Nhận diện tình huống bất thường.

NHAN DIEN TINH HUONG BAT THlTCfNG

Trdn Vdn Bien

1. Quan niem ve tinh hudng bait

thudng

Dd ed the lam ro van dd thd nao la tinh

hudng bai thudng, chiing ta can phai xuat

phat tir pham trii ngSu nhien trong tridt hge.

Ndi each khac, cd thd xem tinh hudng bai

thudng la mdt tinh hudng ngau nhien. Trong

boat ddng thyc tidn, bao gid con ngudi cung

dya vao viee nhan thUe tinh tai ydu, nhung

tren thye td, cai ngSu nhien vSn thudng

xuyen xay ra bude con ngudi phai tinh toan

va ddi phd vdi nd.

Dudi giac do tridt hge, "Tai nhien la cai

do nhung nguyen nhan eo ban, ben trong ciia

kdt ca'u vat chai quydt djnh va trong nhUng

didu kien nhai djnh phai xay ra diing nhu thd

chU khdng phai khac. Ngau nhien la cai

khdng phai do ban chai ciia cae kdt eau vat

chai, ma do cac nguyen nhan ben ngoai, do

sy ngau hgp ciia nhidu hoan canh ben ngoai

quydt djnh, do dd nd cd the xuat hien, cd thd

khdng xuai hien, cd the xuat hien nhu the

nay, eung ed thd xuat hien nhu thd khac"'.

Theo TU didn tidng Viet, thi nglu nhien

duge djnh nghia nhu sau: "tinh ed sinh ra,

xay ra chU khdng phai do nhirng nguyen

nhan ben trong quyet djnh"^

Van dung each hieu tren day vao xem

xet tilth hudng bdt thudng, chiing tdi cho

rang, dnh hudng bdt thudng Id nhifng tinh

hudng xudt hien mpt cdch tinh cd, ngdn

nhien do su tdc ddng ciia cdc nguyen nhdn

*ThS. Luat hpc, Vien Nha nudc va Phap luat

' Hpc vien Chi'nh tri qudc gia Hd Chi Minh, Phan vien

Ha Ndi, Khoa Triei hpc. Tap bdi gidng Triet hoc l^dc￾Lenin, tap 1, Nxb. Chinh tri qudc gia, Ha Npi, 1999,

tr. 294.

^ Hoang Phe (chii bien), Ti'f dien tieng Viet, Nxb. Da

Nang, 2007.

ben ngodi Iwdc do su ngdu liop ciia cdc hodn

canh ben ngodi tgo ra; dong thdi gdy dnh

hudng khdng tdt ddi vdi su dn dinh, thdm chi

di ngupc vdi xu hudng phdt trien ciia xd hdi.

Chang han, tinh hudng bai thudng xuat hien

do sy tac ddng ciia cac ydu td nhu: thien tai,

ddng dai, lu lut, ban han, dich benh, xung

dot xa hdi... Cac ydu td tren day xuat hien

mdt each ngau nhien, tinh cd va tac dgng

khdng tdt ddn sy van ddng, phat trien eua xa

hdi. O day, can phai phan biet rd, tinh hudng

bai thudng va cac ydu td tac ddng de tao nen

tinh hudng bai thudng la khac nhau. Dgng

dai, ban ban, lu lut, xung dot xa hdi... la eac

ydu td ty nhien va xa hdi tao nen tinh hudng

bai thudng chiir khdng hoan toan ddng nhai

vdi tinh hudng bai thudng. Bdi le, ndu nhu

ddng dai, lu lut, ban ban, xung dot xa hgi...

khdng gay nen hau qua nghiem trgng gi,

khdng lam anh hudng ddn ddi sd'ng xa hgi,

khdng can trd hay kim ham sy phat tridn ciia

xa hdi thi khdng the coi dd la tinh hudng bai

thudng. Nhung nguge lai, ne'u nhu cae yeu td

dd gay ra hang loat cae van dd xa hdi va he

luy nhu: nan ddi, dm dau, benh tat, thai

nghiep, kinh td suy thoai, lam phat... thi khi

dd mdi cd the coi dd la tinh hudng bai

thudng. Nhu vay, tinh hudng bai thudng bao

gdm ca sy tac ddng ciia cae ydu td tu nhien

va xa hgi cimg vdi hau qua cua sy tac dgng

dd. Tuy nhien, sy phan biet giua tinh hudng

bai thudng va cac ydu td tao nen tinh hudng

bai thudng chi la tuong dd'i. Cd the xem, tinh

hudng bai thudng la kei qua, cdn cac yeu td

tao nen tinh hudng bai thudng ehinh la

nguyen nhan. Ndu nhu trong tridt bgc, ket

qua va nguyen nhan cd the chuyen hda cho

nhau, cai la ket qua trong quan he nay la

nguyen nhan trong quan he khac va nguge

lai. Tuong ty nhu vay, cai dugc xem la tinh

hudng bai thudng trong quan he nay lai la

66