Nhân vật đinh tiên hoàng trong truyền thuyết dân gian việt nam.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA NGỮ VĂN

----------

VŨ THỊ THẢO

Nhân vật Đinh Tiên Hoàng trong truyền

thuyết dân gian Việt Nam

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi

Tất cả những gì mà tôi viết đều trung thực dựa trên các tài liệu bản thân tôi

sưu tầm nghiên cứu và phân tích đựợc chứ không hề sao chép ở công trình nào cả.

Và công trình nghiên cứu của tôi chưa có ai nghiên cứu và công bố.

Tôi xin chịu trách nhiệm về những gì đã cam đoan ở trên.

Sinh viên cam đoan

(kí, ghi rõ họ tên)

Vũ Thị Thảo

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này em xin gửi lời cảm ơn chân

thành đến:

Trước hết em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới các thầy cô giáo khoa

ngữ văn trường Đại học sư phạm Đà Nẵng đã tận tình giảng dạy, trang bị cho em

những kiến thức cần thiết trong suốt thời gian học tập tại trường

Em xin chân thành cảm ơn tới TS Lê Đức Luận - Giảng viên trường Đại học

sư phạm Đà Nẵng , người trực tiếp hướng dẫn em trong suốt quá trình làm và hoàn

thiện khóa luận.

Mặc dù đã rất cố gắng xong không thể tránh được sai sót, em rất mong nhận

được sự đóng góp ý kiến, nhận xét của quý thầy cô và các bạn để bài khóa luận của

em được hòan thiện hơn.

Em xin chân thành cảm ơn!

Sinh viên thực hiện

Vũ Thị Thảo

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU..............................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài.......................................................................................................... 1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................................... 6

3.1 Đối tượng nghiên cứu:..........................................................................................6

3.2 Phạm vi nghiên cứu: .............................................................................................6

4. Phương pháp nghiên cứu: ............................................................................................ 6

5. Bố cục luận văn ............................................................................................................ 7

NỘI DUNG..........................................................................................................................8

CHƯƠNG I: NINH BÌNH VỚI NHÂN VẬT LỊCH SỬ VÀ TRUYỀN

THUYẾT DÂN GIAN ......................................................................................................8

1.1. Ninh Bình – vùng đất, con người và văn hóa dân gian ...................................8

1.1.1. Đặc điểm tự nhiên Ninh Bình .....................................................................8

1.1.2. Đặc điểm lịch sử xã hội................................................................................9

1.1.3. Đặc điểm về văn hóa ................................................................................. 11

1.2. Nhân vật lịch sử và truyền thuyết dân gian ................................................... 13

1.2.1. Nhân vật lịch sử của Ninh Bình............................................................... 13

1.2.2. Khái niệm truyền thuyết............................................................................ 16

1.2.3. Từ nhân vật lịch sử đến nhân vật truyền thuyết dân gian..................... 19

1.2.4. Tín ngưỡng về Đinh Tiên Hoàng tại cố đô Ninh Bình ......................... 22

CHƯƠNG II: CHÂN DUNG ĐINH TIÊN HOÀNG QUA TRUYỀN THUYẾT

DÂN GIAN....................................................................................................................... 28

2.1.Xuất thân và thuở hàn vi .................................................................................. 28

2.1.1. Sự xuất hiện kỳ lạ ...................................................................................... 28

2.1.2. Thuở cờ lau tập trận................................................................................... 31

2.2. Sự nghiệp anh hùng của Đinh Tiên Hoàng.................................................... 34

2.2.1. Chí lớn giữa thời loạn................................................................................ 34

2.2.2. Mở nước, lập đô, đổi xưng Hoàng đế ..................................................... 38

2.3. Cái chết và nghi án cung đình ......................................................................... 41

2.3.1. Gây mầm tai ương ..................................................................................... 41

2.3.2. Kết thúc bi thảm và để lại nhiều uẩn khúc ............................................. 44

CHƯƠNG III: MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG THI PHÁP TRUYỀN THUYẾT VỀ

ĐINH TIÊN HOÀNG .................................................................................................... 49

3.1. Cốt truyện và nhân vật...................................................................................... 49

3.1.1. Cốt truyện ................................................................................................... 49

3.1.2. Nhân vật..................................................................................................... 52

3.2. Thi pháp thời gian và không gian nghệ thuật ................................................ 59

3.2.1. Thời gian nghệ thuật.................................................................................. 59

3.2.2. Không gian nghệ thuật .............................................................................. 62

KẾT LUẬN ...................................................................................................................... 67

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Đinh Tiên Hoàng, ông vua xứ hoa lau là người có công dẹp loạn mười hai sứ

quân, thống nhất đất nước. Thắng lợi của ông là thắng lợi của xu hướng thống nhất

quốc gia, của tinh thần dân tộc và ý chí độc lập mạnh mẽ của nhân dân, thêm vào đó

cùng với những chính sách đối nội hết sức chiến lược, mềm dẻo và uốn nắn phù hợp

với mục tiêu cụ thể. Đinh Tiên Hoàng đã có được thành công rực rỡ trong các lĩnh

vực kinh tế, chính trị cũng như quân sự. Ngoài những gì mà sử sách ghi chép lại

thì trong tâm thức dân gian từ đời này qua đời khác, nhiều sáng tác về Đinh Tiên

Hoàng và sự nghiệp thống nhất đất nước đã hình thành, phát triển những truyền

thuyết tiêu biểu trong văn học dân gian Việt Nam. Thời gian cứ trôi dần đi theo

quy luật vốn có của nó, lịch sử cũng đã trải qua nhiều thế kỷ song những truyền

thuyết và sự tích về Đinh Tiên Hoàng vần còn in đậm và lưu truyền trong tâm thức

nhân dân Việt Nam, đặc biệt là nhân dân vùng đất cố đô Ninh Bình. Chẳng hạn

như những câu thơ sau đã in sâu trong lòng bất cứ người dân nào ở đây kể cả

những đứa trẻ:

“Bé thì chăn nghé chăn trâu

Trận bày đã lấy bông lau làm cờ

Lớn lên xây dựng cơ đồ

Mười hai sứ tướng bây giờ đều thua”

Bản thân là người được sinh ra và lớn lên trên mảnh đất Ninh Bình yêu dấu,

chúng tôi rất đỗi tự hào về truyền thống anh hùng bất khuất, về tài năng mưu lược

của thế hệ cha ông. Thông qua việc lựa chọn đề tài “Nhân vật Đinh Tiên Hoàng

trong truyền thuyết dân gian Việt Nam”, chúng tôi mong muốn hiểu một cách đầy

đủ và sâu sắc về hình tượng Đinh Tiên Hoàng thông qua cái nhìn và tình cảm của

các tác giả dân gian và của người dân địa phương đối với nhân vật này. Từ đó hi

vọng sẽ góp một phần nhỏ bé vào việc làm rõ hơn bức chân dung đẹp đẽ của một vị

anh hùng dân tộc, khẳng định được công lao to lớn, vĩ đại của ông đối với lịch sử

2

nước nhà, đồng thời qua đó cũng hiểu biết thêm về nét đẹp văn hóa của vùng đất cố

đô xưa.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Nói đến văn học dân gian Việt Nam thì truyền thuyết được coi là một trong

những thể loại văn học độc đáo của dân tộc và nó có một vị trí hết sức đặc biệt. Với

đặc trưng thể loại của mình, truyền thuyết cho ta thấy được những giá trị to lớn

trong việc lưu truyền lịch sử văn hóa của dân tộc. Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện

nay thì việc quan tâm tới thể loại dân gian này không được chú trọng nhiều. Trong

cuốn “ Bình giảng truyện dân gian” có viết “ nếu ca dao nhất là bộ phận ca dao

trữ tình về tình yêu đôi lứa còn rất gần gũi với con người hiện đại thì truyện dân

gian, nhất là các truyện ra đời sớm ( như thần thoại, truyền thuyết, truyện cổ

tích…) lại rất xa vời với cảm nghĩ của con người hiện nay nhất là đối với tuổi tr ẻ.

Thanh niên thường ưa thích cái mới mà truyện dân gian lại rất cổ ( tư duy cổ, ngôn

ngữ cổ, ăn mặc cổ..) [28, tr.11].

Trong kho tàng truyền thuyết giàu có và phong phú của dân tộc ta thì mảng

truyền thuyết về các anh hùng văn hóa chiếm một số lượng lớn. Truyền thuyết về Đinh

Tiên Hoàng – người làm nên thời kỳ “ bản lề” vĩ đại của lịch sử dân tộc cũng giữ một

vị trí hết sức quan trọng trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam. Nghiên cứu truyền

thuyết về ông không chỉ có ý nghĩa về mặt lịch sử mà cũng đem lại giá trị to lớn về tư

tưởng, chính trị, văn hóa, đặc biệt với chuyên ngành văn học dân gian.

Nhìn chung có nhiều công trình giới thiệu những truyền thuyết về Đinh Tiên

Hoàng nhưng qua quá trình khảo sát và tìm hiểu thì chúng tôi thấy tập trung nhiều

nhất ở một số công trình tiêu biểu sau:

1. Lê Doàn Đàm ( 2009), Thắng tích cố đô Hoa Lư và những huyền thoại,

NXB. Phụ nữ, H.

2. Trương Đình Tưởng( 2009), Truyền thuyết Đinh Lê, NXB. Văn hóa dân

tộc, H.

3. Trương Đình Tưởng( 1988), Truyền thuyết Hoa Lư, Sở VH – TT Hà Nam Ninh.

4. Nguyễn Văn Trò ( 2010), Cố Đô Hoa Lư, NXB Văn hóa dân tộc, H.