Phân tích một số yếu tố kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến thu nhập và an ninh lương thực của các xã ATK phía Bắc huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

Phan Thị Vân Giang

PHÂN TÍCH MỘT SỐ YẾU TỐ KINH TẾ - XÃ HỘI ẢNH HƯỞNG ĐẾN

THU NHẬP VÀ AN NINH LƯƠNG THỰC CỦA CÁC XÃ ATK PHÍA

BẮC HUYỆN ĐỊNH HOA - TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số: 60-31-10

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

(Ngành Kinh tế nông nghiệp)

Thái Nguyên, tháng 5 năm 2012

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn “Phân tích một số yếu tố kinh tế - xã hội ảnh hƣởng đến

thu nhập và an ninh lƣơng thực của các xã ATK phía bắc huyện Định

Hóa - Tỉnh Thái Nguyên” đƣợ c thƣ̣ c hiện tƣ̀ tháng 5/2011 đến tháng

5/2012. Luận văn sƣ̉ dụ ng nhƣ̃ng thô ng tin tƣ̀ nhiều nguồn khác nhau . Các

thông tin này đã đƣợ c chỉ rõ nguồn gốc , phần lớn thông tin thu thập tƣ̀ điều

tra thƣ̣ c tế ở địa phƣơng, số liệu đã đƣợ c tổng hợ p và xƣ̉ lý trên các phần mềm

thống kê SPSS 17, Excel.

Tôi xin cam đoan rằng , số liệu và kết quả nghiên cƣ́u trong lu ận văn

này là hoàn toàn trung thực và chƣa đƣợc sử dụng để bảo vệ một học vị

nào tại Việt Nam.

Tôi xin cam đoan rằng mọ i sƣ̣ giúp đỡ cho việ c thƣ̣ c hiện luận văn này

đã đƣợ c cảm ơn và mọi thông tin trong luận văn đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 5 năm 2012

Tác giả

Phan Thị Vân Giang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu,

Khoa Sau Đại học, cùng các thầy, cô giáo trong trƣờng Đại học Kinh tế và

Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên đã tận tình giúp đỡ, tạo mọi điều kiện cho

tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài.

Đặc biệt xin chân thành cảm ơn tới thầy giáo TS.Trần Đại Nghĩa,

PGS.TS Đỗ Anh Tài đã trực tiếp hƣớng dẫn, chỉ bảo tận tình và đóng góp

nhiều ý kiến quý báu, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp.

Tôi xin chân thành cảm ơn cán bộ, lãnh đạo Huyện uỷ, UBND huyện

Định Hóa - Tỉnh Thái Nguyên, trạm Khuyến nông, phòng Nông

nghiệp&PTNT, phòng Thống kê, Phòng lao động thƣơng binh xã hội, Phòng

tài nguyên và môi trƣờng, cán bộ và nhân dân các xã Lam Vỹ, Phúc Chu và

Tân Dƣơng đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ khi điều tra thực địa giúp tôi hoàn

thành luận văn này.

Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn cơ quan, gia đình, bạn bè, đồng

nghiệp, đã luôn sát cánh, động viên, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Thái Nguyên, ngày tháng 5 năm 2012

Tác giả luận văn

Phan Thị Vân Giang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU........................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài. ............................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 3

3. Đối tƣợng nghiên cứu.................................................................................... 3

4. Phạm vi nghiên cứu...................................................................................... 4

CHƢƠNG 1....................................................................................................... 5

TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI. .... 5

1.1. Các lý thuyết kinh tế về thu nhập và an ninh lƣơng thực của hộ sản xuất

nông nghiệp....................................................................................................... 5

1.1.1.Hộ kinh tế nông dân và các loại thu nhập của hộ sản xuất nông nghiệp. 5

1.1.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến thu nhập hộ nông dân................................. 13

1.1.3. An ninh lƣơng thực và mối quan hệ của thu nhập nông hộ và an ninh

lƣơng thực. ...................................................................................................... 16

1.1.4. Cơ sở thực tiễn ...................................................................................... 29

1.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu đề tài......................................................... 35

1.2.1. Câu hỏi nghiên cứu................................................................................ 35

1.2.2. Phƣơng pháp thu thập số liệu................................................................ 36

1.2.3. Phƣơng pháp xử lý thông tin................................................................. 38

1.2.4. Phƣơng pháp phân tích đánh giá........................................................... 39

1.2.5. Hệ thống chỉ tiêu phân tích đánh giá..................................................... 40

1.2.6. Mô hình cho nghiên cứu An ninh lƣơng thực....................................... 41

CHƢƠNG 2..................................................................................................... 44

PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG THU NHẬP VÀ AN NINH LƢƠNG THỰC

CÁC XÃ ATK PHÍA BẮC HUYỆN ĐỊNH HÓA. ........................................ 44

2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu................................................................... 44

2.1.1. Điều kiện tự nhiên của huyện Định Hoá.............................................. 44

2.1.2. Kinh tế - xã hội huyện Định Hoá .......................................................... 48

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iv

2.2. Thực trạng thu nhập và các yếu tố ảnh hƣởng đến thu nhập hộ nông dân

các xã ATK Phía Bắc Huyện Định Hóa.......................................................... 56

2.3. Nghiên cứu các yếu tố kinh tế xã hội ảnh hƣởng đến thu nhập hộ của các

xã ATK phía bắc huyện Định Hóa.................................................................. 82

2.3.1. Các yếu tố ảnh hƣởng đến thu nhập của các hộ điều tra...................... 82

2.3.2. Phân tích các yếu tố kinh tế xã hội ảnh hƣởng đến thu nhập các xã ATK

phía Bắc huyện Định Hóa ............................................................................... 86

2.4. Đánh giá mức độ an ninh lƣơng thực của các hộ vùng nghiên cứu .............. 96

CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO THU NHẬP VÀ ĐẢM BẢO AN

NINH LƢƠNG THỰC TẠI CÁC XÃ ATK PHÍA BẮC HUYỆN ĐỊNH

HÓA................................................................................................................ 98

3.1. Quan điểm, phƣơng hƣớng và mục tiêu của Huyện Định hóa về phát triển

kinh tế hộ nông dân và an ninh lƣơng thực cho khu vực các xã ATK Phía Bắc

huyện Định Hóa. ............................................................................................. 98

3.1.1. Quan điểm chung .................................................................................. 98

3.1.2. Định hƣớng phát triển ngành nông lâm nghiệp thủy sản Định Hóa giai

đoạn 2010 - 2020............................................................................................. 99

3.2. Đề xuất giải pháp tăng thu nhập gắn liền với đảm bảo an ninh lƣơng thực

của các hộ nông dân các xã ATK phía Bắc Huyện Định Hóa Tỉnh Thái

Nguyên. ......................................................................................................... 100

3.2.1. Nhóm giải pháp đề xuất với chính quyền huyện Định Hóa................ 101

3.2.2. Nhóm giải pháp cho ngƣời nông dân.................................................. 106

3.2.3. Giải pháp đảm bảo an ninh lƣơng thực hộ nông dân các xã ATK

phía Bắc huyện Định Hóa. ............................................................................ 109

KẾT LUẬN................................................................................................... 112

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................... 116

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

v

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

ANLT An ninh lƣơng thực

ATK An toàn khu

CBVC Cán bộ viên chức

CC Cơ cấu

CNH - HĐH Công nghiệp hóa – hiện đại hóa

DT Diện tích

FAO Tổ chức Lƣơng Nông Liên hợp quốc

GĐ Gia đình

KL Khuyến lâm

KN Khuyến nông

KTXH Kinh tế xã hội

LTTP Lƣơng thực thực phẩm

LS Lâm sản

LSNG Lâm sản ngoài gỗ

NTFP Non timber forest products

NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn

TP Total products

UNDP United Nations Development Programme

PTNT Phát triển nông thôn

TN Tự nhiên

TH Tiểu học

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

Tr.đ Triệu đồng

UBND Ủy ban nhân dân

SPSS Statistical Package For Social Sciences

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vi

DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU

Bảng 2.1: Tình hình sử dụng quỹ đất của huyện Định Hoá năm 2010........... 46

Bảng 2.2: Nhân khẩu và lao động của huyện Định Hóa năm 2010................ 49

Bảng 2.3: Cơ cấu kinh tế huyện Định Hoá, 2008 - 2010................................ 52

Bảng 2.4: Ma trận chọn điểm nghiên cứu....................................................... 57

Bảng 2.5: Tổng hợp thông tin điều tra ............................................................ 58

Bảng 2.6: Đặc điểm chung của các hộ nghiên cứu ......................................... 62

Bảng 2.7: Tình hình nhân khẩu, lao động của các hộ đƣợc điều tra............... 62

Bảng 2.8: Tình hình đất đai của nhóm hộ nghiên cứu.................................... 64

Bảng 2.9: Nguồn vốn của nhóm hộ nghiên cứu.............................................. 66

Bảng 2.10: Thu nhập bình quân của các nhóm hộ nghiên cứu....................... 67

Bảng 2.11: Kết quả sản xuất của hộ................................................................ 71

Bảng 2.12: Thu nhập từ sản xuất một số cây trồng chính của các nhóm hộ ....... 73

Bảng 2.13: Cây trồng cho thu nhập chính của các vùng nghiên cứu.............. 75

Bảng 2.14: Giá trị sản xuất và chi phí sản xuất của các nhóm hộ................... 76

Bảng 2.15: Hiệu quả kinh tế trên đất trồng trọt của nhóm hộ phân theo diện

tích canh tác ( Tính cho 1 sào canh tác).......................................................... 79

Bảng 2.16: Hiệu quả sử dụng vốn đầu tƣ các lĩnh vực của vùng nghiên cứu 80

Bảng 2.17: Hiệu quả lao động của các vùng nghiên cứu................................ 81

Bảng 2.18: Thu nhập của hộ điều tra phân theo đặc điểm của chủ hộ ........... 82

Bảng 2.19: Thu nhập của hộ nông dân phân theo quy mô nguồn lực ............ 84

Bảng 2.20: Mô tả các biến sử dụng trong mô hình hàm CD Phân tích các yếu

tố ảnh hƣởng đến thu nhập nhóm hộ điều tra.................................................. 89

Bảng 2.21: Kết quả ƣớc lƣợng hồi quy hàm CD cho thu nhập hộ nông dân.. 90

Bảng 2.22: Kết quả ƣớc lƣợng hồi quy hàm CD cho thu nhập từ trồng lúa của

nhóm hộ điều tra.............................................................................................. 93

Bảng 2.23 : Thu nhập cần thiết để đảm bảo ANLT của nhóm hộ nghiên cứu

các xã ATK phía bắc huyện Định Hóa năm 2011 ......................................... 96

Bảng 2.24: Cơ cấu chi tiêu của hộ vùng nghiên cứu....................................... 96

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ_Toc325280109

Biểu đồ 2.1: Cơ cấu diện tích đất.................................................................... 46

Biểu đồ 2.2.: Cơ cấu lao động của huyện chia theo ngành............................. 50

Biểu đồ 2.3: Cơ cấu nguồn vốn của nhóm hộ nghiên cứu.............................. 66

Biểu đồ 2.4: Cơ cấu thu nhập của nhóm hộ nghiên cứu ................................. 70

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ số 01: Mô hình tính toán thu nhập cho hộ nông dân ............................ 11

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài.

Thế giới đã đón nhận công dân thứ 7 tỷ vào ngày 31 tháng 10 năm

2011. Trong bối cảnh An ninh lƣơng thực (ANLT) đang trở thành nỗi lo

chung của toàn cầu khi những diễn biến về biến đổi khí hậu, chính sách

thƣơng mại của các quốc gia ngày càng gây khó khăn cho việc cung cấp

nguồn lƣơng thực. Theo số liệu do Liên hợp quốc công bố ngày 16-10-2010

trên thế giới có khoảng 1 tỷ ngƣời thiếu ăn. Còn theo FAO số ngƣời đói là

925 triệu, 2/3 số ngƣời đói tập trung ở bảy quốc gia là Bangladesh, Trung

Quốc, Congo, Ethiopia, Ấn Độ, Indonesia và Pakistan. Khu vực có số ngƣời

đói nhiều nhất là châu Á - Thái Bình Dƣơng với 578 triệu ngƣời. Tỷ lệ ngƣời

đói cao nhất ở khu vực tiểu vùng Sahara châu Phi, chiếm 30% trong năm

2010 (239 triệu) (trích nguồn: Vnxpress. Net).

Hiện nay, ở tầm quốc gia, Việt Nam đã có đƣợc an ninh lƣơng thực,

nhƣng có thể nói chƣa đảm bảo chắc chắn an ninh lƣơng thực hộ gia đình và

cá thể. Nguy cơ mất ANLT hộ gia đình càng cao trong bối cảnh thay đổi khí

hậu, nhu cầu sản xuất năng lƣợng sinh học và khủng hoảng kinh tế toàn cầu.

Trƣớc hết, thay đổi khí hậu đã và đang tạo ra vô số thảm họa thiên tai nhƣ

bão, lũ lụt, hạn hán, động đất, dịch bệnh và quan trọng hơn là thay đổi hệ sinh

vật và sinh thái. Khủng khoảng năng lƣợng và tài chính đã gây ra không ít

khó khăn cho việc sản xuất lƣơng thực thực phẩm, giá lƣơng thực tỷ lệ thuận

với giá năng lƣợng, nguồn dự trữ lƣơng thực thế giới giảm thấp kỷ lục. Nhƣ là

hậu quả tất yếu, hàng loạt vấn đề về an ninh lƣơng thực thực phẩm, dinh

dƣỡng và sức khỏe đã và đang đe dọa tính mạng và đời sống của nhân loại,

đặc biệt là ở các nƣớc đang phát triển, mà theo dự báo của Liên Hợp quốc,

Việt Nam là 1 trong 5 nƣớc chịu ảnh hƣởng nặng nề nhất của hiện tƣợng nƣớc

biển dâng cao.(Trích báo cáo về biến đổi khí hậu. IPC, 2009)

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2

Bằng chứng của mất ANLT hộ gia đình ở Việt nam là hiện nay vẫn

còn một bộ một phận lớn các hộ gia đình nghèo (khoảng 3 triệu ngƣời), số hộ

gia đình nghèo, thu nhập thấp này nằm chủ yếu ở vùng nông thôn, khu vực

hay gặp thiên tai, lũ lụt, hạn hán, các tỉnh miền núi phía Bắc.

Tác động của nghèo đói, thiếu an ninh lƣơng thực hộ đến kinh tế xã hội

là rất lớn, trƣớc mắt đó là tàn phá môi trƣờng sống xung quanh. Đói thì họ

phải tự tìm cái ăn, và môi trƣờng xung quanh chính là điểm dừng chân của họ,

môi trƣờng rừng, môi trƣờng nƣớc sẽ bị tàn phá nặng nề. Thiếu ANLT do

nghèo đói, thu nhập thấp còn là nguyên nhân nâng cao khoảng cách giàu

nghèo, tác động xấu đến môi trƣờng xã hội nhƣ mất ổn định, gia tăng các tệ

nạn xã hội, các hệ lụy dẫn đến khủng hoảng chính trị ở các vùng có điều kiện

kinh tế xã hội khó khăn..

Việt Nam với đặc điểm diện tích địa hình đồi núi chiếm ¾ tổng diện tích

đất cả nƣớc, diện tích đất trồng lúa thấp, vậy làm thế nào để nâng cao thu nhập

cho ngƣời dân, tự chủ sản xuất lƣơng thực, bảo đảm an ninh lƣơng thực cho các

hộ ở khu vực miền núi Việt Nam thực sự là một bài toán lớn nhƣng không thể giải

quyết tổng thể mà phải tính đến đặc thù tự nhiên và xã hội của từng vùng.

Định Hóa là một huyện miền núi phía tây bắc tỉnh Thái Nguyên. Là căn

cứ địa của Chiến khu Việt Bắc trong Kháng chiến chống Pháp (từ 1947 đến

1954). Với vị trí rất quan trọng cả về kinh tế, chính trị và văn hoá, lịch sử của

mảnh đất an toàn khu kháng chiến đến nay, Đảng và chính phủ đã có rất nhiều

những chính sách ƣu tiên phát triển cho vùng đất miền núi này. Đã có rất

nhiều nghiên cứu về quy hoạch phát triển kinh tế xã hội huyện Định hóa, đặc

biệt là những chƣơng trình đầu tƣ phát triển hạ tầng đã giúp cho thay đổi diện

mạo các xã ATK phía Nam của huyện nhƣ Phú Đình, Điềm Mạc.. vv là địa

điểm du lịch lịch sử, sinh thái hấp dẫn, đời sống nhân dân dần đƣợc cải thiện.

Tuy nhiên do địa hình và quá trình hình thành và phát triển dân cƣ, các xã ATK

phía Bắc huyện Định Hóa lại là nơi tập trung nhiều hộ nghèo hơn cả, vấn đề an

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3

ninh lƣơng thực vẫn là nỗi lo thƣờng trực của ngƣời dân. Vì vậy, nghiên cứu đề

tài “ Phân tích một số yếu tố kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến thu nhập và an

ninh lương thực của các xã ATK phía Bắc Huyện Định Hóa – Tỉnh Thái

Nguyên” là vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn cho mục tiêu phát triển kinh

tế nói chung, phát triển nông nghiệp miền núi trung du trên cơ sở phát huy lợi

thế của vùng nói riêng.

2. Mục tiêu nghiên cứu.

2.1. Mục tiêu chung.

Đề tài nhằm chỉ ra thực trạng về thu nhập kinh tế hộ nông dân của các

xã ATK vùng phía Bắc huyện Định Hóa và các nhân tố kinh tế xã hội cơ bản

ảnh hƣởng đến thu nhập cũng nhƣ vấn đề an ninh lƣơng thƣc của ngƣời dân,

từ đó đề xuất giải phải nâng cao thu nhập và đảm bảo an ninh lƣơng thực các

xã ATK phía Bắc huyện Định Hóa nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội,

đảm bảo sự phát triển đồng bộ cho huyện miền núi ATK Định Hóa nói riêng

và các khu vực trong cả nƣớc có cùng điều kiện nói chung.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hoá đƣợc lý luận và thực tiễn về Thu nhập kinh tế hộ và

vấn đề an ninh lƣơng thực.

- Chỉ ra các yếu tố ảnh hƣởng đến thu nhập cụ thể của ngƣời dân các xã

ATK phía Bắc Huyện Định Hóa.

- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao thu nhập, ổn định an ninh

lƣơng thực đảm bảo cho phát triển kinh tế các xã ATK phía Bắc nói riêng và

Huyện Định Hóa nói chung.

3. Đối tƣợng nghiên cứu.

Thu nhập, các nhân tố ảnh hƣởng đến thu nhập và vấn đề an ninh lƣơng

thực của các hộ nông dân các xã ATK Phía Bắc huyện Định Hóa Tỉnh Thái

Nguyên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

4

4. Phạm vi nghiên cứu.

- Phạm vi về không gian: Đề tài giới hạn nghiên cứu tại huyện Định

Hóa Tỉnh Thái Nguyên. Địa điểm nghiên cứu là tại ba xã Lam Vỹ, Tân

Dƣơng và Phúc Chu, nơi có đặc điểm đại diện và điển hình nhất cho các xã

ATK phía Bắc huyện Định Hóa, cũng nhƣ của vùng núi phía Bắc Việt Nam.

- Phạm vi về thời gian: Đề tài nghiên cứu số liệu thứ cấp qua 03 năm

2008 - 2010 ; thu thập số liệu sơ cấp năm 2011.

- Phạm vi nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu một số nhân tố kinh tế - xã

hội ảnh hƣởng đến thu nhập và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao thu nhập

và đảm bảo an ninh lƣơng thực cho các hộ nông dân huyện Định Hóa.

5. Bố cục của đề tài.

Luận văn ngoài phần mở đầu và kết luận gồm có 03 chƣơng:

Chương 1: Tổng quan tài liệu và phƣơng pháp nghiên cứu đề tài.

Chương 2: Phân tích thực trạng thu nhập và an ninh lƣơng thực các

xã ATK phía bắc huyện Định Hóa.

Chương 3: Giải pháp nâng cao thu nhập và đảm bảo an ninh lƣơng

thực tại các xã ATK phía Bắc Huyện Định Hóa.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

5

CHƢƠNG 1

TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI.

1.1. Các lý thuyết kinh tế về thu nhập và an ninh lƣơng thực của hộ sản

xuất nông nghiệp.

1.1.1. Hộ kinh tế nông dân và các loại thu nhập của hộ sản xuất nông nghiệp.

1.1.1.1. Hộ nông dân và kinh tế hộ nông dân

Hộ nông dân là đối tƣợng nghiên cứu chủ yếu của khoa học nông nghiệp

và phát triển nông thôn, vì tất cả các hoạt động nông nghiệp và phi nông nghiệp

ở nông thôn chủ yếu đƣợc thực hiện qua sự hoạt động của hộ nông dân.

Hộ nông dân là những hộ chủ yếu hoạt động nông nghiệp theo nghĩa

rộng bao gồm cả nghề rừng, nghề cá, và hoạt động phi nông nghiệp ở nông

thôn. Trong các hoạt động phi nông nghiệp khó phân biệt các hoạt động có

liên quan với nông nghiệp và không có liên quan với nông nghiệp. Cho đến

gần đây có một khái niệm rộng hơn là hộ nông thôn, tuy vậy giới hạn giữa

nông thôn và thành thị cũng là một vấn đề còn tranh luận.

Khái niệm hộ nông dân gần đây đƣợc định nghĩa nhƣ sau: "Nông dân là

các nông hộ thu hoạch các phƣơng tiện sống từ ruộng đất, sử dụng chủ yếu

lao động gia đình trong sản xuất nông trại, nằm trong một hệ thống kinh tế

rộng hơn, nhƣng về cơ bản đƣợc đặc trƣng bằng việc tham gia một phần trong

thị trƣờng hoạt động với một trình độ hoàn chỉnh không cao" [11].

Hộ nông dân có những đặc điểm sau:

- Hộ nông dân là một đơn vị kinh tế cơ sở vừa là một đơn vị sản xuất

vừa là một đơn vị tiêu dùng.

- Quan hệ giữa tiêu dùng và sản xuất hiện ở trình độ phát triển của hộ

tự cấp, tự túc. Trình độ này quyết định quan hệ giữa hộ nông dân và thị

trƣờng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn