việc tiến hành nghiên cứu phong trào công nhân ở Đà Nẵng

2

(1955-1975), trước hết là giai đoạn từ năm 1955 đến thời điểm cuộc “Chiến tranh đặc

biệt” của Mỹ bị phá sản ở miền Nam (6-1965) sau đến khi giải phóng hoàn toàn miền

Nam (4-1975) là rất cần thiết, vừa có ý nghĩa khoa học, vừa có ý nghĩa thực tiễn. Với

lý do đó, tôi chọn đề tài: “Phong trào công nhân Đà Nẵng trong kháng chiến chống

Mỹ từ năm 1955 đến năm 1975” làm đề tài nghiên cứu cho khóa luận tốt nghiệp.

2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

2.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng của khóa luận là phong trào công nhân ở Đà Nẵng trong kháng chiến

chống Mỹ từ năm 1955 đến năm 1975, trong đó tập trung nghiên cứu mục tiêu, diễn

biến, hình thức, biện pháp, kết quả các cuộc đấu tranh của công nhân ở Đà Nẵng cũng

như làm rõ tính chất, đặc điểm và ý nghĩa của phong trào công nhân ở Đà Nẵng từ năm

1955 đến năm 1975. Để làm rõ những nội dung này, khóa luận chú ý đến việc trình

bày, phân tích cơ cấu, đội ngũ, đời sống công nhân ở Đà Nẵng dưới chế độ Mỹ và

Chính quyền Sài Gòn.

2.2. Phạm vi nghiên cứu

Về không gian, khóa luận nghiên cứu phong trào công nhân ở Đà Nẵng (thuộc

địa bàn thành phố Đà Nẵng ngày nay).

Về thời gian, giới hạn khóa luận từ năm 1955 đến năm 1975.

3. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU

3.1. Mục đích nghiên cứu

Mục đích của khóa luận là tái hiện bức tranh lịch sử về phong trào công nhân

ở Đà Nẵng trong kháng chiến chống Mỹ từ năm 1955 đến năm 1975 một cách có hệ

thống. Kết quả nghiên cứu của khóa luận góp phần cung cấp những luận cứ cho các

nhà chính trị - xã hội trong việc hoạch định chính sách đối với công nhân hiện nay.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Một là, làm rõ những chính sách của Mỹ và CQSG, đời sống công nhân ở Đà

Nẵng từ năm 1955 đến năm 1975, từ đó lý giải nguồn gốc của phong trào.

Hai là, trình bày và phân tích những chủ trương của Đảng các cấp đối với công

nhân ở Đà Nẵng. Quá trình đấu tranh, mục tiêu, hình thức và biện pháp của phong trào

công nhân ở Đà Nẵng qua các giai đoạn: 1955-1960, 1960-1975.