Nội dung và hình thức tổ chức giáo dục kiến thức biến đổi khí hậu toàn cầu trong dạy học địa lí ở trường trung học phổ thông

NÓI DUNG vyiTHllGTiìCHlICGlJiDDDGÉTHUGeiiNDOI KHI HÀUÌN É

TROne DRV HOC flin Li If TRÉnG TRURG HOC PHO THOOG

O TS. NGUYÈN PHL;0N G LIÈN"

Bién dói khi hòu (BDKH) là mot trong nhùng

vón de mang tinh toòn céu, tò mò'l quan

tàm hàng déu cùo con nguòi trong hièn tqi

vò tuong lai. Lòm thè nòo de giàm thiéu nhi/ng

toc dóng tiéu eye do BDKH gay ra fró thònh mot

eou hói lón dal ra cho xà hòi loài nguòi. Dò'i vói

Vi$t Nam, mot quóc glo dong phot frién nòm frong

khu vyc nhlét dòl giò mùa, chiù toc dóng lón nhòt

cùa BDKH thì day là mot vò'n de edn duqc chù y

hòng dau. BDKH toc dóng mqnh me dén khó nòng

phól frién dot nuóc, dén viéc thye hièn eòe myc

Hèu chién luqc frong quo frình hói nhqp vò phot

frién. Vi vqy, gióo dye kién thùc ve BDKH eho nguòi

dòn là vó cùng quon frqng. Nhqn thùc rò duqc

diéu dó Chinh phù Vièt Nom dà de ra nhiéu bièn

phàp ùng phó vói tình hình BDKH frong nuóc, déng

thòi chù truòng xày dyng chuong frình hjy%i hijyèn

gióo dye kién thue BDKH eho loòn thè eòe tdng lóp

nhòn dòn frong xà hói, dàc biét là eho thè he fré -

nhùng chù nhàn Kremg lai cùo dot nuóc.

Nghièn cùu, tìm hiéu ve khi hòu là mot frong

nhùng nqi dung cùa món Djo li (DL) frong nhà

fruòng phó thóng, vì vqy, long ghép noi dung ve

BDKH, gióo dyc kièn thùc BDKH là nhiém vy hét

sue quan trqng frong dqy hqe DL hièn nay.

1. Biòndi khihqu «BDKH Tról Dò't (TD) là sy thay dói cùo he

thóng khi hqu góm khi quyèn, ihuy quyèn, sinh

quyen, thqeh quyèn hién tqi va trong tuong lai

bòi eòe nguyèn nhàn ty nhlèn vò nhòn tqo" (ì ).

- Co rìhléu nguyèn nhàn gay BDKH, nhung

nguyèn nhòn ehinh lo do sy già tàng eòe hoqt

dóng tqo ra eòe chà'ttbài khi nhà kinh, hoqt dóng

khai thóc auà mùc eòe bé hò'p thy khi nhò kinh

(nhu sinh knói rùng, he sinh thài bièn ven bò vó

dò't lièn...), Trong dò ó Ioai khi chù yéu là CO^,

C H„ NO , HFCs, PFCs, SF,.

BDKH ehinh lo kèl e^uà sy tàng lèn cùo càc khi

tfiài nhà kinh, Hdu hét giói khoo hqc déu eòng

nhòn BDKH lo do nÓng dò cùa khi hiéu ùng nhà

kinh tòng lèn frong khi quyén ó mùc dò eoo, Trong

vòng 200 nòm frò lai day, dàc bièt là frong mò'y

Tap chi Giào due so 27 9 (ki i • a/aoia)

chue nòm qua, khi cóng nghlèp (CN) phot frién,

vièc khoi thóc than dó, dauTùo, sùdyng eòe nhién

lièu hóa thqeh... dà thói vòo bau khi quyén mot

luqng lón khi CO^, nilo oxit, meton... khién bé

mqt frài dot (TD} nóng lèn. Nhièt dò nòng lèn nòy

dà tqo ro eòe bién dói frong cóc vò'n de thòi tìét

hièn nay.

Theo bóo eòo mói nhó't cùo Uén hqp quóc,

nguyén nhòn cùo hièn luqng BDKH 90% do con

nguòi gòy ro, 10% là do ty nhièn gay ra.

- Biéu hién eùa BDKH: + Sy nóng lèn cùo nhlét

dò TD hay sy ó'm lèn toòn cdu. Trong thè ki XX,

nhièt dò trung bình cùa khóng khi gan mot dot

dò lòng'0,6 ±0,2°C (1,1 ± 0,4°F), Theo cóc nghlén

eùu trong thè ki XXI, nhièt dò frung bình cùa TD

eó thè tòng lèn tu l,l-ó,4°C (0,2-11,5°F); nhu

vqy nhièt dò frung bình eùa TD dò tàng lèn tói

0,3-0,4°C frong mò'y ehye nàm qua vò hièn dang

co xu huóng tàng tièp; + Sy aio tòng myc nuóc

bièn (nhièt dò cùo TD nóng Tén, bang cùa eòe

day Hymoloyo, Nam eye, Béc cyc vò càc vùng

Wiòe ton chòy lòm eho myc nuóc bièn tòng lèn);

+ Sy thoy dói ranh giói cùo eòe dói khi hòu ton

tqi hòng nghìn nàm trén eòe vùng khóc nhau cùa

TD dSn tal nguy co de doq sy song cùo eòe loòi

sinh vòt, eòe he sinh thài vò hoqt dóng cùo con

nguòi; -i- Sy thoy dói cuòng do hoqt dòng cùa

hoàn luu khi quyén, chu trình tuàn hoòn nuóc

frong Kr nhièn vó cóc chu frình sinh dia hoó khóc;

+ Sy thoy dÓl nàng suò't sinh hqc cùo eòe he ihò'ng

sinh thói, chat luqng va thònh phan thu;^ quyèn,

sinh quyén vò cóc dio quyén khóc. Ngoòi ro,

BDKH con thè hién ó sy tnoy dói cùa mùo dòng

vò mùo he, mùa dòng ngón Iqi vò mùa he eó eòe

dqt nóng tòng lèn vò kéo dòi, hqn hón, muo lù

that thuòng khòng gióng quy luqt, còy frong eó

sy thoy dói ve thu hoqch, djch bènh nhièu hon,

bènh mói xuò't hién. Dqc bièt lo sy ngqp ùng ó

cóc vùng dot thó'p, eòe dòo nhò frèn bién vò sy

mó róng eùa eòe xa mqc vùng eqn nhièt dói...

* Tnrdng fl^i b9c su ph^ni - SH m i NguyèD