Phân tích điều kiện tự nhiên phục vụ việc phát triển cây cao su ở huyện gio linh – tỉnh quảng trị. các giải pháp đề xuất.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA ĐỊA LÝ

----------

NGÔ THỊ HOÀI

Phân tích điều kiện tự nhiên phục vụ việc phát triển

cây cao su ở huyện Gio Linh – Tỉnh Quảng Trị. Các

giải pháp đề xuất

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

SƯ PHẠM ĐỊA LÝ

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Hiện nay ở nước ta quá trình thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông

nghiệp và nông thôn đã trở thành một mục tiêu quan trọng. Để thực hiện được mục

tiêu này đòi hỏi mỗi vùng cần phải phân tích đánh giá đầy đủ các tiềm năng tự nhiên

để phục vụ cho phát triển nông nghiệp. Đây là một nhiệm vụ quan trọng để trên cơ sở

đó có phương án phát triển nông nghiệp phù hợp với từng địa phương nhằm thúc đẩy

nền kinh tế phát triển, nâng cao đời sống xã hội, tạo ra bộ mặt nông thôn trong thời đại

mới.

Cây cao su là một trong những cây công nghiệp mang lại hiệu quả cao và nhiều

lợi ích thiết thực cả về giá trị kinh tế và sinh thái. Việc trồng cây cao su góp phần

không nhỏ vào việc phủ xanh đất trống đồi trọc, vừa tạo ra sản phẩm để xuất khẩu có

giá trị, tạo nguồn ngoại tệ thúc đẩy ngành kinh tế phát triển và góp phần giải quyết

việc làm, nâng cao chất lượng đời sống cho người dân. Vì vậy việc trồng cây cao su đã

trở nên phổ biến đặc biệt khi trình độ khoa học kỹ thuật ngày càng được áp dụng

Gio Linh là một huyện nhỏ của tỉnh Quảng Trị, với tổng diện tích đất tự nhiên

là 473km2

. Gio Linh có những đặc điểm khí hậu, địa hình và đất đai thuận lợi cho việc

phát triển cây cao su. Tuy nhiên, trong những năm vừa qua việc trồng cây cao su vẫn

còn gặp nhiều khó khăn, năng xuất vẫn còn thấp, thêm vào đó là những khó khăn về

mặt tự nhiên như: hạn hán về mùa khô, mùa mưa kéo dài, tình hình sâu hại… dẫn đến

kết quả đạt chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế của vùng. Vì vậy để phát huy

hơn nữa hiệu quả kinh tế cũng như giúp các hộ nông dân trong huyện có những hướng

đúng đắn phát triển loại cây trồng này thì việc phân tích các điều kiện tự nhiên ở

huyện chính là vấn đề cần được quan tâm nghiên cứu để trên cơ sở đó đưa ra các giải

pháp nhằm phát triển cây cao su ở huyện đạt hiệu quả cao hơn.

Xuất phát từ những nhu cầu thực tế đó ở địa phương và mong muốn góp phần

vào sự phát triển kinh tế xã hội của huyện nên em chọn đề tài: “Phân tích điều kiện tự

nhiên phục vụ việc phát triển cây cao su ở huyện Gio Linh – Tỉnh Quảng Trị. Các

giải pháp đề xuất” để làm đề tài cho khóa luận tốt nghiệp của mình.

2

2.Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài

2.1. Mục tiêu

- Mục tiêu nghiên cứu của đề tài này là phân tích các điều kiện tự nhiên để phục

vụ cho sự phát triển cây cao su ở huyện Gio Linh từ đó phân tích đánh giá mức độ

thích nghi của cây cao su

- Đề ra các giải pháp đúng đắn nhằm phát triển cây cao su trên địa bàn của

huyện mang lại hiệu quả kinh tế cao đảm bảo tính bền vững về mặt xã hội và môi

trường.

2.1. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để thực hiện được mục tiêu trên thì nhiệm vụ của đề tài là phải:

- Nghiên cứu các đặc điểm sinh thái của cây cao su và điều kiện tự nhiên của

huyện Gio Linh

- Khảo sát thực tế, đánh giá, tổng hợp tài liệu và xác định được tình hình phát

triển và phân bố cây cao su trên địa bàn huyện

- Thu thập các tài liệu. số liệu về khí hậu, thổ nhưỡng, địa hình và nguồn nước

ảnh hưởng đến sự phát triển của cây cao su huyện Gio Linh .

3. Lịch sử nghiên cứu đề tài

Việc phân tích, đánh giá các điều kiện tự nhiên của tỉnh Quảng Trị nói chung và

huyện Gio Linh nói riêng để phát triển các loại cây công nghiệp nhiệt đới mang giá trị

kinh tế cao trong đó có cây cao su là vấn đề được các cơ quan ban ngành, các chuyên

gia về lĩnh vực nông nghiệp của tỉnh, huyện quan tâm từ rất lâu

Trong những năm gần đây, đã có một số công trình tổng thể nghiên cứu các

điều kiện tự nhiên để phát triển nông nghiệp trong đó có vấn đề phát triển cây cao su

trên địa bàn tỉnh Quảng Trị và trên địa bàn huyện Gio Linh như:

- “Tìm hiểu tình hình phát triển và phân bố cây cao su Quảng Trị từ năm 2000-

2005, định hướng đến năm 2015” Nguyến Thị Lâm - Trường ĐHSP Đà Nẵng

- “Tìm hiểu tình hình khai thác và xuất khẩu mủ cao su tại tỉnh Quảng Trị giai

đoạn 2005-2009. Định hướng phát triển đến năm 2010” Võ Thị Diệu Thu - Trường

ĐHSP Đà Nẵng

- “Thực trạng và giải pháp phát triển cây công nghiệp dài ngày ở huyện Gio

Linh – Tỉnh Quảng Trị” Nguyễn Thị Hạnh - Trường ĐHSP Huế

3

Tuy nhiên những nghiên cứu trên chỉ đề cập ở mức khái quát, hiện chưa có một

đề tài nào về phân tích, đánh giá chi tiết mức độ thích nghi của cây cao su đối với điều

kiện tự nhiên của một huyện như ở huyện Gio Linh.

4. Giới hạn của đề tài

- Giới hạn lãnh thổ

Đề tài này được thực hiện trên toàn huyện Gio Linh gồm 19 xã và 2 thị trấn với

tổng diện tích tự nhiên là 473km2

- Giới hạn nội dung: Các điều kiện tự nhiên được phân tích trong đề tài này bao gồm:

+ Điều kiện thổ nhưỡng

+ Điều kiện địa hình

+ Điều kiện khí hậu

+ Điều kiện nguồn nước

5. Các quan điểm và phương pháp nghiên cứu

5.1. Các quan điểm nghiên cứu

5.1.1.Quan điểm tổng hợp

Quan điểm này được vận dụng nhằm mục đích đi sâu phân tích các điều kiện tự

nhiên từ đó đi đến đánh giá được một cách tổng thể tự nhiên của một vùng, một lãnh

thổ cùng với các mối quan hệ tương tác giữa chúng. Do đó khi nghiên cứu địa lí tự

nhiên của một huyện cần phải xét đến tính tổng thể của nó trong một thể thống nhất

hoàn chỉnh. Ngoài ra tính tổng hợp còn thể hiện ở việc phân tích các điều kiện tự nhiên

như thổ nhưỡng, địa hình và khí hậu, nguồn nước đối với sự thích nghi của cây cao su

ở huyện

5.1.2. Quan điểm hệ thống

Theo quan điểm này thì địa lí một huyện bao gồm cả về tự nhiên, kinh tế - xã

hội là một hệ thống. Đặc trưng của hệ thống là bao gồm nhiều yếu tố, nhiều thành

phần và các thành phần này có quan hệ chặt chẽ với nhau. Vì vậy khi nghiên cứu, phân

tích đặc điểm tự nhiên của một lãnh thổ cần đặt nó trong một hệ thống thống nhất.

Trong đề tài này khi phân tích cần đặt các điều kiện tự nhiên của huyện Gio Linh trên

nền chung của các điều kiện tự nhiên của tỉnh Quảng Trị để có thể thấy được mối quan

hệ của nó đối với các đối tượng khác.

4

5.1.3. Quan điểm lãnh thổ

Nghiên cứu lãnh thổ là đặc trưng của địa lí học, do đó khi nghiên cứu một vấn

đề phải xác định được phạm vi, giới hạn và sự liên kết của nó trong không gian với các

địa bàn khác. Các điều kiện tự nhiên là không đồng nhất trên toàn lãnh thổ, mà có sự

phân hóa theo không gian. Vì vậy, nghiên cứu đề tài này chúng ta cần sử dụng quan

điểm lãnh thổ - vùng để thể hiện sự phân hóa của các yếu tố đó

5.1.4. Quan điểm sinh thái

Đây là quan điểm có ý nghĩa đặc thù trong nghiên cứu địa lí và ứng dụng ngày

càng nhiều trong nghiên cứu ảnh hưởng của tự nhiên, đặc biệt là giữa con người với

việc sử dụng, khai thác và tái tạo hệ địa lí tự nhiên. Việc phân tích các điều kiện tự

nhiên trên địa bàn huyện nhằm mục đích đề xuất phương hướng sử dụng hợp lí và lâu

dài cho nông nghiệp, để phát triển cây cao su, cần phải tính đến tác động của nó đến

toàn bộ hệ sinh thái của huyện

5.1.5. Quan điểm phát triển bền vững

Mỗi thành phần tự nhiên hay kinh tế - xã hội đều có quá trình hình thành phát

sinh và phát triển. Nhưng để đánh giá các vấn đề một cách khách quan ta phải đặt nó

trên quan điểm phát triển bền vững. Phát triển bền vững phải bảo đảm có sự phát triển

kinh tế hiệu quả, xã hội công bằng và môi trường được bảo vệ, gìn giữ. Để đạt được

điều này, tất cả các thành phần kinh tế - xã hội phải đảm bảo các mục tiêu phát triển

hài hòa giữa lợi ích kinh tế xã hội và môi trường,

6.1. Các phương pháp nghiên cứu

6.1.1. Phương pháp thu thập, xử lí, phân tích, tổng hợp tài liệu

Đây là một phương pháp rất quan trọng được áp dụng trong quá trình nghiên

cứu. Cần phải tiến hành thu thập tài liệu, số liệu từ các cơ quan ban ngành có liên

quan. Để thực hiện đề tài này cần thu thập số liệu có sẳn ở Sở nông nghiệp và phát

triển nông thôn, Trung tâm khí tượng thủy văn Đông Hà, Phòng nông nghiệp và phát

triển nông thôn huyện Gio Linh và các cơ quan ban ngành khác. Tài liêu thu thập dưới

dạng văn bản, số liệu quan trắc, đo đạc, tính toán…Các tài liệu sau khi đã thu thập cần

phải xử lí tài liệu, phân tích, so sánh, tổng hợp chúng một cách thống nhất. Với nguồn

tài liệu thu thập được sẽ là cơ sở để tiến hành phương pháp nghiên cứu trong phòng.

6.1.2. Phương pháp bản đồ

5

Đây là phương pháp truyền thống của các nhà địa lí khi nghiên cứu một đơn vị

lãnh thổ. Từ các bảng số liệu đã thu thập được, tiến hành phân tích, xử lí số liệu, thành

lập các bản đồ, để xác định sự phân bố và tình hình phát triển cây cao su trong không

gian và thời gian. Với đề tài này có thể sử dụng các loại bản đồ như : bản đồ hành

chính huyện Gio Linh, bản đồ thổ nhưỡng, bản đồ địa hình, bản đồ thủy văn, bản đồ

phân bố cây cao su…Phương pháp này giúp trực quan hóa các thông tin, số liệu về địa

hình, khí hậu, đất đai, phạm vi và phân bố các đối tượng nghiên cứu.

6.1.3. Phương pháp thực địa

Phương pháp này rất quan trọng trong nghiên cứu địa lí. Đi thực địa nhằm tìm

hiểu một số điểm trên thực địa để bổ sung thêm một số tư liệu còn thiếu. Đồng thời

nhằm kiểm chứng kết quả nghiên cứu tại một số điểm mang tính chìa khóa. Hơn nữa

thực địa nhằm cung cấp những tư liệu ảnh quan trọng về đối tượng nghiên cứu. Tiến

hành thăm quan, khảo sát thực tế để tìm hiểu đặc điểm tự nhiên của huyện, thăm quan

các nông trường trồng cao su ở địa phương để thu thập thông tin, hình ảnh, số liệu…

cần thiết cho đề tài . Đồng thời qua thực tế em có thể phân tích, đánh giá đúng với hiện

thực hơn.

6

PHẦN NỘI DUNG

CHƯƠNG I : CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỂN CỦA ĐỀ TÀI

1.1. Đặc điểm sinh học của cây cao su

1.1.1. Nguồn gốc cây cao su

Cây cao su thuộc họ thầu dầu (Euphorbiaceae) mọc hoang dại chủ yếu ở Parana

của Braxin và một phần của Bolivia và Pêru. Cây cao su cũng được thấy ở phía Bắc

sông Amazon về phía Tây Nam của Manaus cũng như cực nam của Columbia vùng

phía Nam của sông Amazon trải rộng đến vùng Acre. Matto Grosso.

Ở Việt Nam cây cao su (Hevea brasiliensis) du nhập vào đầu năm 1878. Sự

phát triển cây cao su ở Việt Nam qua nhiều giai đoạn :

Từ năm 1900 – 1920 cây cao su được nhân trồng tại Việt Nam với tính chất thử

nghiệm và được trồng tại Công ty Nông Nghiệp Suzananh

Từ năm 1920 – 1945 là thời kỳ phát triển mạnh mẽ cây cao su ở Việt Nam, địa

bàn phát triển là vùng đất đỏ tại vùng Đông Nam Bộ và vùng đất xám tỉnh Sông Bé

nay là tỉnh Bình Dương, Bình Phước

Từ năm 1945 – 1960 thời kỳ đình trệ và khôi phục. Trong nửa đầu giai đoạn

này, vào khoảng 1945 - 1954 diện tích cao su không phát triển được do chiến tranh,

thực dân Pháp dần chuyển sang Campuchia, Indonesia, Châu Phi nên diện tích cao su

ngừng phát triển và thu hẹp lại

Từ năm 1961 – 1975 là thời kỳ tiếp tục khủng hoảng do ảnh hưởng của cuộc

đấu tranh giành độc lập dân tộc của Việt Nam, do đó Pháp thu hẹp diện tích cao su ở

Việt Nam

Từ năm 1975 – 1995, sau khi tiếp quản cây cao su (năm 1975) nhận thức được

tầm quan trọng của cây cao su nên Nhà nước đã triển khai chương trình khôi phục và

phát triển cao su thành ngành kinh tế quan trọng, (Nguyễn Thị Huệ, 1997)

Đến nay có 20 giống do Viện Nghiên cứu Cao Su Việt Nam lai tạo và 11 giống

nhập nội được Bộ nông nghiệp và phát triển Nông thôn công nhận cho sản xuất diện

rộng hoặc khu vực hóa.

1.1.2. Đặc điểm thực vật và đặc tính sinh học của cây cao su

* Hình dạng thân

Cây Cao su xuất xứ là cây rừng hoang dại, thân cao trên 30m, vanh thân có thể

đạt tới 5m, tán lá rộng và có thể sống trên 100 năm. Đây là cây cao nhất trong giống

cây cho mủ, cây cao su trưởng thành cao khoảng 20 – 25m, cây có thể cao đến 40m,