Những nẻo đường hà nội

NHÛÄNG NEÃO ÀÛÚÂNG HAÂ NÖÅI 1

http://www.ebooks.vdcmedia.com

Muåc luåc

Chûä "haâng" gúåi caãm ..................................................................................2

Baâi thú aáo daâi ............................................................................................8

Hûúng àïm Haâ Nöåi.................................................................................12

Ngoä Haâ Nöåi ..............................................................................................16

Mûa trïn phöë...........................................................................................21

Haâ Nöåi muâ sûúng ....................................................................................25

Cêy xanh neát riïng Haâ Nöåi....................................................................30

Tiïëng hoa .................................................................................................33

Mêëy neão ngoaåi ö ......................................................................................37

Quaâ Haâ Nöåi vaâ ngûúâi Haâ Nöåi ùn quaâ....................................................42

Hoa sûäa....................................................................................................55

Cöëm Voâng.................................................................................................59

Cêy quanh höì Gûúm...............................................................................65

NHÛÄNG NEÃO ÀÛÚÂNG HAÂ NÖÅI 2

http://www.ebooks.vdcmedia.com

Chûä "haâng" gúåi caãm

Haâ Nöåi ba mûúi saáu phöë phûúâng, möîi phöë laâ möåt phûúâng hay

möîi phûúâng laâ möåt phöë? Khöng hùèn thïë. Búãi möîi nghïì coân giûä laåi

trïn tïn phöë Haâ Nöåi nay àaä qua bao thay àöíi, coân àïën hún saáu mûúi

phöë bùæt àêìu bùçng chûä Haâng nhû Haâng Àaâo, Haâng Tre, Haâng Sùæt,

Haâng Maânh, Haâng Buán, Haâng Beâ... trong hún ba trùm saáu mûúi phöë

cuãa Haâ Nöåi hiïån nay.

Haâ Nöåi lúán lïn khöng ngûâng. Gûúng mùåt tûâng phöë ngaây möîi àöíi

thay vaâ hùèn trong loâng noá, trong loâng möîi phöë, trong loâng möîi cùn

nhaâ vaâ möîi con ngûúâi Haâ Nöåi. Cuöåc àúâi laâ möåt doâng söng chaãy ài bêët

têån, mang lúáp lúáp phuâ sa múái böìi àùæp vaâo cuöåc àúâi mònh. Coá nhûäng

phöë nguyïn coá chûä Haâng nhûng àaä àûúåc mang tïn múái nhû Haâng Coã

(Trêìn Hûng Àaåo), Haâng Àêîy (Nguyïîn Thaái Hoåc), Haâng Gioâ (Baâ Triïåu

phña trïn), Haâng Loång (Àûúâng Nam Böå röìi Lï Duêín), Haâng Nêu

(Trêìn Nhêåt Duêåt), Haâng Keân, (Quang Trung), Haâng Böåt (Tön Àûác

Thùæng) v.v...

Trong kyá ûác cuãa nhûäng ngûúâi Haâ Nöåi, möåt cùn nhaâ, möåt goác

phöë, möåt göëc cêy, coá khi chó laâ möåt êm thanh, möåt laân hûúng, möåt

maâu sùæc... cuäng hiïån lïn bao hònh aãnh thên yïu, gúåi caãm.

Àûúng nhiïn caái múái phaãi sinh ra, phaãi vûún lïn, caái cuä phaãi

nhûúâng chöî. Mùng thay tre. Con söng tiïëp nhêån nhûäng doâng suöëi.

Nhûng cêy mùng chúá quïn buåi tre àaä öm êëp che chúã mònh. Doâng söng

hònh thaânh sao àûúåc nïëu khöng coá nhûäng con suöëi cêìn cuâ nùm thaáng

trong rûâng sêu im vùæng? Ngûúâi Haâ Nöåi höm nay ài quanh Höì Gûúm,

ài voâng Höì Têy, ài thuyïìn trïn höì Thöëng Nhêët, thaã höìn trïn àûúâng

Thanh Niïn coá hoa phûúång hoa ban tñm (coân goåi laâ cêy moáng boâ), vaâo

NHÛÄNG NEÃO ÀÛÚÂNG HAÂ NÖÅI 3

http://www.ebooks.vdcmedia.com

baão taâng Höì Chñ Minh, ngùæm vûúân höìng àûúâng Bùæc Sún, ra Àiïån

Biïn nhòn laåi Cöåt Cúâ cöí kñnh, voâng vïì chúå Àöìng Xuên, reä ra búâ söng

Caái coá cêìu Chûúng Dûúng, bûúác lïn con àï xanh... coá bao giúâ quïn

àûúåc nhûäng tïn phöë thên thûúng, gúåi nhúá caã möåt thúâi xa xûa oanh

liïåt vaâ trûä tònh.

Haâ Nöåi coá nhûäng nghïì cöí truyïìn, coá àaám, coá phûúâng, coá nhûäng

moán ùn thanh lõch, nhûäng caãnh trñ thú möång vaâ caã nhûäng niïìm vui

möåc maåc giaãn dõ cuãa möåt vuâng quï Bùæc Böå.

Haâng Baâi khöng coân laâ baâi laá, tam cuác, töí töm coá nhûäng cêy xe

höìng, tõnh vaâng xuêët hiïån trïn öí rúm nhûäng ngaây tïët êëm cuáng trong

bao gia àònh, nhûäng cêy baát saách, cûãu vaån maâ cêu ca dao àaä phaãi

thöët lïn: "Laâm trai biïët àaánh töí töm, uöëng traâ maån haão, xem nöm

Thuáy Kiïìu" laâ ba caái thuá, ba sûå lõch laäm möåt thúâi; nhûäng quên baâi àaä

thaânh kyã niïåm in trong kyá ûác bao thïë hïå. Nay úã àêy coá trûúâng Trûng

Vûúng, nhaâ triïín laäm, hiïåu baán saách khoa hoåc, baán bùng nhaåc, coá cûãa

haâng baách hoáa lúán nhêët Thuã àö.

Haâng Baåc khöng coân nhûäng cö gaái kiïu kyâ kiïíu cöng chuáa cêëm

cung, ùn caái giaá àöî cuäng phaãi ngùæt laâm àöi, caái phöë tûâng saãn xuêët

nhûäng voâng, xuyïën, kiï ìng vaâng cho lúáp giaâu sang, saãn xuêët nhûäng

àöi khuyïn vaâng vaâ tñch baåc cho cö dêu vïì nhaâ chöìng, cho nhûäng

vuâng xa vïì kinh kyâ keã chúå sùæm cûúái; chó coân raåp Töë Nhû cuä (raåp

Chuöng Vaâng-Vùn Lang) núi sinh ra Trung àoaân Thuã àö bêët tûã trong

nhûäng ngaây khaáng chiïën oanh liïåt cuãa Liïn khu Möåt nùm 1946.

Nhaâ cö Beá Tyá àaä thay àöíi hoaân toaân, khöng coân ai nhúá àïën nûäa,

àònh Haâng Baåc cuäng hoang taân, nhûäng ngûúâi thúå baåc Chêu Khï

(Cêím Bònh Haãi Hûng) coá àònh thúâ riïng, nay lang baåt ài àêu, hiïåu

thuöëc cam coá Con Hûúu, coân àêëy, nhûng em beá naâo coân ùn thûá thuöëc

cam êëy (coá àïën böën nùm hiïåu cuâng coá Con Hûúu, cuäng húi phiïìn).

Haâng Chuöëi tûâng coá nhûäng baäi chuöëi baåt ngaân àïí chùn àaân voi

cho nhaâ vua phuã chuáa, nay laâ möåt phöë daâi cêy xanh rúåp boáng, nhûäng

biïåt thûå yïn lùång nhû vêìng traán trêìm tû trong tõch mõch. Caái maâu

NHÛÄNG NEÃO ÀÛÚÂNG HAÂ NÖÅI 4

http://www.ebooks.vdcmedia.com

xanh àêët baäi êëy mêët ài chùng? Khöng, noá laåi höìi sinh trong maâu laá

hai bïn àûúâng cêy, àïí xuên vïì, oáng aã, tú non, taåo ra caái maái nhaâ xanh

cuãa thuã àö rêët Haâ Nöåi. Truå súã Höåi Phuå nûä luác naâo cuäng coá boáng cêy

dõu maát, caái dõu maát cuãa cêy hay cuãa ngûúâi phuå nûä Viïåt Nam? Baân

tay naâo kheáo leáo, têm höìn naâo giaâu rung àöång, àïí àaä tûâ möåt öëng tre,

möåt quaã bêìu khö, möåt miïëng da rùæn... taåo ra cêy nhõ cêy höì nhêët laâ

cêy àaân bêìu bêët huã.

Haâng Àaân hùèn möåt thúâi naáo nhiïåt nhûäng giai nhên taâi tûã, nghïå

sô àïën so dêy, nùæn phñm. Nhûäng traái tim êëy àaä ra ài nhûng taâi hoa

coân laåi vúái àêët nûúác nghòn nùm vùn vêåt.

Hùèn hoå cuäng àaä quaá bûúác taåt sang Haâng Quaåt bïn caånh àïí thûãa

caái quaåt thûúác, chiïëc quaåt tñm trang kim, chiïëc quaåt göî àaân hûúng

thoaãng gioá thúm, chiïëc quaåt göî trêìm ngaâo ngaåt, khiïën yïu caái quaåt

yïu caã ngûúâi cêìm quaåt, noái nhû nûä sô Xuên Hûúng: "Mûúâi bêíy hay laâ

mûúâi taám àêy Cho ta yïu dêëu chùèng rúâi tay...

... Yïu àïm chûa phó laåi yïu ngaây..." Quaåt taåo ra gioá maát, quaåt

coân che nûãa mùåt hoa cho khoãi raám maá höìng trûa nùæng, laâm duyïn

cho tao nhên...

Haâng Noán sao laåi khöng tûâng tùång liïìn anh liïìn chõ àêët Kinh

Bùæc nhûäng chiïëc noán thuáng quai thao àïí: "Yïu nhau gûãi noán cho

nhau Vïì nhaâ döëi meå qua cêìu gioá bay..." Nhûäng chiïëc noán êëy àaä úã laåi

maäi maäi vúái cêu ca say àùæm loâng ngûúâi, trûúâng töìn vúái dên töåc taâi hoa

vaâ tha thiïët.

Haâng Khay coá nhûäng ngûúâi thúå khaãm trûá danh. Tûâ maãnh göî

àún sú, tûâ chiïëc voã con trai chùèng giaá trõ gò, hoå àaä taåo ra nhûäng taác

phêím thûåc sûå, oáng aánh, baãy sùæc cêìu vöìng; nhûäng àûúâng neát, phong

caãnh, tûúãng nhû àang hiïín hiïån trûúác mùæt maâ ta àang bûúác vaâo àoá

trïn àoaån àûúâng ta àang ài daåo. Bïën söng Nhõ Haâ xûa coân ùn sêu vaâo

àêët liïìn hún bêy giúâ nhiïìu. Tûâ rûâng nuái, theo nhûäng con ngûåa thöì,

nhûäng chiïëc xe thö sú vaâ caã nhûäng con thuyïìn lúán... nhûäng cuã nêu xuâ

NHÛÄNG NEÃO ÀÛÚÂNG HAÂ NÖÅI 5

http://www.ebooks.vdcmedia.com

xò nhûng bïìn bó sùæc maâu dên daä quï hûúng àaä vïì àêy àïí nhuöåm cho

meå cho chõ nhûäng têëm aáo che möåt nùæng mêëy sûúng.

Doåc Haâng Nêu xuöëng Haâng Chônh, Haâng Mùæm, Haâng Muöëi,

Haâng Tre. Nûúác Mùæm Nghïå, muöëi chúå Cöìn Vùn Lyá, ang chônh Thöí

Haâ, tre vêìu rûâng Bùæc... àaä theo nhûäng maãnh buöìm, nhûäng beâ nöíi

lïnh àïnh vïì vúái kinh kyâ. Öi nhûäng con thuyïìn àaä rong ruöíi bao dùåm

trûúâng soáng nûúác, neo vaâo bïën Cêìu Àêët, gûãi cho Haâ Nöåi nhûäng moán

quaâ bïìn chùæc, nöìng mùån àêåm àaâ, àïí maâ nhúá nhau maäi maäi nhû cêu

ca dao: "Gûâng cay muöëi mùån xin àûâng..."

Ngûúâi Haâ Nöåi taâi hoa, tao nhaä, hiïëu hoåc, Haâng Giêëy, Haâng Buát

coân àoá. Nhûäng khoa thi naâo, anh khoáa, cêåu tuá, baác cûã ài choån giêëy

buát àïí tung hoaânh trïn trûúâng vùn trêån buát. Caái "cöng danh xa maä"

êëy tûâng àaä laâm khöí bao ngûúâi, nhûäng anh àöì daâi lûng töën vaãi, nhûäng

ngûúâi phuå nûä ûúác mú voäng anh ài trûúác voäng naâng theo sau, luåi cuåi caã

möåt àúâi cho tuöíi treã tröi qua luác naâo khöng biïët.

Tuy nhiïn chuáng ta cuäng tûå haâo coân lûu laåi àûúåc nhiïìu aáng thú

vùn thiïn cöí kyâ taâi, nhûäng tuöíi tïn coân khùæc àêìy trïn hún taám chuåc

têëm bia àaá núi Vùn Miïëu kia.

Coân cuöåc àúâi thûúâng cuãa ngûúâi dên lao àöång vúái nhûäng nhu cêìu

khöng thïí thiïëu àûúåc thò àaä coá Haâng Gaåo, Haâng Caá, Haâng Àûúâng,

Haâng Khoai, Haâng Àêåu, Haâng Dêìu, Haâng Böåt (Tön Àûác Thùæng).

Muöën sùæm sûãa thò lïn Haâng Baát Àaân, Baát Sûá, Haâng Àuäa (Ngö Sô

Liïn).

Cha giaâ meå heáo cêìn möåt cöî aáo thò àaä coá Haâng Suä gêìn kia. Thaáng

chñn thaáng mûúâi giúã trúâi, àau caã xûúng cöët, moán rûúi cuãa vuâng Haãi

Àöng (Haãi Dûúng Haãi Phoâng ngaây nay) àöí vïì kinh kyâ khöng ñt. Khen

ai laâ ngûúâi àêìu tiïn àaä biïët choån voã quyát laâm gia võ cho moán chaã rûúi,

quaã laâ taâi tònh, quaã laâ nghïå thuêåt. Caái lûúäi con ngûúâi tinh tïë àïën thïë

laâ cuâng.

Haâng Rûúi cuäng laâ núi hoåp chúå hoa ngaây tïët. Cö gaái ài mua hoa,

caânh àaâo hay caânh mêån, nhaánh haãi àûúâng hay böng vaån thoå, cö coá

NHÛÄNG NEÃO ÀÛÚÂNG HAÂ NÖÅI 6

http://www.ebooks.vdcmedia.com

thïí sùæm thïm gûúng lûúåc maâ àiïím trang cho thïm nhan sùæc, cho àeåp

caã muâa xuên, coá Haâng Lûúåc àoá.

Haâ Nöåi coá möåt caái döëc khaá cao. Àoá laâ Haâng Than. Caái thúâi chûa

coá àiïån, chûa coá than àaá, than quaã baâng, hùèn úã àêy luön luön bêån röån

nhûäng haâng baán than hoa àïí thúm lûâng võ chaã nûúáng, àïí êëm nöìng

nhûäng löìng êëp, àïí thanh tao nhûäng cheán traâ cuãa caác cuå àöì trong

sûúng súám. Sau naây, Haâng Than coân nöíi tiïëng vúái moán baánh cöëm

ngon laå thûúâng, möåt moán quaâ àùåc biïåt, chó Haâ Nöåi múái coá taâi laâm

ngon àïën thïë. Cöëm xanh biïëc, nhên àöî xanh vaâng hûúm, cuâi dûâa

trùæng tinh, àiïím vaâi viïn haåt sen nhûâ túi; àûúåc goái trong laá chuöëi

tûúi, laåi möåt maâu xanh oáng chuöët cuãa quï hûúng àöìng baäi, buöåc chùåt

bùçng chiïëc laåt àoã caánh sen, gúåi muâa cûúái chan chûáa ên tònh. "Nùçm

àêët vúái chõ haâng hûúng"...

Haâng Hûúng cö haâng, ngûúâi thúm tho göî hoaâng àaân, thoaãng

muâi xaå, phaãng phêët hûúng trêìm... Tïët, ngaây giöî maâ khöng coá hûúng

sao coân goåi laâ tïët, laâ giöî? Ngöi chuâa cöí Viïåt Nam, ngöi àònh laâng

trang nghiïm sao coá thïí thiïëu àûúåc nhûäng neán hûúng àen, nhûäng

cuöån hûúng voâng, nhûäng cêy hûúng saâo thùæp möåt ngaây chûa hïët, phöë

Haâng Hûúng tuy nhoã nhûng thûåc sûå laâ möåt phöë mang laåi caái cêìn

thiïët cho Haâ Nöåi, cho caã vuâng vïì àêy maâ mua maâ cêët, möåt caái duyïn

riïng vêåy.

Maâu sùæc oáng aánh trong chiïëc thùæt lûng hoa lyá, hoa àaâo, höì thuãy,

thiïn thanh, daãi yïëm àoã, aáo àöíi vai nêu non... cûá phêëp phúái lïn trïn

phöë Haâng Àaâo, nhêët laâ nhûäng ngaây phiïn chúå tú. Caác thûá luåa tú tûâ

Ba La Trinh Tiïët cuãa tónh Àú, cuãa Àöìng Tónh Huï Cêìu cuãa tónh

Bùæc... mang àïën.

Coân Haâng Vaãi thêm laâ núi ài vïì cuãa ngûúâi dên aáo vaãi. Cö gaái

Àònh Baãng, Cêìu Lim mùåc vaáy cûãa voäng caåp àiïìu mang vaãi vïì àêy

nhuöåm hoùåc traã cho khaách hùèn tûâng laâm xao xuyïën bao chaâng trai

kinh thaânh.

NHÛÄNG NEÃO ÀÛÚÂNG HAÂ NÖÅI 7

http://www.ebooks.vdcmedia.com

Trung thu, tiïëng tröëng ïëch röån raâng. Trûúâng hoåc naâo cêìn bûng

laåi mùåt tröëng da trêu àïí kõp khai trûúâng, àònh laâng naâo cêìn möåt chiïëc

tröëng àeäi àïí vaâo àaám giïng hai, Haâng Tröëng sùén saâng chúâ àoán. Phöë

naây àïën nay vêîn coân mêëy nhaâ coá nghïì laâm tröëng cöí truyïìn, dûång

tang tröëng, thuöåc da, lïn mùåt tröëng... àïìu bùçng phûúng phaáp thuã

cöng nhûng chiïëc tröëng haâng chuåc nùm vêîn kïu vang, khöng hoãng.

Haâ Nöåi àaä söëng gêìn ngaân nùm dûúái chïë àöå vua quan. Coá bao caái

àeåp vaâ cuäng coá bao caái phaãi mêët ài nhûúâng cho caái múái.

Haâng Loång (phöë Lï Duêín) coá ga Haâng Coã têëp nêåp ngaây àïm,

àoán vaâ àûa nhûäng con taâu Nam Bùæc, ra caãng Haãi Phoâng, lïn tónh coá

cheâ ngon nöíi tiïëng Thaái Nguyïn...

Vúái trïn saáu mûúi phöë mang chûä Haâng, veã xa xûa chûa hïët,

Haâng Maânh vêîn laâm maânh. Haâng Hoâm vêîn àoáng hoâm, va li göî, Haâng

Thiïëc laâm thuâng tön, öëng maáng, cùæt kñnh, laâm àöì chúi trung thu cho

treã, chó tiïëc àöì chúi ñt thay àöíi, khöng theo kõp sûå phaát triïín cuãa xaä

höåi vaâ lúán nhanh cuãa têm lyá thiïëu nhi. Haâng Maä vêîn laâm àeân löìng

hoa giêëy. Haâng Böng vêîn coân nhiïìu nhaâ laâm cöët chùn böng. Bïn caånh

àoá nhiïìu phöë mang tïn cuä nhûng khöng coân möåt ai laâm nghïì cuä êëy

nûäa: Haâng Gaâ, Haâng Caá, Haâng Gai, Haâng Buán, Haâng Coát, Haâng Böì...

Vêîn caãm àöång khi bûúác chên àïën nhûäng khu nhaâ khêëp khïính

nhû tranh Buâi Xuên Phaái: Haâng Cên, Haâng Chó, Haâng Chai, Haâng

Haânh, Haâng Beâ, Haâng Giêëy, Haâng Vöi, Haâng Chaáo...

Thïë kyã hùm möët sùæp àïën, chûa hònh dung nöíi nhûäng àöíi thay.

Nhûäng con ngûúâi vûâa sinh ra trong thêåp kyã cuöëi naây seä laâm chuã àêët

nûúác, laâm chuã Haâ Nöåi. Hoå thêåt laâ haånh phuác. Hoå seä sung sûúáng hún

chuáng ta, vûâa yá àeåp loâng hún chuáng ta cuäng nhû chuáng ta sung sûúáng

hún cha öng chuáng ta xûa.

Qua nhûäng chûä Haâng, ta caâng yïu Haâ Nöåi hún, yïu nhû yïu

maáu thõt meå cha cho, búãi chñnh àoá laâ möåt trong nhûäng khña caånh cuãa

nïìn vùn hoáa Viïåt Nam tûâ böën nghòn nùm.