Ôn tập Tiếng Việt kỳ I

Tr ường THCS A n Khánh Ôn t ập Ngữ văn 9

Häc kú I

I. C¸c ph ¬ng ch©m héi tho¹i.

1. Ph ¬ng ch©m vÒ l îng.

Khi giao tiếp, cần nói cho có nội dung; nội dung của lời nói phải đáp ứng đúng yêu cầu của cuộc giao

tiếp, không thiếu, không thừa

- VÝ dô : "HÕt bao l©u" (truyÖn cêi T©y Ban Nha)

Mét bµ giµ tíi phßng b¸n vÐ m¸y bay hái:

- Xin lµm ¬n cho biÕt tõ Madrid tíi Mªhic« bay hÕt bao l©u?

Nh©n viªn ®ang bËn ®¸p: - 1 phót nhÐ.

- Xin c¶m ¬n! - Bµ giµ ®¸p vµ ®i ra.

2. Ph ¬ng ch©m vÒ chÊt.

Trong giao tiếp, đừng nói những điều mà mình không tin là đúng hoặc không có bằng chứng xác thực.

Nói đúng sự thật là phương châm về chất trong hội thoại.

a. VÝ dô 1: Trong "B×nh Ng« ®¹i c¸o" , NguyÔn Tr·i viÕt:

"VËy nªn Lu Cung tham c«ng nªn thÊt b¹i

TriÖu TiÕt thÝch lín ph¶i tiªu vong

Cöa Hµm Tö b¾t sèng Toa §«

S«ng B¹ch §»ng giÕt t¬i ¤ M·

ViÖc xa xem xÐt

Chøng cø cßn ghi"

NguyÔn Tr·i nªu nh÷ng chøng cø lÞch sö, ng«n ng÷ ®anh thÐp hïng hån, kh¼ng ®Þnh søc m¹nh, nh©n nghÜa

§¹i ViÖt víi tÊt c¶ niÒm tù hµo.

b. VÝ dô2:

Nh÷ng sù thËt lÞch sö kh«ng thÓ chèi c·i nh»m lªn ¸n, kÕt téi thùc d©n Ph¸p trong 80 n¨m thèng trÞ ®Êt níc

ta:

"Chóng lËp ra nhµ tï nhiÒu h¬n trêng häc. Chóng th¼ng tay chÐm giÕt nh÷ng ngêi yªu níc th¬ng nßi cña ta.

Chóng t¾m nh÷ng cuéc khëi nghÜa cña ta trong nh÷ng bÓ m¸u.

Chóng rµng buéc d luËn, thi hµnh chÝnh s¸ch ngu d©n

Chóng dïng thuèc phiÖn, rîu cån lµm cho nßi gièng ta suy nhîc"

(trÝch "Tuyªn ng«n ®éc lËp")

c. Nh÷ng chuyÖn cêi ch©m biÕm nh÷ng kÎ ¨n nãi kho¸c l¸c ë ®êi:

"Con r¾n vu«ng"

"§i m©y vÒ giã"

"Mét tÊc lªn giêi"

3. Ph ¬ng ch©m quan hÖ.

- Khi giao tiếp cần nói đúng vào đề tài mà hội thoại đang đề cập, tránh nói lạc đề.

VD: Trèng ®¸nh xu«i, kÌn thæi ng “ îc”

“¤ng ch¼ng bµ chuéc”

4. Ph ¬ng ch©m c¸ch thøc.

-Khi giao tiếp, cần chú ý nói ngắn gọn, rành mạch ; tránh cách nói mơ hồ

VD: Trong truyÖn “ ” §Æc s¶n T©y Ban Nha

Hai ngêi ngo¹i quèc tíi th¨m T©y Ban Nha nhng kh«ng biÕt tiÕng. Hä vµo kh¸ch s¹n vµ muèn ¨n mãn bÝt

tÕt. Ra hiÖu, chØ trá, lÊy giÊy bót vÏ con bß vµ ®Ò mét sè 2 to t “ ” íng bªn c¹nh.Ngêi phôc vô A mét tiÕng vui “ ”

vÎ vµ mang ra 2 chiÕc vÐ ®i xem ®Êu bß tãt.

5. Ph ¬ng ch©m lÞch sù.

-Khi giao tiếp cần tế nhị và tôn trọng người khác

- Trong øng xö, giao tiÕp ph¶i ®Æc biÖt coi träng ph¬ng ch©m lÞch sù, tõ ng«n ng÷ ®Õn cö chØ ph¶i tÕ nhÞ,

khiªm tèn vµ biÕt t«n träng, kÝnh träng ngêi ®ang ®èi tho¹i víi m×nh.

- Trong TiÕng ViÖt c¸c ®¹i tõ nh©n xng nh “«ng, bµ, anh, chÞ” cïng víi c¸c tiÕng nh “tha, kÝnh tha, v©ng, d¹”

cã tÝnh biÓu c¶m ®Æc biÖt, thÓ hiÖn tÝnh c¸ch, th¸i ®é, quan hÖ th©n mËt gi÷a c¸c bªn trong ®èi tho¹i.

- Ngêi ta coi lÞch sù nh mét chuÈn mùc x· héi. ChuÈn mùc x· héi giao tiÕp kh«ng chØ thÓ hiÖn ë lêi mµ con

thÓ hiÖn ë giäng, ë ®iÖu.

1