Nhận xét hiệu quả bước đầu của liệu pháp tế bào gốc tủy xương tự thân hỗ trợ điều trị bệnh teo mật bẩm sinh ở trẻ em tại Bệnh viện Nhi Trung ương

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC

BÙI THỊ HƯƠNG THÙY

NHẬN XÉT HIỆU QUẢ BƯỚC ĐẦU CỦA LIỆU PHÁP

TẾ BÀO GỐC TỦY XƯƠNG TỰ THÂN HỖ TRỢ

ĐIỀU TRỊ BỆNH TEO MẬT BẨM SINH Ở TRẺ EM

TẠI BỆNH VIỆN NHI TRUNG ƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SỸ Y HỌC

Thái Nguyên – 2022

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC

BÙI THỊ HƯƠNG THÙY

NHẬN XÉT HIỆU QUẢ BƯỚC ĐẦU CỦA LIỆU PHÁP

TẾ BÀO GỐC TỦY XƯƠNG TỰ THÂN HỖ TRỢ

ĐIỀU TRỊ BỆNH TEO MẬT BẨM SINH Ở TRẺ EM

TẠI BỆNH VIỆN NHI TRUNG ƯƠNG

Chuyên ngành: Nhi khoa

Mã số: 8.72.01.06

LUẬN VĂN THẠC SỸ Y HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. BS. NGUYỄN PHẠM ANH HOA

Thái Nguyên – năm 2022

LỜI CÁM ƠN

Để hoàn thành luận văn, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc

nhất tới: TS. Nguyễn Phạm Anh Hoa, người giáo viên đã trực tiếp hướng dẫn,

dìu dắt và nhiệt tình chỉ bảo cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá

trình học tập và nghiên cứu khoa học.

Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới:

- Các thầy cô bộ môn Nhi, Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên.

- Ban giám hiệu, Phòng đào tạo sau đại học, trường Đại học Y Dược Thái

Nguyên.

- Ban Giám Đốc, viện Đào tạo và Nghiên cứu sức khỏe trẻ em, các khoa

phòng của Bệnh viện Nhi Trung ương.

Đã giúp đỡ tôi trong quá trình học tập.

Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể khoa Gan Mật – nơi tôi đang công tác,

phòng kế hoạch tổng hợp, phòng lưu trữ hồ sơ bệnh án Bệnh viện Nhi Trung

ương đã nhiệt tình giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình

thu thập số liệu và hoàn thành luận văn.

Cuối cùng tôi xin dành tất cả tình cảm yêu quý và lòng biết ơn đến gia

đình, bạn bè, những người luôn đồng hành và động viên tôi trong thời gian vừa

qua.

Thái Nguyên, tháng 7 năm 2022

Học viên

Bùi Thị Hương Thùy

LỜI CAM ĐOAN

Tôi là Bùi Thị Hương Thùy, học viên lớp cao học khóa 24, chuyên ngành

Nhi khoa, trường Đại học Y Dược Thái Nguyên. Tôi xin cam đoan:

1. Đây là luận văn do bản thân tôi trực tiếp thực hiện dưới sự hướng dẫn

của TS. Nguyễn Phạm Anh Hoa, trưởng khoa Gan Mật bệnh viện Nhi

Trung Ương.

2. Công trình này không trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào khác đã được

công bố tại Việt Nam.

3. Các số liệu và thông tin trong nghiên cứu là hoàn toàn chính xác, trung

thực và khách quan, đã được xác nhận của cơ sở nghiên cứu.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về những cam kết này.

Thái Nguyên, tháng 7 năm 2022

Người viết cam đoan

Bùi Thị Hương Thùy

CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Tên đầy đủ Tiếng Việt

ALP Akanine phosphatase

ALT Alanine transaminase

AST Aspartate aminotransferase

BASM Biliary atresia splenic

malformation

CMV Cytomegalo virus

DNA Deoxyribonucleic acid

DPM Ductal plate malfomation Dị dạng ống tấm

EMH Extramedullary hematopoiesis Tạo máu ngoài tủy

ERCP Endoscopic retrograde

cholangiopancreatography

Chụp mật tụy ngược dòng

GGT Gamma Glutamyl transferase

IFN Interferon

IL Interleukin

INR International Normalized

Ratio

MELD Model for end-stage liver

disease

Mô hình bệnh gan giai đoạn

cuối

MMP Matrix Metalloproteinase

MNC Mononuclear cell Tế bào đơn nhân

MSC Mesenchymal stem cell Tế bào gốc trung mô

NK Natrure killer Diệt tự nhiên

NTĐM Nhiễm trùng đường mật

PELD Pediatric end-stage liver

disease

Bệnh gan giai đoạn cuối ở

trẻ

PFIC Progressive familial

intrahepatic cholestasis

Vàng da ứ mật có tính chất

gia đình

SWE Shear Wave Elastography Đo đàn hồi qua sóng siêu

âm

TALTMC Tăng áp lực tĩnh mạch cửa

TBG Tế bào gốc

THBH Tuần hoàn bàng hệ

TMBS Teo mật bẩm sinh

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................... 1

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU........................................................ 3

1.1. Teo mật bẩm sinh ................................................................................. 3

1.1.1. Đại cương...................................................................................................3

1.1.2. Triệu chứng bệnh teo mật bẩm sinh........................................................7

1.1.3. Chẩn đoán................................................................................................11

1.1.4. Phẫu thuật Kasai và diễn biến sau phẫu thuật ......................................12

1.2. Liệu pháp tế bào/ tế bào gốc trong bệnh gan...................................... 13

1.2.1. Tổng quan về tế bào gốc.........................................................................13

1.2.2. Tế bào gốc trung mô...............................................................................15

1.3. Các nghiên cứu về tế bào gốc từ tủy xương trong hỗ trợ điều trị bệnh

gan……. ....................................................................................................... 20

1.3.1. Tế bào gốc trung mô từ tủy xương tự thân trong điều trị bệnh gan mạn

tính và xơ gan mất bù............................................................................................20

1.3.2. Tế bào gốc trung mô trong hỗ trợ điều trị bệnh teo mật bẩm sinh.....22

CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP ..................................... 24

2.1. Đối tượng nghiên cứu......................................................................... 24

2.1.1. Nhóm có can thiệp tế bào gốc: ..............................................................24

2.1.2. Nhóm chứng............................................................................................25

2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu...................................................... 25

2.3. Phương pháp nghiên cứu.................................................................... 25

2.3.1. Thiết kế nghiên cứu ................................................................................25

2.3.2. Cỡ mẫu và chọn mẫu..............................................................................26

2.3.3. Nội dung nghiên cứu ..............................................................................27

2.3.4. Các biến số, chỉ số nghiên cứu...............................................................28

2.4. Phương pháp thu thập số liệu ............................................................. 33

2.4.1. Công cụ thu thập số liệu.........................................................................33

2.4.2. Phương pháp thu thập số liệu.................................................................34

2.5. Xử lý số liệu........................................................................................ 34

2.6. Đạo đức trong nghiên cứu .................................................................. 35

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.................................................... 37

3.1. Đặc điểm của nhóm nghiên cứu tại thời điểm chẩn đoán .................. 37

3.1.1. Đặc điểm chung ......................................................................................37

3.1.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của bệnh nhân tại thời điểm chẩn

đoán……................................................................................................................38

3.2. Nhận xét hiệu quả bước đầu của liệu pháp tế bào gốc tủy xương tự thân

trong hỗ trợ điều trị bệnh teo mật bẩm sinh ở trẻ em sau phẫu thuật 3

tháng……..................................................................................................... 43

3.2.1. Tỷ lệ thoát mật hoàn toàn.......................................................................43

3.2.2. Lâm sàng..................................................................................................44

3.2.3. Cận lâm sàng ...........................................................................................44

CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN........................................................................... 53

4.1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu tại thời điểm chẩn đoán ....... 53

4.1.1. Đặc điểm nhân khẩu học........................................................................53

4.1.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của nhóm nghiên cứu. ..................54

4.2. Nhận xét hiệu quả bước đầu của liệu pháp tế bào tế bào gốc tủy xương

tự thân trong hỗ trợ điều trị bệnh teo mật bẩm sinh ở trẻ em sau phẫu thuật 3

tháng………………………………………………………………………59

4.2.1. Nhận xét nhóm TBG ..............................................................................61

4.2.2. So sánh kết quả điều trị sau 3 tháng phẫu thuật Kasai giữa nhóm TBG

và không có TBG..................................................................................................63

KẾT LUẬN..................................................................................................... 75

KHUYẾN NGHỊ............................................................................................. 77

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

PHỤ LỤC 1: BỆNH ÁN NGHIÊN CỨU

PHỤ LỤC 2: PHIẾU CHẤP THUẬN THAM GIA NGHIÊN CỨU

DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1. Phân loại TMBS................................................................................ 7

Hình 1.2. Thẻ màu phân tại Nhật Bản............................................................... 8

Hình 1.3. Khả năng biệt hóa của tế bào gốc trung mô.................................... 16

Hình 1.4. Đặc tính điều hòa miễn dịch của tế bào gốc trung mô.................... 18

Hình 1.5. Cơ chế di cư của tế bào gốc trung mô…………………………….20