Những tạo hình tiêu biểu về hình tượng mặt trời trong mỹ thuật cổ người Việt.

.^ Nhumg tao hinh tieu bieu ve hinh tUdng

^ IVIat trdi trong my thuat co ngudi Viet

DANG THI HUE

Khi ndi tdi hinh mat trdi, ngUdi ta

de lien tudng tdi dd la bieu tUdng

rieng cua cU dan thudc nen van minh sa

mac. NhUng d Viet Nam, trong trang tri

my thuat truyen thd'ng Viet, hinh mat trdi

xuat hien vdi nhieu binh thflc khac nhau.

Hinh mat trdi cd cdnh: Tren mat

trd'ng ddng d van hoa Ddng Sdn, chiem vi

tri trung tam, nhieu canh nhgn, dai (tfl 6

tdi 16 canh) cac canh tea deu ra xung

quanh, chen d cac gdc khuyet cfla cac canh

la hinh trai tim bd ddi, tuy cd nhieu kien

giai khac nhau ve y nghia cua hinh nay,

nhflng vdi tae hinh nay chd ta thay canh

mat trdi va hinh tri i tim bd ddi cd tfl each

la cap am dfldng ddi dai.

Hinh mat trdi dugc tgo bdi cdc hoa

vdn ddu hoi: Hinh mat trdi nay dfldc

bieu hien nhieu dang, cu the nhu hinh

tu'dng cfla cac van dau hdi cd chung mdt

gdc rdi td i deu d c phi n xdan ra xung

quanh (thfldng tfl ba tdi nam van xdin, d

chfla Pha t Tfch Bi c Ninh - the ky XI).

Hinh mat trdi duac tgo bdi cdc hoa

vdn vong trdn dong tdm: Hinh mat trdi

nay dfldc tad bdi cac vdng trdn nhd ddng

tam, d gifla cd mdt cham nd'i (dfldng kinh

vdng trdn xap xi 10mm, cua cham ndi xap

xi 1mm) tren ehudng chfla Thanh Mai -

Thanh Oai - Ha Tay.

Hinh mat trdi dUdc md phong bdng

chu ky: Thee bang " pha he mat trdi" cua

Deschlette thi hinh chfl nam ngang cflng

la hinh tfldng ma t trdi. Hinh chfl S nam

ngang nay chd ta lien tfldng den sfl khdng

mieu t l theo hinh thflc mat trdi ma nd md

phdng chu ky mgc va lan cfla mat trdi Tuy

nhien, van chfl S nam ngang van dfldc

nghi nhieu hdn tdi tia chdp, gan vdi mfla

hay nhip mfla...

Hinh mat trdi dUdc dn du bdng hoa

cdc nhieu tia: Cung vad cac thdi nay

(nhat la thdi Ly va thdi TrIn) mat trdi cdn

dfldc nghi la hda than thanh mdt dang hda

cflc each dieu nae thudng d trung tam cac

d hda day hay gifla ldng canh sen, vdi

trung tam la mdt d trdn bad quanh gdm

nhieu d trdn khac nhe hdn (tfldng cho

canh hoa).Vao the ky XIV - XVII va ve

sau, hoa cue d nhieu bd'cuc da chiem vi tri

cfla mat trdi trdn (nhfl rdng chiu hda

cue...dinh Sdn Ddng (Ha Tay) dinh lang

Dinh Bang (Bic Ninh) den Tam Lang

(Can Ldc, Ha Tinh).

Hinh mat trdi trdn: Trd lai dang mat

trdi trdn, li n dau tien chflng ta gap ddi

rdng dudi nhau tren mdt thdt trong d trI n

tin g mdt thi p Phd Minh (Nam Dinh),