Phân tích dạng sống và yếu tố địa lý của thực vật làm thuốc ở huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên

Đinh Thị Lan Hương và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 112(12)/2: 137 - 142

137

PHÂN TÍCH DẠNG SỐNG VÀ YẾU TỐ ĐỊA LÝ CỦA THỰC VẬT LÀM THUỐC

Ở HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN

Đinh Thị Lan Hương, Lê Thị Thanh Hương*

Trường Đại học Khoa học - ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Qua điều tra về dạng sống và yếu tố địa lý của hệ thực vật làm thuốc theo kinh nghiệm của người

Dao ở huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên, hệ thực vật làm thuốc nơi đây được cấu thành bởi 5 yếu

tố chính: nhiệt đới, ôn đới, đặc hữu, yếu tố thế giới và yếu tố cây trồng. Dạng sống của thực vật

làm thuốc chủ yếu là nhóm cây chồi trên với 171 loài, nhóm cây chồi nửa ẩn với 23 loài, nhóm cây

chồi ẩn có 15 loài, nhóm cây một năm có 9 loài và nhóm cây chồi sát đất ít nhất có 2 loài.

Từ khóa: dân tộc Dao, huyện Đồng Hỷ, Thái Nguyên, dạng sống, yếu tố địa lý.

ĐẶT VẤN ĐỀ*

Đồng Hỷ là một huyện miền núi được thiên

nhiên ưu đãi, có diện tích rừng tự nhiên khá

lớn nên hệ thực vật phát triển đa dạng và

phong phú. Đồng thời, nơi đây có nhiều dân

tộc anh em cùng chung sống như Kinh, Tày,

Nùng, Dao, Sán Dìu… nên có sự giao lưu văn

hóa giữa các tộc người, đặc biệt là y học dân

tộc. Dân tộc Dao ở huyện Đồng Hỷ từ lâu đã

có kiến thức y học bản địa đặc sắc được các

ông lang, bà mế người địa phương đúc kết trải

qua nhiều thế hệ. Nghiên cứu về dạng sống và

yếu tố địa lý của thực vật làm thuốc của

người Dao ở huyện Đồng Hỷ góp phần định

hướng cho việc khai thác, sử dụng và bảo tồn

nguồn tài nguyên cây thuốc của địa phương.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Phương pháp điều tra thực địa, thu thập và

xử lý mẫu vật: Dựa theo phương pháp của

Nguyễn Nghĩa Thìn (2006) [9].

Phương pháp đánh giá đa dạng về yếu tố địa

lí thực vật: Việc xây dựng phổ các yếu tố địa

lí, dựa trên khung phân loại của Nguyễn

Nghĩa Thìn, 1999 [9].

Phương pháp đánh giá đa dạng về phổ dạng

sống: Sử dụng thang phân chia phổ dạng sống

của Raunkiaer (1934), có bổ sung của Nguyễn

Nghĩa Thìn (2006) [9], [11].

*

Tel: 0988478975

KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

Hệ thống các yếu tố địa lý của thực vật

làm thuốc

Mỗi khu hệ thực vật được hình thành ngoài

mối tương quan với các sinh vật và các điều

kiện môi trường cũng như các yếu tố địa lý,

địa chất nó còn phụ thuộc vào các điều kiện

đã tồn tại trong quá khứ mà nay không còn

nữa, chính các yếu tố này đã góp phần tạo nên

sự đa dạng sinh học. Việc phân tích tính đa

dạng về yếu tố địa lý của các cây thuốc định

hướng cho ta thấy nguồn nguyên liệu và sự

phân bố của cây thuốc để dễ dàng trong việc

khai thác và sử dụng. Từ đó đưa ra các chính

sách và biện pháp phù hợp cho quá trình khai

thác và sử dụng một cách có hiệu quả nguồn

tài nguyên này. Dựa theo phân loại hệ thống

các yếu tố địa lý trong “Các phương pháp

nghiên cứu thực vật” của Nguyễn Nghĩa Thìn

[9]. Kết quả ở bảng 1 và hình 1 cho thấy các

loài cây thuốc của đồng bào Dao ở huyện

Đồng Hỷ chủ yếu nằm trong hệ thống nhiệt

đới châu Á với 131 loài chiếm 58,48%. Một

số loài được dùng chữa bệnh như: Mật đất

(Picria fel – terrae (Lour.) điều trị ung thư,

tắm mụn nhọt, chữa lao lực, hộc máu; Thâu

kén thon (Helicteres lanceolata DC.) chữa

đau bụng, đi ngoài; Dây gân bông hẹp

(Gouania leptostachya DC.) chữa nhức mỏi

chân tay, đau lưng, đau người. Tiếp đến là các

loài đặc hữu với 42 loài chiếm 18,75% phân

bố rải rác ở các họ Hoa hồng (Rosaceae) như:

Ngấy hương (Rubus cochinchinensis Tratt.)