Nhìn lại một số thách thức đối với tiến trình liên kết an ninh khu vực Đông Á hiện nay

Nghiên cứu Quốc tế số 1 (92) Các vấn đề Quốc tế

3/2013 141 1 142 3/2013

NHÌN LẠI MỘT SỐ THÁCH THỨC

ĐỐI VỚI TIẾN TRÌNH LIÊN KẾT AN NINH

KHU VỰC ĐÔNG Á HIỆN NAY

Ths. Nguyễn Thế Hồng*

Tóm tắt

Đông Á đang dần trở thành một vành đai kinh tế khu vực châu Á -

Thái Bình Dương và được dự báo là khu vực phát triển năng động nhất

thế kỷ 21. Tuy vậy, khi đề cập đến vấn đề liên kết an ninh, một số nhà

nghiên cứu cho rằng đây là một khu vực an ninh không chắc chắn bởi vì

quốc gia nào cũng muốn khẳng định vị thế của mình nên thiếu đi một sự

liên kết cần thiết vì lợi ích chung. Bên cạnh đó, nhiều vấn đề khúc mắc

trong lịch sử còn kéo dài đến nay cũng góp phần làm cho khả năng liên

kết khu vực bị yếu đi. Đây cũng chính là những nội dung được phân tích

trong bài viết này.

Khu vực Đông Á ngày càng nhận được sự quan tâm của thế giới

không chỉ về mức tăng trưởng kinh tế ngoạn mục hàng năm mà còn với

các tranh luận về sáng kiến, giải pháp nhằm tiến tới xây dựng một cộng

đồng chung - Cộng đồng Đông Á. Từ sau khủng hoảng tài chính năm

1997, quá trình này chính thức được bắt đầu với thành tựu ban đầu được

* Giảng viên, Đại học Đồng Tháp. Những quan điểm trong bài viết là ý kiến cá nhân của

tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của cơ quan nơi tác giả công tác.

ghi nhận mà đỉnh cao là các Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á (EAS)1

thông

qua những cam kết mạnh mẽ tạo nên triển vọng, mức độ khả thi cho việc

xây dựng cộng đồng chung của khu vực thành hiện thực. Tuy nhiên, con

đường tiến tới Cộng đồng Đông Á còn bị thách thức bởi nhiều yếu tố vì

Đông Á được xem là khu vực “an ninh không chắc chắn”, “đã trở thành

một nơi ngày càng nguy hiểm… đầy bất ổn cũ và nguy cơ mới”.

2 Nhận

định này hoàn toàn có cơ sở dựa trên các diễn biến gần đây. Việc chỉ ra

những thách thức đối với tiến trình liên kết an ninh Đông Á để tìm kiếm

những giải pháp tháo gỡ, tạo động lực thúc đẩy tiến trình thành lập cộng

đồng Đông Á là một nhiệm vụ quan trọng đối với các quốc gia trong khu

vực Đông Á hiện nay.

Thực trạng tiến trình liên kết an ninh Đông Á hiện nay

Từ sau khi Chiến tranh lạnh kết thúc, xu thế toàn cầu hóa, khu vực

hóa diễn ra một cách mạnh mẽ tạo nên nhiều cơ hội hợp tác đa phương

giữa các quốc gia. Trong bối cảnh đó, việc xây dựng cộng đồng Đông Á

đang trở thành một trong những vấn đề trọng tâm và nổi bật nhất khu

vực. Giới lãnh đạo các nước có quyền lợi tại khu vực luôn tin tưởng về

triển vọng của cộng đồng này sẽ thành hiện thực trong tương lai vì liên

kết Đông Á là xu thế khách quan, những kết quả đạt được từ khi tiến

trình liên kết được bắt đầu khởi động góp phần tăng cường thêm lòng tin

cho các quốc gia đã và đang tham gia quá trình liên kết này. Theo đó,

một số kết quả bước đầu đã đạt được:

Thứ nhất, Diễn đàn an ninh khu vực ASEAN (ARF) ra đời năm

1994, với 27 thành viên hiện nay bao gồm hầu hết các quốc gia đang có

những mâu thuẫn, tranh chấp lãnh hải, biên giới, tâm lý nghi ngại lẫn

1 Lần đầu tiên tổ chức vào tháng 12/2005 tại Ma-lai-xi-a.

2 www.ncafp.org/.../06%20East%20Asian%20Security%20Challenges.pdf

, 3/2013: 141-157.