Phong Lê khẳng định vai trò quan trọng của tác gia Nguyễn Ái Quốc Hồ Chí Minh với tư các

T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 4(44) Tập 2/N¨m 2007

3

Phong Lª kh¼ng ®Þnh vai trß quan träng cña t¸c gia NguyÔn ¸i Quèc –

Hå ChÝ Minh víi t− c¸ch “ng−êi gi¶i quyÕt nh÷ng so le lÞch sö”

Trần Thị Việt Trung (ĐH Thái Nguyên)

Trần Thị Bắc Yến (Trường THPT Lương Ngọc Quyến – Thái Nguyên)

Như chúng ta đã biết: trong lĩnh vực sáng tác văn học - Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh

là một tác gia lớn của nền văn học Việt Nam thời kỳ hiện đại. Sự nghiệp thơ văn đặc biệt của

Người luôn là một đề tài hấp dẫn thu hút sự quan tâm sâu sắc của nhiều thế hệ các nhà nghiên

cứu, lý luận, phê bình Việt Nam và nước ngoài. Trong số những nhà nghiên cứu, phê bình đó có

một số người đã dành gần trọn cuộc đời nghiên cứu của mình để tìm hiểu, khám phá những giá

trị cao cả trong những trang thơ văn của Bác với một niềm say mê, yêu mến và đầy kính trọng.

Đó là những nhà nghiên cứu như: Nguyễn Đăng Mạnh, Hà Minh Đức, Phong Lê... Ở đây, chúng

tôi muốn nói đến nhà nghiên cứu phê bình Phong Lê - một người đã có cả một quá trình 30 năm

tìm hiểu, nghiên cứu về thơ văn của Bác - người đã phát hiện ra một giá trị mới trong sự nghiệp

sáng tác của Bác Hồ: đó là việc khẳng định vai trò người “giải quyết những so le lịch sử” của

tác gia Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đối với nền văn học nước nhà nói riêng, đối với lịch sử

dân tộc nói chung thời kỳ đầu thế kỷ XX.

“Những so le lịch sử” là một “khái niệm” mới của Phong Lê nhằm diễn đạt một cách

khái quát một sự không đồng bộ, một sự “khập khiễng” đang tồn tại trong đời sống văn học

cũng như trong đời sống chính trị, xã hội Việt Nam thời kỳ đầu thế kỷ XX này.

Theo «ng, nh÷ng “so le lÞch sö” - chính là “sự xuất hiện và diễn biến một tình thế khủng

hoảng lớn trong đời sống chính trị và đời sống văn học dân tộc những năm đầu thế kỷ XX.” [4,

tr.13]. Những khủng hoảng lớn trong đời sống chính trị lúc đó chất là sự khủng hoảng về đường

lối cứu nước - mà nguyên nhân sâu sa là do sự trống thiếu về lý luận, về tri thức cách mạng của

các bậc chí sỹ yêu nước đầu thế kỷ trước nhiệm vụ giải phóng đất nước, giải phóng dân tộc

trong thời đại mới - thời đại của sự nghiệp giải phóng các dân tộc thuộc địa diễn ra trên phạm vi

toàn thế giới. Đi sâu vào phân tích những khủng hoảng trong đời sống cách mạng dân tộc,

Phong Lê đã tập trung làm rõ sự bế tắc về mặt đường lối của các nhà cách mạng Việt Nam đang

trong quá trình tìm đường cứu nước, giải phóng dân tộc. Họ là những người có lòng yêu nước

sâu sắc, có khát vọng giải phóng dân tộc tới cháy bỏng, họ đã đúc kết được bao kinh nghiệm

đánh giặc ngoại xâm của ông cha để lại, nhưng kết cục họ vẫn bị thất bại và bất lực trước một kẻ

thù mới hiện đại hơn hẳn, giàu mạnh hơn hẳn – đó là thực dân Pháp. Ông đã chỉ ra nguyên nhân

thất bại ấy là do những hạn chế về tư tưởng, về nhận thức mối quan hệ giữa dân tộc và thời đại

của các nhà chí sĩ cách mạng thời kỳ đó. Ông cho rằng: “Lần này cuộc chiến đấu của dân tộc

đứng trước một đòi hỏi mới: Không chỉ lật đổ ách của kẻ thù bên ngoài mà còn phải đuổi kịp

thời đại”, phải đưa dân tộc lên “vị trí người đồng thời với nhân loại tiến bộ”. Đây chính là một

sự “so le” lớn, có tính chất bao trùm đối với dân tộc Việt Nam, cách mạng Việt Nam. Cách lý

giải đó của Phong Lê vừa mang tính khách quan vừa mang tính lịch sử. Ông cắt nghĩa đó là

những hạn chế tất yếu do lịch sử và thời đại quy định. Và đó cũng chính là yếu tố mới mà lịch sử

đòi hỏi phải có một kiểu người cách mạng Mới, có khả năng khắc phục, giải quyết được tình