Ôn thi TN12 - Phương pháp thứ nguyên

Phương pháp thứ nguyên

I. Khái niệm thứ nguyên :

Như chúng ta đã biết mỗi đại lượng vật lý đều có 2 thành phần : độ lớn và đơn vị .

Ta không thể nói một người cao 1,75 mà phải nói người đó cao 1,75 m hoặc 175 cm .Như vậy mỗi một

đại lượng vật lý bao giờ cũng đi kèm với một hệ đơn vị đo của đại lượng đó để từ đó phân biệt giữa con

số đo của đại lượng này với một đại lượng khác.

Những đơn vị dùng để đo cùng một đại lượng Vật lý gọi là thứ nguyên của đại lượng đó, từ đó có thể

đồng nhất thứ nguyên với bản chất đo của một đại lượng Vật Lý.

Ví dụ dùng để chỉ chiều dài thì phải sử dụng thứ nguyên chiều dài, bao gồm đủ loại từ km, m cho đến

“dặm”, “trượng”, “gang”, “tấc”.

II.Các thứ nguyên cơ bản :

Vật lý được xây nền tảng tử các định luật Vât lý biểu thị bằng những công thức nêu lên mối liên hệ giữa

các đại lượng Vật lý khác nhau .Ví dụ công thức v = s/t là công thức biểu thị vận tốc theo quãng đường và

thời gian .

Từ những công thức như trên ta có thể biểu diễn các thứ nguyên của các đại lượng thông qua các đại

lượng khác

như trong trường hợp trên nếu ta lấy thứ nguyên của các đại lượng theo hệ chuẩn SI thì quãng đường s là

m , thời gian là s => thứ nguyên của vận tốc là m/s .

Vì vậy trong vật lý người ta đã xây dựng đựơc một hệ thứ nguyên cơ bản bao gồm các thứ nguyên sau

:chiều dài, thời gian, khối lượng, nhiệt lượng, nhiệt độ nhiệt động, cường độ dòng điện và cường độ

sáng.Và tất cả các thứ nguyên khác đều có thể thiết lập qua các thứ nguyên này (bạn đừng hỏi vì sao lại

thế ? vì chính tôi cũng không biêt , tôi có được điều này từ quyển Tuyển tập vật lý của Irodov ).

Theo tên gọi quốc tế, người ta qui ước viết tắt của các thứ nguyên:

- Chiều dài : L

- Thời gian : T

- Khối lượng : M

- Lượng chất : N

- Nhiệt độ nhiệt động : K

- Cường độ dòng điện : I

- Cường độ sáng : J

Với ví dụ trên thì

còn đối với một đại lượng vật lý bất kì A

(a,b,c,d,e,f ,g là các số hữu tỷ )

Đối với đại lượng không có thứ nguyên thì