Phát triển trường mầm non ngoài công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THỊ THÚY

PHÁT TRIỂN TRƯỜNG MẦM NON NGOÀI CÔNG LẬP

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THỊ THÚY

PHÁT TRIỂN TRƯỜNG MẦM NON NGOÀI CÔNG LẬP

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH

Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Mã số: 8 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN THỊ TÍNH

THÁI NGUYÊN - 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi dưới

sự hướng dẫn tận tình của PGS.TS. Nguyễn Thị Tính. Các thông tin và kết quả

nghiên cứu trong luận văn là do tôi tự tìm hiểu, nghiên cứu, đúc kết và phân

tích trung thực và chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nào khác.

Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về những gì mà tôi cam đoan ở trên.

Thái Nguyên, tháng 3 năm 2019

Tác giả

Nguyễn Thị Thúy

ii

LỜI CẢM ƠN

Với tất cả tình cảm của mình, tác giả xin cảm sự quan tâm, giúp đỡ của

quý Thầy, Cô trường Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên.

Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS.

Nguyễn Thị Tính đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn tác giả trong thời gian

nghiên cứu để hoàn thành luận văn và có thể áp dụng có hiệu quả trong

quá trình công tác.

Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả còn nhận được sự giúp đỡ nhiệt

tình của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ninh, các phòng, ban và đồng

nghiệp của các trường mầm non ngoài công lập, tác giả xin chân thành cảm

ơn sự giúp đỡ quí báu đó.

Cuối cùng, tác giả xin gửi lời cảm ơn các bạn đồng nghiệp và người

thân đã giúp đỡ và tạo điều kiện để tác giả hoàn thành bản luận văn.

Thái Nguyên, tháng 3 năm 2019

Tác giả

Nguyễn Thị Thúy

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................ii

MỤC LỤC............................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT........................................................................iv

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU...........................................................................v

MỞ ĐẦU..............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................3

3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu ....................................................................3

4. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................4

5. Giả thuyết nghiên cứu......................................................................................4

6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ..........................................................................4

7. Câu hỏi nghiên cứu..........................................................................................5

8. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................5

9. Cấu trúc của luận văn ......................................................................................5

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN TRƯỜNG MẦM NON

NGOÀI CÔNG LẬP ............................................................................................7

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.......................................................................7

1.1.1. Các nghiên cứu về phát triển trường mầm non đối với sự hình

thành, phát triển toàn diện của trẻ em .......................................................7

1.1.2. Các nghiên cứu về phát triển trường mầm non ngoài công lập ..............10

1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................13

1.2.1. Phát triển..................................................................................................13

1.2.2. Trường mầm non ngoài công lập ............................................................14

1.2.3. Phát triển trường mầm non ngoài công lập .............................................17

1.3. Nội dung phát triển trường mầm non ngoài công lập ................................18

iv

1.3.1. Khảo sát xác định nhu cầu về phát triển trường mầm non ngoài

công lập trên địa bàn................................................................................18

1.3.2. Quy hoạch hệ thống mạng lưới trường, lớp và xây dựng cơ sở vật

chất trường, lớp mầm non ngoài công lập...............................................19

1.3.3. Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý trường mầm non

ngoài công lập..........................................................................................19

1.3.4. Xây dựng và ban hành các cơ chế, chính sách phát triển trường

mầm non ngoài công lập .........................................................................21

1.3.5. Tổ chức các hoạt động nuôi dưỡng, chăm sóc giáo dục trẻ trong các

trường mầm non ngoài công lập..............................................................22

1.3.6. Kiểm tra, giám sát điều kiện đảm bảo chất lượng của các trường

mầm non ngoài công lập .........................................................................22

1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển trường mầm non ngoài công lập ...24

1.4.1. Cơ chế, chính sách của Nhà nước đối với trường mầm non ngoài

công lập ...................................................................................................24

1.4.2. Điều kiện, kinh tế - xã hội, giáo dục ở địa phương .................................25

1.4.3. Nhận thức về phát triển trường mầm non ngoài công lập của các cấp

quản lý và cộng đồng...............................................................................26

1.4.4. Công tác chỉ đạo phát triển trường mầm non ngoài công lập .................27

Kết luận Chương 1.............................................................................................29

Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN TRƯỜNG MẦM NON NGOÀI

CÔNG LẬP Ở TỈNH QUẢNG NINH................................................................30

2.1. Vài nét về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát.....................................30

2.1.1. Vài nét về tình hình kinh tế, văn hóa, giáo dục của tỉnh Quảng Ninh...........30

2.1.2. Tổ chức khảo sát......................................................................................33

2.2. Thực trạng phát triển trường mầm non ngoài công lập tỉnh Quảng Ninh........35

2.2.1. Thực trạng về quy hoạch hệ thống mạng lưới trường, lớp mầm non

ngoài công lập..........................................................................................35

v

2.2.2. Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý trường mầm non

ngoài công lập ở tỉnh Quảng Ninh ..........................................................40

2.2.3. Xây dựng và ban hành các cơ chế, chính sách phát triển trường

mầm non ngoài công lập ở tỉnh Quảng Ninh ..........................................46

2.2.4. Tổ chức các hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ và hoạt

động phát triển Chương trình GDMN tại các trường mầm non ngoài

công lập ở tỉnh Quảng Ninh ....................................................................50

2.2.5. Thực trạng xây dựng về cơ sở vật chất trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi .....55

2.2.6. Kiểm tra, giám sát điều kiện đảm bảo chất lượng của các trường

mầm non ngoài công lập ở tỉnh Quảng Ninh ..........................................60

2.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng tới phát triển trường mầm non ngoài

công lập tại tỉnh Quảng Ninh ..................................................................63

2.4. Đánh giá chung về thực trạng công tác phát triển trường mầm non

ngoài công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh..........................................65

2.4.1. Những ưu điểm........................................................................................65

2.4.2. Những hạn chế.........................................................................................66

2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế.............................................................67

Kết luận chương 2..............................................................................................70

Chương 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN TRƯỜNG MẦM NON NGOÀI

CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH........................................71

3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp phát triển trường mầm non ngoài

công lập tại Quảng Ninh..........................................................................71

3.1.1. Đảm bảo tính thực tiễn ............................................................................71

3.1.2. Đảm bảo tính hiệu quả.............................................................................71

3.1.3. Đảm bảo tính kế thừa...............................................................................72

3.1.4. Nguyên tắc bảo đảm công bằng trong giáo dục ......................................72

3.2. Các biện pháp phát triển trường mầm non ngoài công lập đáp ứng yêu

cầu đổi mới giáo dục tại Quảng Ninh......................................................73

vi

3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng

về phát triển trường mầm non ngoài công lập.........................................73

3.2.2. Quy hoạch hệ thống mạng lưới trường, lớp và xây dựng cơ sở vật

chất trường mầm non ngoài công lập theo hướng đạt chuẩn ..................75

3.2.3. Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý trường mầm non

ngoài công lập đáp ứng chuẩn Hiệu trưởng và chuẩn nghề nghiệp ........80

3.2.4. Xây dựng và tham mưu ban hành các cơ chế, chính sách phát triển

trường mầm non ngoài công lập..............................................................84

3.2.5. Phát triển môi trường giáo dục ở các trường mầm non ngoài công lập ......86

3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp..............................................................89

3.3. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết, khả thi của các biện pháp ............89

Kết luận chương 3..............................................................................................91

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .....................................................................92

1. Kết luận..........................................................................................................92

2. Khuyến nghị...................................................................................................93

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................95

PHỤ LỤC...............................................................................................................

iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CS,ND,GD : Chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục

CSGDMN : Cơ sở giáo dục mầm non

GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo

GDMN : Giáo dục mầm non

HĐND : Hội đồng nhân dân

KT-XH : Kinh tế - Xã hội

MN : Mầm non

NCL : Ngoài công lập

NT, LMG ĐLTT : Nhóm trẻ, lớp mẫu giáo độc lập tư thục

PTTEMN : Phát triển trẻ em lứa tuổi mầm non

UBND : Ủy ban nhân dân

XHHGD : Xã hội hóa giáo dục

v

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU

Bảng 2.1. Quy hoạch hệ thống mạng lưới trường, lớp mầm non ngoài công

lập trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh từ giai đoạn 2010 - 2030 ..............36

Bảng 2.2. Thực trạng quy hoạch phát triển hệ thống, mạng lưới trường,

lớp mầm non ngoài công lập .........................................................38

Bảng 2.3. Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý trường mầm

non ngoài công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh từ năm

2015 - 2018....................................................................................40

Bảng 2.4. Thực trạng phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý

trường mầm non ngoài công lập ...................................................44

Bảng 2.5. Xây dựng và ban hành các cơ chế, chính sách phát triển trường

mầm non ngoài công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh từ năm

2015 - 2018....................................................................................47

Bảng 2.6. Thực trạng xây dựng và ban hành cơ chế chính sách đối với

trường mầm non ngoài công lập ...................................................49

Bảng 2.7. Tổ chức các hoạt động nuôi dưỡng, chăm sóc giáo dục trẻ và

hoạt động Phát triển chương trình ở cơ sở giáo dục mầm non

trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh từ năm 2015-2018 .........................50

Bảng 2.8. Thực trạng chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ và phát triển

Chương trình GDMN tại các trường, nhóm, lớp mầm non độc

lập tư thục......................................................................................53

Bảng 2.9. Xây dựng cơ sở vật chất trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi

GDMN trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh từ năm 2015 - 2018.........55

Bảng 2.10. Thực trạng xây dựng cơ sở vật chất trường, lớp mầm non

ngoài công lập ...............................................................................58

Bảng 2.11. Kết quả kiểm tra giám sát điều kiện đảm bảo chất lượng của

các trường mầm non ngoài công lập trên địa bàn tỉnh Quảng

Ninh từ năm 2015-2018 ................................................................61

vi

Bảng 2.12. Thực trạng thanh tra, kiểm tra điều kiện đảm bảo chất lượng

của các trường mầm non ngoài công lập.......................................62

Bảng 2.13. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến công tác phát triển

trường mầm non ngoài công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh ...64

Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về mức độ cần thiết và mức độ khả thi

của các biện pháp phát triển trường mầm non ngoài công lập

tỉnh Quảng Ninh ............................................................................90

Biểu đồ 2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác phát triển trường mầm

non ngoài công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh ........................65

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Giáo dục mầm non (GDMN) là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục

quốc dân, thực hiện việc nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em từ ba tháng

tuổi đến sáu tuổi (Điều 21 - Luật Giáo dục, 2005). GDMN là cấp học đặc thù,

khác với giáo dục phổ thông cả về nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức

các hoạt động giáo dục. Khoản 1 Điều 23 Luật Giáo dục 2005 nêu rõ: "Nội

dung giáo dục mầm non phải đảm bảo phù hợp với sự phát triển tâm sinh lý

của trẻ em, hài hòa giữa nuôi dưỡng, chăm sóc và giáo dục; giúp trẻ phát triển

cân đối về cơ thể, khỏe mạnh, nhanh nhẹn; biết kính trọng, yêu mến, lễ phép

với ông, bà, cha, mẹ, thầy giáo, cô giáo và người trên; yêu quý anh, chị, em,

bạn bè; thật thà, mạnh dạn, hồn nhiên, yêu thích cái đẹp, ham hiểu biết, thích

đi học"(1)

. Với mục tiêu là giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ,

thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em

vào học lớp một, GDMN đã tạo nên sự khởi đầu cho sự phát triển toàn diện của

trẻ, đặt nền tảng cho các cấp học tiếp theo và cho việc học tập suốt đời. GDMN

có vị trí quan trọng đặc biệt trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực, phát

triển trí tuệ con người Việt Nam, nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng

nhân tài.

Trong những năm gần đây, Đảng, Nhà nước, Tỉnh ủy, Hội đồng nhân

dân (HĐND), Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh Quảng Ninh đã ban hành nhiều

chủ trương, chính sách nhằm phát triển GDMN. Cùng với cả nước, GDMN

Quảng Ninh đã từng bước vượt qua khó khăn, phát triển khá toàn diện về quy

mô, chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ. Hệ thống mạng lưới trường, lớp mầm

non không ngừng phát triển và hoàn thiện; việc thực hiện chế độ chính sách cho

1 Luật giáo dục số 38/2005/QH10 ngày 14/6/2005, trang 06