Phát Huy Vai Trò Của Hội Phụ Nữ Trong Phát Triển Kinh Tế Xã Hội Trên Địa Bàn Huyện Lạc Thủy Tỉnh Hòa Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

-----------------------------

ĐỖ THỊ HƢƠNG

“PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA HỘI PHỤ NỮ TRONG

PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN LẠC THỦY, TỈNH HÒA BÌNH

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

MÃ SỐ: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. NGUYỄN THỊ XUÂN HƢƠNG

Hà Nội, 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan: Đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các đoạn

trích dẫn sử dụng trong luận văn đều đƣợc dẫn nguồn; các số liệu, kết quả nêu

trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công

trình nào khác.

Hòa Bình, ngày tháng 11năm 2017

Tác giả

Đỗ Thị Hƣơng

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình nghiên cứu đề tài “ t u v tr ủ ụ nữ

trong phát triển kinh tế tr n ịa bàn huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa

Bìn ” tôi đã nhận đƣợc sự quan tâm đầy trách nhiệm của các thầy cô, đặc biệt

là sự hƣớng dẫn nhiệt tình và tận tâm của TS. Nguyễn Thị Xuân Hƣơng. Tôi

xin gửi lời tri ân sâu sắc đối với cô vì đã nhiệt tình hƣớng dẫn tôi hoàn thành

tốt nội dung luận văn này và gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy cô của

trƣờng Đại học Lâm nghiệp, đặc biệt là các thầy cô khoa Quản lý kinh tế đã

tạo điều kiện cho tôi trong quá trình chuẩn bị cho Luận văn tốt nghiệp.

Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của một số sở, ngành

có liên quan; Ban vì sự tiến bộ của phụ nữ, Hội phụ nữ tỉnh Hòa Bình; Phòng

Thống kê, phòng LĐ-TBXH, LĐLĐ huyện Lạc Thủy; Ban vì sự tiến bộ của

phụ nữ, Hội Phụ nữ huyện Lạc Thủy; Văn phòng UBND-HĐND huyện,

Huyện uỷ, Ban Dân vận, Ban Tổ chức Huyện uỷ hay Đề án phát triển kinh tế

xã hội của huyện Lạc Thủy và Cấp ủy, chính quyền và các tổ chức xã hội các

xã An Bình, xã Khoan Dụ, xã Phú Lão đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong

việc thu thập số liệu thứ cấp, sơ cấp và các thông tin hữu ích phục vụ nghiên cứu.

Xin cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã giúp đỡ, động viên tôi

trong suốt quá trình thực hiện đề tài tốt nghiệp.

Yêu cầu về kiến thức là vô hạn, mặc dù đã rất cố gắng song do khả

năng còn hạn chế nên nội dung của luận văn chắc chắn sẽ còn nhiều thiếu sót

và khiếm khuyết, rất mong đƣợc các thầy cô thông cảm và đóng góp ý kiến

quý báu để tôi học thêm đƣợc nhiều kinh nghiệm và sẽ hoàn thành tốt hơn

bài khóa luận tốt nghiệp này và mong rằng đề tài đƣợc hoàn thiện, mang tính

ứng dụng thực tiễn cao, góp phần đẩy mạnh hoạt động phong trào tham gia

của phụ nữ vào phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn tỉnh Hòa Bình nói chung

và huyện Lạc Thủy nói riêng, qua đó phần nào tạo ra nhiều công ăn việc làm,

giúp cải thiện và nâng cao chất lƣợng sống cho ngƣời dân tỉnh Hòa Bình.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. 1

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT........................................................................... vi

MỤC LỤC BẢNG BIỂU................................................................................ vii

LỜI MỞ ĐẦU................................................................................................... 1

Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VAI TRÒ CỦA HỘI

PHỤ NỮ TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI.............................. 4

1.1. Cơ sở lý luận về vai trò của Hội Phụ nữ cơ sở trong phát triển kinh tế xã

hội địa phƣơng.................................................................................................. 4

1.1.1. Một số khái niệm................................................................................. 4

1.1.2. Phụ nữ và vai trò của phụ nữ trong phát triển kinh tế hộ gia đình...... 5

1.1.3. Đặc điểm công tác Hội phụ nữ ........................................................... 7

1.1.4. Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn hoạt động của Hội phụ nữ......... 7

1.2. Các hoạt động của Hội Phụ nữ các cấp...................................................... 8

1.2.1. Hoạt động phát triển kinh tế ............................................................... 9

1.2.2. Hoạt động liên quan đến xã hội........................................................ 11

1.3.Các yếu tố ảnh hƣởng đến việc phát huy vai trò của Hội phụ nữ trong các

hoạt động kinh tế - xã hội địa phƣơng. .......................................................... 13

1.3.1 Cơ chế, chính sách của Đảng và Nhà nước ........................................ 13

1.3.2 Lực lượng cán bộ................................................................................. 14

1.3.3.Phối hợp giữa các cơ quan trong bộ máy chính quyền....................... 15

1.3.4 Nhận thức người dân........................................................................... 15

1.3.5 Đặc điểm phát triển kinh tế xã hội tại địa phương. ............................ 16

1.4.Cơ sở thực tiễn về nâng cao vai trò hội phụ nữ trong thúc đẩy phát triển

kinh tế xã hội địa phƣơng................................................................................ 17

iv

1.4.1 Kinh nghiệm trong phát huy vai trò của hội phụ nữ tỉnh Thái Nguyên

trong phát triển kinh tế - xã hội địa phương. ............................................... 17

1.4.2 Bài học kinh nghiệm cho huyện Lạc Thuỷ, Hoà Bình. ........................ 18

Chƣơng 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ PHƢƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU............................................................................................... 21

2.1.Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình. 21

2.1.1. Điều kiện tự nhiên............................................................................. 21

2.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội .................................................................... 23

2.1.3. Đánh giá chung .................................................................................. 31

2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu.......................................................................... 32

2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu. ............................................... 32

2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu.............................................. 34

2.2.3. Phương pháp xử lý, phân tích số liệu. .............................................. 36

2.2.4. Hệ thống chỉ tiêu sử dụng trong nghiên cứu đề tài. ......................... 37

Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................ 39

3.1. Thực trạng hội phụ nữ trên địa bàn huyện Lạc Thuỷ, Hoà Bình............. 39

3.1.1. Đặc điểm đội ngũ của tổ chức hội Phụ nữ ....................................... 39

3.1.2. Tình hình tham gia vào các đoàn thể của phụ nữ địa phương......... 42

3.2. Thực trạng vai trò của hội phụ nữ trong phát triển kinh tế, xã hội trên địa

bàn huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình............................................................... 47

3.2.1. Vai trò của Hội phụ nữ trong phát triển kinh tế ............................... 47

3.2.2. Vai trò của Hội phụ nữ trong phát triển xã hội................................ 52

3.3.Kết quả điều tra ảnh hƣởng của hội phụ nữ đến phát triển kinh tế - xã hội

địa phƣơng...................................................................................................... 56

3.3.1. Tỷ lệ nữ giới tham gia vào các vị trí chủ chốt trong các ban ngành

đoàn thể xã.................................................................................................... 56

3.3.2. Tỷ lệ nữ làm chủ hộ........................................................................... 58

v

3.3.3. Ảnh hưởng của Hội phụ nữ đến phát triển kinh tế - xã hội địa

phương.......................................................................................................... 60

3.3.4. Hiệu quả phối kết hợp giữa các cơ quan, tổ chức nhà nước với Hội

phụ nữ trong việc cùng hợp tác, phát triển kinh tế - xã hội. ........................ 66

3.4.Các yếu tố ảnh hƣởng đến phát huy vai trò của hội phụ nữ cơ sở trong phát

triển kinh tế xã hội ở huyện Lạc Thuỷ, tỉnh Hoà Bình .................................. 68

3.4.1. Điều kiện phát triển kinh tế của địa phương .................................... 68

3.4.2. Các chế độ ch nh sách hỗ trợ liên quan đến ội phụ nữ ................. 69

3.4.3. Sự tham gia của chính quyền, đoàn thể hác trong việc phối ết hợp

với hội phụ nữ hu ện .................................................................................... 70

3.4.4. Nhận thức của người d n về vai trò, trách nhiệm chức năng nhiệm

vụ của các cấp Hội tham gia điều hành hoạt động phát triển kinh tế, xã hội.71

3.4.5. iến thức trình độ chu ên m n của cán bộ hội phụ nữ trong hoạt

động công tác Hội......................................................................................... 72

3.5. ..Đánh giá chung những thành công và hạn chế trong việc phát huy vai trò

Hội phụ nữ trong phát triển kinh tế, xã hội ở huyện Lạc Thuỷ ...................... 72

3.5.1. Những thành công............................................................................. 72

3.5.2. Những hạn chế và nguyên nhân........................................................ 74

3.6.Một số giải pháp chủ yếu nhằm phát huy vai trò của Hội phụ nữ trong phát

triển kinh tế địa phƣơng. ................................................................................. 76

3.6.1. Quan điểm và mục tiêu phát triển..................................................... 76

3.6.2. Giải pháp tăng cường phát huy vai trò của hội phụ nữ trong phát

triển kinh tế - X địa phương....................................................................... 77

KẾT LUẬN..................................................................................................... 81

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 85

PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

TỪ VIẾT TẮT CHI TIẾT

LHPN Liên hiệp Phụ nữ

LĐ-TBXH Lao động – Thƣơng binh xã hội

LĐLĐ Liên đoàn Lao động

UBND Uỷ ban Nhân dân

HĐND Hội đồng nhân dân

NHCSXH Ngân hang Chính sách Xã hội

MTTQ Mặt trận Tổ quốc

KT-XH Kinh tế - Xã hội

KHKT Khoa học kỹ thuật

NQ/TW Nghị quyết/Trung ƣơng

NQ/TU Nghị quyết/Tỉnh uỷ

BTV Ban thƣờng vụ

ATTP An toàn thực phẩm

CLB Câu lạc bộ

KHHGĐ Kế hoạch hoá giá đình

NQ Nghị quyết

TT Thông tƣ

vii

MỤC LỤC BẢNG

Bảng 2. 1. Tình hình dân số và lao động huyện Lạc Thủy ............................. 23

Bảng 2. 2 Kết quả lựa chọn nhóm hộ điều tra................................................. 34

Bảng 3.1. Số lƣợng và cơ cấu lao động nữ trên địa bàn huyện Lạc Thủy...... 40

Bảng 3.2. Số lƣợng và cơ cấu lao động nữ theo độ tuổi huyện Lạc Thủy...... 40

Bảng 3. 3 Trình độ của cán bộ nữ hội đoàn thể nhiệm kỳ 2015 - 2020.......... 41

Bảng 3. 4. Phụ nữ trong độ tuổi tham gia sinh hoạt hội đoàn thể năm 2016.. 43

Bảng 3. 5. Phụ nữ tham gia lãnh đạo nhiệm kỳ 2010 - 2015.......................... 44

Bảng 3. 6. Nguồn tiếp cận thông tin của phụ nữ ở điểm nghiên cứu (n=162) 49

Bảng 3. 7. Phụ nữ tham gia vào cơ quan nhà nƣớc tại các xã vùng nghiên cứu..56

Bảng 3. 8. Tỷ lệ nữ tham gia hoạt động cộng đồng ở các điểm nghiên cứu... 57

Bảng 3. 9. Tỷ lệ nữ làm chủ hộ và tham gia quản lý hộ ................................. 59

Bảng 3.10. Phân công lao động trong hoạt động tái sản xuất và các hoạt động

khác trong các hộ nghiên cứu.......................................................................... 60

Bảng 3. 11. Đánh giá hiệu quả một số hoạt động phát triển kinh tế của Hội

phụ nữ theo đánh giá của hội viên ở điểm nghiên cứu ................................... 63

Bảng 3.12. Đánh giá hiệu quả một số hoạt động phát triển kinh tế của Hội phụ

nữ theo đánh giá của hội viên ở điểm nghiên cứu .......................................... 64

Bảng 3. 13. Thực hiện các biện pháp kế hoạch hóa gia đình.......................... 66

MỤC LỤC BIỂU

Biểu đồ 2. 1 Số liệu phân loại Giới theo Nhân khẩu & Số lao động có việc

làm trên địa bàn huyện Lạc Thuỷ năm 2015-2016. ........................................ 24

Biểu đồ 2. 2 Số liệu phân loại Thành thị/Nông thôn theo Nhân khẩu & Số

lao động có việc làm trên địa bàn huyện Lạc Thuỷ năm 2015-2016.............. 25

Biểu đồ 3. 1. Tỷ lệ ngƣời ốm đƣợc chăm sóc, chữa trị tại nhà....................... 65

1

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tín ấp t ết ủ ề tà

Đời sống của mỗi cá nhân luôn đƣợc bắt đầu trƣớc hết từ phạm vi gia

đình và trong suốt cuộc đời họ, gia đình là môi trƣờng đóng vai trò hết sức

quan trọng. Nếu gia đình đƣợc coi là tế bào của xã hội thì ngƣời phụ nữ đƣợc

coi là hạt nhân của tế bào này. Vì vậy Phụ nữ có ảnh hƣởng to lớn tới hạnh

phúc và sự ổn định của gia đình và sự phát triển của xã hội. Trong xã hội, phụ

nữ có mặt trong hầu hết các công việc và nắm giữ nhiều vị trí quan trọng.

Bằng lao động sáng tạo của mình, ngƣời phụ nữ đã góp phần làm giàu cho xã

hội, làm phong phú cuộc sống con ngƣời.

Ở Việt Nam, Đảng và nhà nƣớc ta ngày càng quan tâm phát huy vai trò

của phụ nữ trong xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho phụ nữ tham gia vào tất

cả các lĩnh vực. Họ tham gia vào tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn

hóa, xã hội, an ninh quốc phòng và càng ngày càng thể hiện vị trí vai trò của

mình trong xã hội. Trong suốt chặng đƣờng đấu tranh dựng nƣớc, giữ nƣớc,

lịch sử Việt Nam đã ghi nhận những cống hiến to lớn của phụ nữ. Trong công

cuộc đổi mới đất nƣớc của Đảng, họ luôn giữ gìn, phát huy và nêu cao tinh

thần yêu nƣớc, đoàn kết, năng động, sáng tạo, khắc phục mọi khó khăn để

vƣơn lên trong học tập, lao động, phấn đấu đạt những thành tích xuất sắc trên

mọi lĩnh vực. Trong lĩnh vực hoạt động tinh thần, phụ nữ có vai trò sáng tạo

nền văn hoá nhân loại. Nền văn hoá dân gian của bất cứ đất nƣớc nào, dân tộc

nào cũng có sự tham gia bằng nhiều hình thức của đông đảo phụ nữ.

Huyện Lạc Thủy là một huyện miền núi của tỉnh Hòa Bình, với 50,5%

dân số là phụ nữ. Lực lƣợng này đã và đang có những đóng góp to lớn vào sự

phát triển kinh tế- xã hội của toàn huyện. Tuy nhiên, sự đóng góp của phụ nữ

lại chƣa đƣợc ghi nhận một cách xứng đáng, chƣa tƣơng xứng với vị trí, vai

trò của họ trong nền kinh tế, trong các quan hệ xã hội và trong đời sống gia

đình. Đặc biệt trong nền kinh tế thị trƣờng, ngƣời phụ nữ phải "nặng gánh hai