Phát triển cơ cấu giáo viên Trung học Phổ thông ở tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2014-2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

ĐẶNG VIỆT PHƢƠNG

PHÁT TRIỂN CƠ CẤU GIÁO VIÊN

TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở TỈNH QUẢNG NINH

GIAI ĐOẠN 2014 - 2020

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

ĐẶNG VIỆT PHƢƠNG

PHÁT TRIỂN CƠ CẤU GIÁO VIÊN

TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở TỈNH QUẢNG NINH

GIAI ĐOẠN 2014 - 2020

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. PHÙNG THỊ HẰNG

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu i http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện.

Các số liệu, kết luận nghiên cứu trình bày trong luận văn này là trung

thực và chƣa đƣợc công bố ở các nghiên cứu khác.

Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014

Học viên

Đặng Việt Phƣơng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu ii http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CẢM ƠN

Với tình cảm chân thành và trân trọng nhất, tác giả luận văn xin bày tỏ

lòng biết ơn sâu sắc đến:

- Phòng sau Đại học Trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học Thái Nguyên.

- Các Thầy, Cô giáo đã tham gia giảng dạy, quản lý và giúp đỡ lớp học

trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu.

- Nhà giáo, Tiến sĩ Phùng Thị Hằng - Ngƣời hƣớng dẫn khoa học đã tận

tình giúp đỡ, chỉ bảo ân cần, hƣớng dẫn tác giả hoàn thành việc nghiên cứu

luận văn này.

- Lãnh đạo, cán bộ, chuyên viên các cơ quan thuộc tỉnh Quảng Ninh: Sở

Giáo dục và Đào tạo, Sở Nội vụ, Ban Tổ chức Tỉnh ủy.

- Ban giám hiệu và giáo viên các trƣờng THPT trên địa bàn tỉnh Quảng

Ninh đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tác giả trong việc cung cấp số liệu

và tƣ vấn khoa học trong quá trình nghiên cứu luận văn.

- Các bạn bè, đồng nghiệp, gia đình đã quan tâm, chia sẻ động viên,

khích lệ và giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.

Mặc dù tác giả đã hết sức cố gắng trong học tập và đặc biệt trong quá

trình thực hiện luận văn, song chắc chắn luận văn không thể tránh khỏi những

thiếu sót. Tác giả kính mong nhận đƣợc sự chỉ dẫn, góp ý của quý thầy, cô giáo

và các bạn đồng nghiệp.

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014

Học viên

Đặng Việt Phƣơng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iii http://www.lrc-tnu.edu.vn/

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii

MỤC LỤC ..........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ..............................................iv

DANH MỤC CÁC BẢNG..................................................................................v

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ..............................................................vi

MỞ ĐẦU.............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................3

3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu.................................................................3

4. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................4

5. Giả thuyết khoa học.........................................................................................4

6. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................4

7. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................4

8. Điểm mới của đề tài.........................................................................................6

9. Cấu trúc của luận văn ......................................................................................6

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN CƠ CẤU GIÁO

VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG................................................................7

1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................................7

1.1.1 Trên thế giới ...............................................................................................7

1.1.2. Ở Việt Nam................................................................................................9

1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài............................................................12

1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục........................................................................12

1.2.2. Phát triển..................................................................................................18

1.2.3. Cơ cấu, cơ cấu giáo viên..........................................................................20

1.3. Phát triển cơ cấu giáo viên..........................................................................23

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1.4. Một số vấn đề cơ bản về phát triển cơ cấu giáo viên THPT ......................23

1.4.1. Cơ sở pháp lý của công tác phát triển cơ cấu giáo viên THPT...............23

1.4.2. Nội dung phát triển cơ cấu giáo viên THPT............................................27

1.4.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến công tác phát triển cơ cấu GV THPT...........31

1.4.4. Vai trò của Sở GD&ĐT trong việc phát triển cơ cấu GV THPT............34

1.4.5 Yêu cầu về phát triển cơ cấu giáo viên THPT..........................................36

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1..................................................................................41

Chƣơng 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CƠ CẤU GIÁO VIÊN

TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở TỈNH QUẢNG NINH..............................42

2.1. Vài nét về tình hình kinh tế - xã hội, phát triển giáo dục THPT ở tỉnh

Quảng Ninh........................................................................................................42

2.1.1. Điều kiện tự nhiên và kinh tế- xã hội ......................................................42

2.1.2. Vai trò của Giáo dục- Đào tạo đối với sự phát triển kinh tế - xã hội

của Tỉnh .............................................................................................................43

2.1.3. Điều kiện và các yếu tố tác động đến sự phát triển giáo dục và đào

tạo của tỉnh Quảng Ninh....................................................................................44

2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng...................................................................46

2.2.1. Mục đích khảo sát thực trạng ..................................................................46

2.2.2. Nội dung khảo sát thực trạng...................................................................46

2.2.3. Phƣơng thức khảo sát và xử lý các kết quả nghiên cứu thực trạng.........46

2.2.4. Địa bàn và khách thể khảo sát .................................................................47

2.3. Thực trạng quy mô, trƣờng lớp, chất lƣợng giáo dục cấp học THPT........48

2.3.1. Quy mô, mạng lƣới..................................................................................48

2.3.2. Chất lƣợng giáo dục THPT ở tỉnh Quảng Ninh ......................................50

2.4. Thực trạng cơ cấu giáo viên THPT và phát triển cơ cấu giáo viên

THPT ở tỉnh Quảng Ninh ..................................................................................53

2.4.1. Thực trạng cơ cấu giáo viên THPT ở tỉnh Quảng Ninh ..........................53

2.4.2.Thực trạng phát triển cơ cấu giáo viên THPT tỉnh Quảng Ninh..............64

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://www.lrc-tnu.edu.vn/

2.5. Những thuận lợi, khó khăn của công tác phát triển cơ cấu GVTHPT .......69

2.5.1. Các yếu tố thuận lợi.................................................................................70

2.5.2. Các yếu tố khó khăn ................................................................................72

2.6. Các dự báo về phát triển cơ cấu giáo viên THPT ở tỉnh Quảng Ninh .......75

2.6.1. Dự báo số lƣợng học sinh đến năm 2020 ................................................75

2.6.2. Quy hoạch mạng lƣới các cơ sở giáo dục THPT trong tỉnh đến

năm 2020 ...........................................................................................................77

2.6.3. Dự báo nhu cầu phát triển đội ngũ giáo viên THPT ...............................77

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2..................................................................................79

Chƣơng 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN CƠ CẤU GIÁO VIÊN

TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở TỈNH QUẢNG NINH GIAI ĐOẠN

2014 - 2020........................................................................................................80

3.1. Nguyên tắc và định hƣớng đề xuất các biện pháp triển cơ cấu giáo

viên THPT tỉnh Quảng Ninh .............................................................................80

3.1.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ...........................................................80

3.1.2. Định hƣớng pháp phát triển cơ cấu GV THPT tỉnh Quảng Ninh ...........82

3.2. Biện pháp phát triển cơ cấu giáo viên THPT tỉnh Quảng Ninh đáp

ứng yêu cầu đổi mới phát triển giáo dục giai đoạn 2014-2020.........................87

3.2.1. Biện pháp 1. Triển khai công tác dự báo, quy hoạch đội ngũ giáo

viên THPT giai đoạn 2014-2020 .......................................................................87

3.2.2. Biện pháp 2: Đổi mới công tác tuyển chọn, tuyển dụng giáo viên

theo hƣớng phù hợp cơ cấu ...............................................................................89

3.2.3. Biện pháp 3: Xây dựng nguồn giáo viên chất lƣợng cao tạo nguồn cho

các cơ sở giáo dục còn hạn chế về năng lực đội ngũ, bất cập về cơ cấu GV........91

3.2.4. Biện pháp 4: Thực hiện tốt chính sách thu hút nhân lực chất lƣợng

cao, xây dựng đội ngũ giáo viên nòng cốt để đào tạo, bồi dƣỡng.....................94

3.2.5. Biện pháp 5: Điều chỉnh cơ cấu, sắp xếp tổ chức theo hƣớng điều

động ngắn hạn giáo viên....................................................................................95

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vi http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3.2.6. Biện pháp 6: Xây dựng cơ chế chính sách, nguồn lực tài chính động

viên thúc đẩy nâng cao chất lƣợng giáo dục .....................................................97

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp.................................................................99

3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất....101

3.4.1. Các bƣớc khảo nghiệm..........................................................................101

3.4.2. Kết quả khảo nghiệm.............................................................................102

3.4.3 Tính khả thi của các biện pháp đề xuất ..................................................104

3.4.4. Tƣơng quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp

đề xuất .............................................................................................................105

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3................................................................................107

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...............................................................108

1. Kết luận........................................................................................................108

2. Khuyến nghị.................................................................................................109

2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo ..............................................................109

2.2. Đối với Tỉnh ủy, UBND tỉnh Quảng Ninh...............................................110

2.3. Đối với Sở GD&ĐT tỉnh Quảng Ninh .....................................................110

2.4. Đối với trƣờng THPT tỉnh Quảng Ninh ...................................................111

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................112

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Chữ đầy đủ

BCH Ban chấp hành

CBQL Cán bộ quản lý

CNTT Công nghệ thông tin

CNH Công nghiệp hóa

GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo

HĐND Hội đồng nhân dân

KHH Kế hoạch hóa

TCCN Trung cấp chuyên nghiệp

ĐH Đại học

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

TW Trung ƣơng

UBND Ủy ban nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Các đơn vị trong địa bàn thực hiện khảo sát.....................................47

Bảng 2.2: Quy mô mạng lƣới các trƣờng có cấp học THPT.............................49

Bảng 2.3: Chất lƣợng giáo dục THPT...............................................................51

Bảng 2.4: Thống kê kết quả thi chọn học sinh giỏi quốc gia ............................52

Bảng 2.5: Số lƣợng giáo viên THPT chia theo trình độ đào tạo, bồi dƣỡng.....53

Bảng 2.6: Cơ cấu GV THPT về giới tính, dân tộc, độ tuổi và đảng viên .........56

Bảng 2.7: Đánh giá của các khách thể điều tra về cơ cấu giáo viên THPT

theo môn học ...................................................................................59

Bảng 2.8 : Phẩm chất chính trị và đạo đức nghề nghiệp của GV THPT...........60

Bảng 2.9 a: Năng lực CM, NVSP của giáo viên THPT (vùng 1) .....................62

Bảng 2.9b. Năng lực CN, NVSP của giáo viên THPT (vùng 2,3,4).................63

Bảng 2.10: Đánh giá của các khách thể điều tra về công tác phát triển cơ

cấu giáo viên THPT.........................................................................65

Bảng 2.11: Tổng hợp ý kiến đánh giá về các yếu tố thuận lợi của công tác

phát triển cơ cấu giáo viên THPT ở tỉnh Quảng Ninh ....................70

Bảng 2.12: Tổng hợp ý kiến đánh giá về các yếu tố khó khăn trong công

tác phát triển cơ cấu giáo viên THPT..............................................73

Bảng 2.13: Dự báo số lƣợng HS THPT tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2014 -

2020 ............................................................................................................ 76

Bảng 2.14: Quy mô phát triển trƣờng, lớp THPT tỉnh Quảng Ninh đến

năm 2020 .........................................................................................77

Bảng 2.15: Nhu cầu về giáo viên THPT ở tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020.....78

Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp phát triển

Cơ cấu GV THPT ở tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2014-2020 ........103

Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp phát triển

cơ cấu giáo viên THPT ở tỉnh Quảng Ninh ..................................104

Bảng 3.3: Tƣơng quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện

pháp phát triển cơ cấu giáo viên THPT ở tỉnh Quảng Ninh .........106

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vi http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý.........................................16

Sơ đồ 1.2: Quan hệ giữa các yếu tố trong công tác phát triển cơ cấu GV ........30

Biểu đồ 2.1 : Số lƣợng học sinh tốt nghiệp THCS từ 2006 - 2016 ...................50

Biểu đồ 2.1. Thực trạng công tác phát triển cơ cấu giáo viên THPT ở tỉnh

Quảng Ninh ...................................................................................69

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 1 http://www.lrc-tnu.edu.vn/

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

1.1. Cơ sở lý luận

Đảng và Nhà nƣớc ta đã xác định cùng với khoa học và công nghệ, giáo

dục và đào tạo phải đƣợc xem là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của toàn

Đảng, toàn dân, phát triển giáo dục và đào tạo gắn liền với phát triển KT-XH.

Chủ trƣơng này đƣợc cụ thể hóa thành những mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp

phát triển giáo dục và đào tạo nói chung và phát triển đội ngũ nói riêng trong

các nhiệm kỳ đại hội của Đảng, các hội nghị của BCH Trung ƣơng:

Hội nghị Trung ƣơng 2 khoá VIII đề ra 4 giải pháp, trong đó có giải pháp

xây dựng đội ngũ giáo viên, tạo động lực cho ngƣời dạy và học; các giải pháp

đã nhấn mạnh “Giáo viên là nhân tố quyết định chất lƣợng giáo dục và đƣợc xã

hội tôn vinh. Chăm lo xây dựng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục

sẽ tạo đƣợc sự chuyển biến về chất lƣợng giáo dục, đáp ứng đƣợc yêu cầu đổi

mới của đất nƣớc; đào tạo giáo viên gắn với địa chỉ và có chính sách sử dụng

hợp lý để khắc phục nhanh chóng tình trạng thiếu giáo viên...”

Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX đã khẳng định “Phát

triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự

nghiệp CNH-HĐH, là điều kiện để phát huy nguồn lực con ngƣời - yếu tố cơ

bản để phát triển xã hội, tăng trƣởng nhanh và bền vững”.

Quan điểm chỉ đạo tại Nghị quyết Hội nghị Trung ƣơng 8 khóa XI về đổi

mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo (Nghị quyết 29-NQ/TW) tiếp tục

khẳng định: “giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng,

Nhà nƣớc và của toàn dân. Đầu tƣ cho giáo dục là đầu tƣ phát triển, đƣợc ƣu

tiên đi trƣớc trong các chƣơng trình, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội”. Một

trong các nội dung của biện pháp phát triển đội ngũ nhà giáo : “Xây dựng quy

hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dƣỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo

dục gắn với nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng và

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 2 http://www.lrc-tnu.edu.vn/

hội nhập quốc tế. Thực hiện chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo theo từng cấp học và

trình độ đào tạo”. Giải pháp cũng đề cập đến cơ chế tuyển chọn đội ngũ: “có cơ

chế tuyển sinh và cử tuyển riêng để tuyển chọn đƣợc những ngƣời có phẩm

chất, năng lực phù hợp vào ngành sƣ phạm”. Cùng với nội dung trên, Chính

phủ đã ban hành chƣơng trình hành động thực hiện Nghị quyết số 29-NQ-TW

(NQ số 44/NQ-CP), chƣơng trình hành động đã đề cập đến nhiều giải pháp phát

triển đội ngũ nhà giáo trong đó có nội dung “Phát triển đội ngũ chuyên gia, nhà

giáo đầu ngành ở các cấp học và trình độ đào tạo”.

Chị thị số 40 - CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban Bí thƣ nêu rõ: “xây dựng

đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đƣợc chuẩn hoá, đảm bảo chất

lƣợng, đủ về số lƣợng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh

chính trị, phẩm chất, lối sống, lƣơng tâm, tay nghề của nhà giáo; thông qua việc

quản lý, phát triển đúng định hƣớng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng

cao chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao

của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc”.

Hiện nay ở nƣớc ta, những vấn đề lý luận để phát triển cơ cấu giáo viên

nói chung, cơ cấu giáo viên THPT nói riêng là vấn đề còn rất mới. Vì vậy phải

nghiên cứu một cách hệ thống giữa lý luận và thực tiễn để có cơ sở khoa học

cho công tác phát triển cơ cấu giáo viên nói chung và cơ cấu giáo viên THPT

nói riêng.

1.2. Cơ sở thực tiễn

Tỉnh Quảng Ninh là một tỉnh với các đặc điểm về điều kiện tự nhiên,

KT-XH, tỉnh Quảng Ninh đang có sự chênh lệch về nhu cầu cũng nhƣ điều kiện

phát triển giữa các vùng miền. Với sự nỗ lực, quyết tâm cao, trong những năm

vừa qua ngành GD&ĐT Quảng Ninh đã đạt đƣợc những kết quả đáng khích lệ,

quy mô trƣờng, lớp, số ngƣời đi học ở các cấp học, ngành học đều tăng, đội

ngũ giáo viên đƣợc tăng cƣờng về số lƣợng và cơ bản chuẩn hóa về chất lƣợng.

Công tác phát triển cơ cấu giáo viên THPT cũng đã đạt đƣợc sự ổn định nhất