Phòng chống bệnh bằng giải pháp Gen

51 KHKT Chăn nuôi Số 12 - 2010

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

PHÒNG CHỐNG BỆNH BẰNG GIẢI PHÁP GEN

Đào Huyên*

Qua các nghiên cứu sâu và thận trọng phần

lớn các bệnh gia súc, người ta phát hiện có những

thể điều khiển sai*

khác di truyền. Đã từng có

những động vật này chống chịu bệnh tật tốt hơn

những động vật khác. Nếu hiểu biết những khác

biệt di truyền đó và đánh dấu chúng thì trong

tương lai người ta có thể kiếm soát được bệnh tật

hiệu quả hơn.

Lĩnh vực “chọn lọc giống theo hướng đề

kháng với bệnh tật” khởi đầu từ sự hiểu biết cơ bản

về DNA. Bản đồ di truyền của lợn đã được phát

triển trên phạm vi toàn thế giới. Tuy nhiên, trong

những thập niên vừa qua, mục tiêu chính của bản

đồ gen hướng vào nhận dạng các allen di truyền

liên quan đến chất lượng thịt lợn, sức tăng trưởng

và năng suất sinh sản. Cuối cùng, đã đưa đến kết

quả là phát triển các thử nghiệm di truyền phân tử

mà ngày nay người ta đang dùng để chọn giống

lợn theo các tính trạng đã cải thiện. Tuy nhiên, về

lĩnh vực bệnh tật, tiến bộ còn hạn chế.

Dự án RePoRi

Một công trình nghiên cứu lớn do các

nhà nghiên cứu Đức tiến hành về lĩnh vực xác

định những dấu ấn di truyền liên quan đến miễn

dịch và khả năng chống chịu bệnh tật. Những nỗ

lực này là một bộ phận của dự án RePoRi, một

mạng lưới hợp tác các cơ quan nghiên cứu (Viện

vi sinh vật; Đại học thú y Hannover; Bệnh viện

lợn; Viện di truyền phân tử Max-Planck- Berlin;

Đại học Gieben- Justus-Lieb; RGOE 6710;

Trường Y Hannover; IVD GmbH). Liên hiệp

này triển khai dự án của IRAS (lây nhiễm và

kháng bệnh đường hô hấp của lợn) do Bộ Giáo

dục và nghiên cứu khoa học cấp kinh phí. Giả

* Hội KHKT Chăn nuôi Việt Nam.

thuyết của dự án IRAS là liệu có tìm ra được

hoặc có tạo ra được hay không những đánh dấu

di truyền cho phép người ta dựa vào đó để chọn

lọc những giống vật nuôi có lá phổi khỏe mạnh

hơn. Mục tiêu của dự án RePoRi kế tiếp là thực

sự khám phá những đánh dấu di truyền kháng

bệnh đường hô hấp ở lợn. Lây nhiễm đường hô

hấp có tầm quan trọng lớn đối với ngành chăn

nuôi lợn, một trong những khả năng hạn chế lan

truyền bệnh đường hô hấp là tạo ra những con

lợn có sức đề kháng mạnh đối với các tác nhân

gây bệnh đường hô hấp.

Truy tìm các gen

Các nhà nghiên cứu đã đưa ra các thông tin và

những nhiệm vụ cần thiết khám phá chức năng

chống lây nhiễm đường hô hấp ở lợn của các

đánh dấu di truyền. Một trong những nhiệm vụ

đó là phân tích định tính tính trạng số lượng di

truyền (QTL) và nhận dạng các gen di truyền có

thể tồn tại. Phần lớn các tính trạng trong chăn

nuôi đều điều khiển bởi nhiều gen trong DNA

(gen này ở gần gen khác). Sức đề kháng bệnh tật

cũng có thể do một vài gen điều khiển, vì vậy

bắt nguồn từ cái gọi là định tính tính trạng số

lượng di truyền (QTLs) người ta có thể định vị

được các gen đó. Dự án cũng bao gồm cả việc

nuôi lợn F2 của 2 giống lợn khác nhau về tính

mẫn cảm đối với Actinobacillus (A.)

pleuropneumoniae và phân tích rõ ràng các hạch

lympho hoặc 1/4 cuối của lá phổi

Những hệ quả ngược không mong muốn

Các nhà nghiên cứu đã lập được một bảng

thông tin các tiểu vệ tinh mã hóa của 1

pleuropneumoniae ở lợn F2. Thông tin này đầy