Pháp luật hợp đồng Hoa Kỳ và những điểm khác biệt cơ bản so với pháp luật Việt Nam

T×m hiÓu hÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú

t¹p chÝ luËt häc sè 12/2010 11

TS. Vò ThÞ Lan Anh *

1. Nguồn pháp luật điều chỉnh quan hệ

hợp đồng

Pháp luật hợp đồng là một trong năm nội

dung lớn của pháp luật dân sự Hoa Kỳ, bên

cạnh pháp luật về bồi thường thiệt hại ngoài

hợp đồng, sở hữu, thừa kế và gia đình. Nguồn

luật chủ yếu điều chỉnh quan hệ hợp đồng ở

Hoa Kỳ là án lệ. Án lệ là những bản án đã

được toà án tuyên trong quá khứ, được áp

dụng như tiền lệ cho những vụ việc tương tự

về sau. Đến giữa thế kỉ XIX, các toà án ở

Hoa Kỳ mới bắt đầu xây dựng một cách hệ

thống những nguyên tắc pháp lí về hợp

đồng. Những thành quả đạt được trong lĩnh

vực pháp luật hợp đồng tạo nền tảng pháp lí

cho các hoạt động kinh doanh phát triển ở

đất nước non trẻ này, đáp ứng nhu cầu của

nền kinh tế thị trường tự do và năng động.

Vì thế, thế kỉ XIX được coi là “thời hoàng

kim của pháp luật hợp đồng” ở Hoa Kỳ.

(1)

Án lệ liên quan đến hợp đồng chủ yếu do toà

án các bang ban hành, vì đây là lĩnh vực

thuộc thẩm quyền của pháp luật bang. Tuy

nhiên, án lệ cũng có thể do toà án liên bang

đưa ra, ví dụ trong trường hợp các bên của

hợp đồng là công dân các bang khác nhau thì

toà án liên bang cũng có thẩm quyền giải

quyết tranh chấp hợp đồng đó.

Bên cạnh án lệ, Hoa Kỳ còn có một số

đạo luật thành văn điều chỉnh quan hệ xã hội

phát sinh từ hợp đồng, trong đó quan trọng

nhất là Bộ luật thương mại thống nhất Hoa

Kỳ (Uniform Commercial Code - UCC).

Điều đặc biệt ở chỗ đây không phải là Bộ

luật do nghị viện xây dựng và ban hành mà

là sản phẩm của các tổ chức tư nhân.(2) Sau

khi được nghị viện bang thông qua, Bộ luật

mới có hiệu lực pháp lí tại bang đó. Hiện

nay, cả 50 bang của Mỹ đều đã thông qua

UCC, trong đó chỉ có bang Louisiana – bang

duy nhất của Mỹ theo dòng họ pháp luật

châu Âu lục địa không thông qua toàn văn

mà có bảo lưu một số điều khoản liên quan

đến hệ thống pháp luật của mình; một số

bang khác có sửa đổi câu chữ không đáng

kể. Bộ luật này điều chỉnh phần lớn các quan

hệ kinh doanh, bao gồm mua bán hàng hoá,

thuê tài sản, chứng khoán… trong đó có các

quy định về hợp đồng giữa các thương nhân

như giao kết hợp đồng, điều kiện mua bán,

các biện pháp đảm bảo cho người bán...(3)

Ngoài ra, một số quy định liên quan đến hợp

đồng có thể tìm thấy trong các luật liên

bang,(4) các đạo luật của các bang về những

lĩnh vực cụ thể

(5) và Bộ luật dân sự một số

bang như Louisiana, California. Tuy nhiên,

vai trò của luật thành văn trong lĩnh vực hợp

đồng khá hạn chế vì không phải là nguồn

luật cơ bản điều chỉnh quan hệ hợp đồng.

* Giảng viên Trung tâm luật so sánh

Trường Đại học Luật Hà Nội