Nhà nước trong một thế giới đang chuyển đổi

Nhên loaåi àang traãi qua nhûäng nùm cuöëi cuâng cuãa

thïë kyã vúái nhûäng thuêån lúåi vaâ triïín voång töët àeåp,

nhûng cuäng coá khöng ñt thaách thûác vaâ trúã ngaåi.

Trong nhûäng thêåp kyã cuöëi cuâng cuãa thïë kyã, nhêët

laâ tûâ sau chiïën tranh laånh kïët thuác, thïë giúái maâ chuáng

ta àang söëng àaä coá nhûäng àöíi thay nhanh choáng vaâ

àûáng trûúác haâng loaåt vêën àïì nan giaãi mang tñnh toaân

cêìu cêìn phaãi giaãi quyïët nhû: tònh traång àoái ngheâo; ö

nhiïîm möi trûúâng; caån kiïåt nguöìn taâi nguyïn thiïn

nhiïn; caác cuöåc xung àöåt khu vûåc...

Nhûäng diïîn biïën vaâ chuyïín àöíi mau leå cuãa thïë

giúái àang àoâi hoãi bûác xuác caác nhaâ nûúác phaãi tû duy

laåi vai troâ cuãa mònh, àûa ra àûúåc caác chuã trûúng vaâ

giaãi phaáp àuáng, hoaåt àöång coá hiïåu quaã, baão àaãm öín

àõnh chñnh trõ vaâ phaát triïín kinh tïë xaä höåi bïìn vûäng.

Trong sûå nghiïåp cöng nghiïåp hoaá, hiïån àaåi hoaá

àêët nûúác hiïån nay, Àaãng ta hïët sûác chuá troång nhiïåm

vuå xêy dûång, tùng cûúâng vaâ kiïån toaân nhaâ nûúác,

khùèng àõnh roä chuã trûúng: “tiïëp tuåc caãi caách böå maáy

nhaâ nûúác, xêy dûång vaâ hoaân thiïån nhaâ nûúác Cöång

hoaâ xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam”, nhùçm xêy dûång

Nhaâ nûúác ta thêåt sûå trong saåch, vûäng maånh, hoaåt

àöång coá hiïåu quaã, xûáng àaáng laâ nhaâ nûúác phaáp quyïìn

xaä höåi chuã nghôa cuãa nhên dên, do nhên dên vaâ vò

nhên dên.

Àïí cung cêëp thïm cho baån àoåc tû liïåu nghiïn

cûáu vaâ tham khaão vïì tònh hònh thïë giúái ngaây nay,

àùåc biïåt laâ vai troâ vaâ chûác nùng hoaåt àöång cuãa möåt söë

nhaâ nûúác trïn thïë giúái, Nhaâ xuêët baãn Chñnh trõ quöëc

gia xuêët baãn cuöën saách: Nhaâ nûúác trong möåt thïë giúái

àang chuyïín àöíi, do Ngên haâng thïë giúái êën haânh nùm

1997.

Thöng qua nhûäng phên tñch vaâ àaánh giaá sêu

sùæc, vúái nguöìn tû liïåu phong phuá, cuöën saách àaä nïu

möåt söë àùåc àiïím cuãa tònh hònh thïë giúái ngaây nay,

hoaåt àöång thûåc tiïîn cuãa caác nhaâ nûúác, àùåc biïåt laâ

trong möåt vaâi thêåp kyã gêìn àêy. Cuöën saách àaä àûa ra

nhûäng vñ duå àiïín hònh vïì möåt söë nhaâ nûúác hoaåt àöång

coá hiïåu quaã cuäng nhû möåt söë nhaâ nûúác hoaåt àöång

keám hiïåu quaã. Troång têm cuãa cuöën saách têåp trung

vaâo vêën àïì: Nhaâ nûúác cêìn phaãi laâm gò vaâ laâm thïë naâo

àïí àaåt hiïåu quaã trong tònh hònh möåt thïë giúái àang coá

nhûäng chuyïín àöíi sêu sùæc. Chuáng töi hy voång cuöën

saách seä laâ taâi liïåu tham khaão böí ñch àöëi vúái baån àoåc,

nhêët laâ caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách, caác nhaâ quaãn

lyá vaâ caác nhaâ nghiïn cûáu mùåc duâ coá thïí coá nhûäng

àaánh giaá vïì hoaåt àöång cuãa möåt söë nhaâ nûúác trïn thïë

giúái, cuäng nhû nhûäng giaãi phaáp àûúåc nïu trong cuöën

saách khaác vúái àaánh giaá vaâ giaãi phaáp cuãa chuáng ta.

Do phaãi hoaân thaânh trong möåt thúâi haån gêëp,

chùæc rùçng cuöën saách seä khöng thïí traánh khoãi nhûäng

khiïëm khuyïët. Rêët mong baån àoåc goáp yá kiïën.

Thaáng 3 -1998

NHAÂ XUÊËT BAÃN CHÑNH TRÕ QUÖËC GIA

LÚÂI NHAÂ XUÊËT BAÃN

LÚÂI NOÁI ÀÊÌU

Baáo caáo vïì tònh hònh phaát triïín thïë giúái àûúåc xuêët

baãn haâng nùm. Têåp xuêët baãn lêìn thûá 20 naây laâ “Baáo

caáo vïì tònh hònh phaát triïín thïë giúái nùm 1997”, têåp

trung baân vïì nhaâ nûúác: nhaâ nûúác nïn laâm gò, nïn

laâm thïë naâo, vaâ coá thïí laâm thïë naâo àïí àaåt àûúåc kïët

quaã töët hún trong möåt thïë giúái àang thay àöíi nhanh

choáng.

Nhûäng vêën àïì trïn coá võ trñ cao trong chûúng

trònh nghõ sûå cuãa caác nûúác àang phaát triïín vaâ caác

nûúác cöng nghiïåp. Trong nhûäng nùm gêìn àêy, nhiïìu

nûúác ruát ra baâi hoåc cho rùçng nhaâ nûúác khöng thïí tûå

thûåc hiïån àûúåc caác lúâi hûáa cuãa mònh: caác nïìn kinh tïë

àang chuyïín àöíi àaä phaãi chuyïín hûúáng theo kinh tïë

thõ trûúâng vaâ taåi àaåi böå phêån thïë giúái àang phaát triïín,

caác chiïën lûúåc phaát triïín do nhaâ nûúác àoáng vai troâ

chuã chöët àïìu àaä thêët baåi. Do thêët baåi cuãa nhûäng sûå

can thiïåp cuãa chñnh phuã, caác nïìn kinh tïë höîn húåp

trong thïë giúái cöng nghiïåp hoaá cuäng àaä quyïët àõnh

theo cú chïë thõ trûúâng. Nhiïìu ngûúâi caãm thêëy rùçng

kïët quaã lögñch cuöëi cuâng cuãa têët caã caác caãi caách àoá laâ

nhaâ nûúác chó coân laåi möåt vai troâ töëi thiïíu, khöng coá

haåi nhûng cuäng khöng laâm àûúåc nhiïìu àiïìu töët.

Baáo caáo naây xin giaãi thñch taåi sao quan àiïím

cûåc àoan àoá laâ traái vúái nhûäng chûáng cúá vïì thùæng lúåi

cuãa cöng cuöåc phaát triïín trong thïë kyã XIX cuãa caác

nïìn kinh tïë cöng nghiïåp ngaây nay hoùåc nhûäng cêu

chuyïån thêìn kyâ vïì tùng trûúãng cuãa Àöng AÁá trong

thúâi kyâ sau chiïën tranh. Caác vñ duå àoá khöng nhûäng

höî trúå quan àiïím vïì nhaâ nûúác töëi thiïíu maâ coân chûáng

minh rùçng sûå phaát triïín àoâi hoãi möåt nhaâ nûúác hiïåu

quaã, möåt nhaâ nûúác àoáng vai troâ xuác taác, laâm dïî daâng,

khuyïën khñch vaâ böí khuyïët nhûäng hoaåt àöång cuãa caác

xñ nghiïåp tû nhên vaâ caác caá nhên. Àiïìu chùæc chùæn laâ

sûå phaát triïín do nhaâ nûúác khöëng chïë àaä thêët baåi.

Nhûng sûå phaát triïín khöng coá nhaâ nûúác cuäng àaä thêët

baåi - thïí hiïån quaá roä raâng qua sûå àau khöí cuãa nhên

dên caác nûúác maâ nhaâ nûúác àaä suåp àöí nhû Libïria vaâ

Xömali. Lõch sûã àaä liïn tiïëp chûáng minh rùçng chñnh

phuã töët khöng phaãi laâ moán haâng xa xó, maâ laâ möåt

nhên töë töëi cêìn thiïët. Nïëu khöng coá möåt nhaâ nûúác

hiïåu quaã thò khöng thïí coá phaát triïín kinh tïë vaâ xaä

höåi àûúåc.

Lõch sûã vaâ nhûäng kinh nghiïåm gêìn àêy daåy

chuáng ta rùçng phaát triïín khöng chó laâ coá àûúåc nhûäng

àêìu vaâo phuâ húåp vïì kinh tïë vaâ kyä thuêåt. Phaát triïín

coân àoâi hoãi möåt möi trûúâng thïí chïë laâm cú súã: caác quy

tùæc vaâ têåp tuåc chi phöëi viïåc sûã duång nhûäng àêìu vaâo

àoá nhû thïë naâo. Nhû Baáo caáo naây seä chûáng minh,

hiïíu biïët vïì vai troâ cuãa nhaâ nûúác trong möi trûúâng

àoá – vñ duå, khaã nùng nhaâ nûúác thûåc thi phaáp quyïìn

laâ nhên töë laâm cú súã cho caác giao dõch thõ trûúâng - laâ

àiïìu thiïët yïëu khiïën nhaâ nûúác coá thïí àoáng goáp hiïåu

quaã hún vaâo sûå phaát triïín.

Coá nhiïìu con àûúâng khaác nhau àïí tiïën túái coá

möåt nhaâ nûúác hiïåu quaã. Baáo caáo khöng cöë gùæng nïu

möåt caách laâm duy nhêët vïì caãi caách nhaâ nûúác trïn

toaân thïë giúái, maâ xin cung cêëp möåt caái khung hûúáng

dêîn cho caác cöë gùæng àoá, dûúái hònh thûác möåt chiïën

lûúåc göìm hai phêìn:

• Möåt, nïn têåp trung caác hoaåt àöång cuãa nhaâ nûúác

sao cho khúáp vúái khaã nùng cuãa noá. Nhiïìu nhaâ

nûúác tòm caách laâm quaá nhiïìu viïåc duâ hoå chó coá ñt

nguöìn lûåc vaâ khaã nùng. Àiïìu töët hún laâ nïn laâm

cho caác chñnh phuã têåp trung sûác vaâo caác hoaåt

àöång cöng cöång cöët loäi coá têìm quan troång then

chöët àöëi vúái phaát triïín, vaâ àiïìu àoá seä nêng cao

hiïåu quaã cuãa hoå.

LÚÂI NOÁI ÀÊÌU 3

• Hai, vúái thúâi gian, nïn tòm caách caãi tiïën khaã nùng

cuãa nhaâ nûúác bùçng tùng cûúâng caác thïí chïë cöng

cöång. Baáo caáo nhêën maånh àùåc biïåt vaâo nhûäng cú

chïë kñch thñch caác quan chûác laâm cöng viïåc töët

hún vaâ linh hoaåt hún, àöìng thúâi coá nhûäng cú chïë

àïí kiïìm chïë haânh vi àöåc àoaán vaâ tham nhuäng.

Cùn cûá vaâo nhûäng vñ duå vïì nhûäng quöëc gia àaä

thaânh cöng vaâ khöng thaânh cöng vaâ vïì caãi caách nhaâ

nûúác trïn thïë giúái, Baáo caáo baân sêu vïì chiïën lûúåc hai

phêìn vaâ cho thêëy chiïën lûúåc àoá coá thïí àûúåc thûåc hiïån

nhû thïë naâo tûâ möåt söë àiïím xuêët phaát. Àiïìu coá yá

nghôa laâ mùåc duâ böëi caãnh tònh hònh rêët àa daång, nhûng

roä raâng caác nhaâ nûúác hiïåu quaã àïìu coá nhûäng àùåc àiïím

chung. Möåt, caác chñnh phuã àoá àaä àùåt ra nhûäng quy

tùæc laâm cú súã cho nhûäng giao dõch tû nhên vaâ úã mûác

àöå röång hún cho xaä höåi dên sûå. Hai, baãn thên caác

chñnh phuã àaä tuên thuã caác quy tùæc àoá, àaä haânh àöång

möåt caách àaáng tin cêåy vaâ coá thïí dûå kiïën trûúác àûúåc

vaâ àaä kiïím soaát àûúåc tham nhuäng.

Xêy dûång möåt nhaâ nûúác hiïåu quaã hún àïí höî trúå

phaát triïín bïìn vûäng vaâ giaãm búát ngheâo khoá khöng

phaãi laâ àiïìu dïî daâng. Trong bêët cûá tònh hònh naâo,

nhiïìu ngûúâi caãm thêëy rùçng cûá duy trò tònh traång nhaâ

nûúác nhû cuä seä coá lúåi cho àùåc quyïìn cuãa hoå, duâ rùçng

àiïìu àoá seä coá haåi cho phuác lúåi cuãa nhaâ nûúác. Cêìn phaãi

coá thúâi gian vaâ cöë gùæng chñnh trõ àïí khùæc phuåc sûå

chöëng àöëi cuãa hoå. Nhûng Baáo caáo cho thêëy rùçng caác

cú höåi vïì caãi caách coá thïí múã ra vaâ múã röång thïm nïëu

xêy dûång lõch trònh thêån troång vïì caác caãi caách vaâ cú

chïë àïí àïìn buâ cho nhûäng àöëi tûúång bõ thiïåt. Ngay

trong nhûäng tònh hònh xêëu nhêët, nhûäng biïån phaáp

rêët nhoã tiïën túái möåt nhaâ nûúác hiïåu quaã hún cuäng coá

thïí coá möåt taác àöång lúán àöëi vúái phuác lúåi kinh tïë vaâ xaä

höåi. Vaâo luác chuáng ta tiïën gêìn àïën thïë kyã XXI, àiïìu

thaách thûác àöëi vúái caác nhaâ nûúác khöng phaãi laâ co laåi

vaâ mêët hïët yá nghôa, cuäng khöng phaãi laâ khöëng chïë

caác thõ trûúâng, maâ laâ tiïën haânh nhûäng biïån phaáp nhoã

àoá.

Baáo caáo naây do möåt nhoám soaån thaão. Ngûúâi laänh àaåo nhoám laâ Ajay Chhibber vaâ caác thaânh viïn laâ Simon Commander,

Alison Evans, Harald Fuhr, Cheikh Kane, Chad Leechor, Brian Levy, Sanjay Pradhan vaâ Beatrice Weder. Jean - Paul

Azam, Ed Campos, Hamid Davoodi, Kathleen Newland, Kenichi Ohno, Dani Rodrik, Susan Rose-Ackerman, Astri Suhrke

vaâ Douglas Webb àaä coá àoáng goáp coá giaá trõ vaâo Baáo caáo naây. Nhoám àaä àûúåc sûå trúå giuáp cuãa Ritu Basu, Gregory Kisunko,

Une Lee, Claudia Sepulveda vaâ ADam Michael Smith. Biïn têåp viïn chñnh laâ Stephanie Flanders. Cöng viïåc àûúåc tiïën

haânh dûúái sûå chó àaåo chung cuãa Michael Bruno (àaä quaá cöë), Lyn Squire vaâ Joseph Stiglitz.

Nhoám àaä nhêån àûúåc lúâi khuyïn coá ñch cuãa möåt töí chuyïn gia ûu tuá bïn ngoaâi bao göìm Masahiko Aoki, Ela Bhatt,

Kwesi Bochwey, Peter Evans, Atul Kohli, Klaus Konig, Seymour Martin Lipset, Douglass North, Emma Rothschild, Graham

Scott vaâ Vito Tanzi.

Nhiïìu ngûúâi khaác úã trong vaâ ngoaâi Ngên haâng thïë giúái àaä cung cêëp nhûäng bònh luêån coá ñch, viïët caác chuyïn àïì cú súã

vaâ coá nhûäng àoáng goáp khaác vaâ tham gia vaâo caác cuöåc hoåp tham khaão yá kiïën. Tïn nhûäng ngûúâi àoáng goáp vaâ tham gia àoá

àûúåc nïu trong Chuá thñch vïì thû muåc. Vuå Kinh tïë quöëc tïë cuãa Ngên haâng thïë giúái àaä àoáng goáp möåt baãn phuå luåc dûä kiïån vaâ

chõu traách nhiïåm vïì Nhûäng chó söë choån loåc vïì tònh hònh phaát triïín thïë giúái.

Caác caán böå giuáp soaån thaão vaâ in êën Baáo caáo naây göìm Amy Brooks, Valerie Chisholm, Kathryn Kline Dahl, Joyce

Gates, Stephanie Gerard, Jeffrey N.Lecksell vaâ MichaelTreadway. Trúå lyá chêëp haânh cuãa nhoám laâ Rebecca Sugui; caán böå

trúå lyá cuãa nhoám laâ Daniel Atchison, Elizabete de Lima, Michael Geller vaâ Thomas Zorab; caán böå haânh chñnh cuãa nhoám laâ

Maria Ameal.

Baáo caáo naây àïì tûúãng nhúá Michael Bruno, Phoá Chuã tõch thûá nhêët kiïm caán böå kinh tïë hoåc chñnh cuãa Ngên haâng thïë

giúái tûâ nùm 1993 àïën nùm 1996 maâ cuöåc àúâi cöng taác vaâ àoáng goáp vaâo Baáo caáo naây vaâ caác Baáo caáo vïì tònh hònh phaát triïín

thïë giúái trûúác àêy, àaä nêng cao rêët nhiïìu hiïíu biïët cuãa chuáng töi vïì phaát triïín.

James D.Wolfensohn

Chuã tõch

Ngên haâng thïë giúái

Ngaây 30-5-1997

LÚÂI NHAÂ XUÊËT BAÃN

LÚÂI NOÁI ÀÊÌU

TÖÍNG QUAÁT

PHÊÌN MÖÅT TÛ DUY LAÅI VÏÌ NHAÂ NÛÚÁC TRÏN TOAÂN THÏË GIÚÁI

Chûúng 1 Vai troâ tiïën triïín cuãa nhaâ nûúác

Chûúng 2 Têåp trung trúã laåi vaâo hiïåu quaã cuãa nhaâ nûúác

PHÊÌN HAI LAÂM CHO VAI TROÂ TÛÚNG XÛÁNG VÚÁI NÙNG LÛÅC

Chûúng 3 Baão àaãm nhûäng nguyïn taác cú baãn vïì kinh tïë vaâ xaä höåi

Chûúng 4 Nuöi dûúäng thõ trûúâng: Tûå do hoaá, àiïìu tiïët vaâ chñnh saách cöng nghiïåp

PHÊÌN BA LAÂM SÖËNG LAÅI NÙNG LÛÅC THÏÍ CHÏË

Chûúng 5 Xêy dûång caác thïí chïë cho möåt khu vûåc nhaâ nûúác coá nùng lûåc.

Chûúng 6 Kiïìm chïë haânh àöång àöåc àoaán chuyïn quyïìn cuãa nhaâ nûúác vaâ naån tham nhuäng.

Chûúng 7 Àûa nhaâ nûúác túái gêìn dên hún

Chûúng 8 Taåo àiïìu kiïån dïî daâng cho haânh àöång têåp thïí quöëc tïë

PHÊÌN BÖËN XOAÁ BOÃ NHÛÄNG TRÚÃ NGAÅI ÀÏÍ PHAÁT TRIÏÍN

Chûúng 9 Thaách thûác cuãa sûå khúãi xûúáng vaâ duy trò nhûäng caãi caách

Chûúng 10 Chûúng trònh nghõ sûå cho thay àöíi

Chuá thñch kyä thuêåt

Chuá thñch vïì thû muåc

Phuå luåc: Nhûäng chó söë choån loåc vïì taâi chñnh cöng cöång

NHÛÄNG CHÓ SÖË CHOÅN LOÅC VÏÌ TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI

HÖÅP

1. Chùång àûúâng ài àïën möåt nhaâ nûúác coá hiïåu quaã hún

2. Àöå tñn nhiïåm, àêìu tû vaâ tùng trûúãng

MUÅC LUÅC

MUÅC LUÅC 5

3. Chûúng trònh nghõ sûå vuâng

1.1 Nhaâ nûúác vaâ chñnh phuã: möåt vaâi khaái niïåm

1.2 Haânh àöång cuãa chñnh phuã Hoa Kyâ nhùçm höî trúå cho sûå phaát triïín thõ trûúâng: möåt söë vñ duå

1.3 Sûå tiïën hoaá trong vai troâ cuãa nhaâ nûúác úã êën àöå: 50 nùm qua

1.4 Lyá do kinh tïë cùn baãn cho sûå can thiïåp cuãa nhaâ nûúác vaâ möåt söë àõnh nghôa

2.1 Xêy dûång Internet: möåt vñ duå hiïån àaåi vïì sûå tûúng taác coá kïët quaã töët giûäa khu vûåc nhaâ nûúác vaâ khu vûåc

tû nhên

2.2 Ào lûúâng nhaâ nûúác - quy mö, caác chñnh saách vaâ nùng lûåc thïí chïë cuãa noá

3.1 Nhûäng yïëu keám trong nhûäng nguyïn tùæc cú baãn caãn trúã caác haäng trïn khùæp thïë giúái

3.2 Sûå àûúng àêìu vúái töåi aác úã Cali, Cölömbia

3.3 Kyá kïët húåp àöìng vaâ hïå thöëng tû phaáp úã Braxin

3.4 Nhûäng kyã luåc theo löëi moân quöëc tïë vïì thêm huåt taâi chñnh vaâ laåm phaát

3.5 Cam kïët àöëi choåi vúái linh hoaåt trong khu vûåc sûã duång àöìng franc CFA

3.6 Khu vûåc tû nhên cung cêëp caác dõch vuå xaä höåi: möåt goác àöå lõch sûã

3.7 Kïë hoaåch baão hiïím thêët nghiïåp múái cuãa Chilï

3.8 Giaãm ngheâo úã Inàönïxia - sûå trúå giuáp xaä höåi böí sung cho sûå tùng trûúãng dûåa trïn cú súã röång lúán nhû

thïë naâo

4.1 Nhên vêåt quyïìn uy vïì phi àiïìu tiïët cuãa Mïhicö

4.2 Saáu lyá do phaãn àöëi tû nhên hoaá vaâ nïn giaãi àaáp nhû thïë naâo?

4.3 Sûå giaám saát cuãa chñnh phuã ngùn chùån àûúåc thaãm hoaå taâi chñnh úã Malaixia

4.4 Àiïìu tiïët ngaânh viïîn thöng úã Giamaica

4.5 Chñnh quyïìn trûåc tiïëp vaâ tñch cûåc hoaåt àöång baão vïå möi trûúâng úã Yokohama, Nhêåt Baãn

4.6 Bûúác tiïën maånh cuãa caác ngaânh cöng nghiïåp kim loaåi Nhêåt Baãn trong thúâi kyâ hêåu chiïën

5.1 Xêy dûång cú súã cho böå mêy viïn chûác: nhûäng caãi caách Northcote - Trevelyan úã Anh

5.2 Nhûäng cú chïë cuãa öxtúrêylia nhùçm laâm cho viïåc xêy dûång chñnh saách coá tñnh cöng khai hoaá, caånh

tranh vaâ hûúáng vïì kïët quaã

5.3 Böå maáy chñnh phuã Bùnglaàeát phònh to ra

5.4 Biïn lai vaâ sûå lûåa choån trûúâng hoåc

5.5 Kyá húåp àöìng vúái caác töí chûác phi chñnh phuã àïí nêng cao chêët lûúång giaáo duåc úã Bölivia

5.6 Trau döìi nhûäng ngûúâi töët nhêët vaâ gioãi nhêët: hïå thöëng tuyïín quan chûác traái vúái hïå thöëng múã

5.7 Xêy dûång tinh thêìn têån tuyå cuãa cöng nhên viïn: chñnh quyïìn töët taåi bang Ceara cuãa Braxin

6. 1 Sûå tham gia cuãa dên chuáng àaä caãi tiïën quyïìn taâi saãn vaâ giaãi quyïët tranh chêëp nhû thïë naâo úã Pïru

6.2 Nhûäng böå maáy chñnh trõ thaânh phöë úã Myä vaâ caãi caách cuãa chuáng

6.3 Àêëu tranh chöëng tham nhuäng úã Uganàa

6.4 Uyã ban àöåc lêåp chöëng tham nhuäng cuãa Höìng Cöng

7.1 Dû luêån cöng chuáng vaâ nhaâ nûúác

7.2 Viïåc quaãn lyá nhûäng xaä höåi àa sùæc töåc úã Malaixia vaâ Mörixú

7.3 Vöën xaä höåi coá gò quan troång?

7.4 Caác khaão saát cuãa khaách haâng àïí thuác àêíy caãi tiïën dõch vuå úã ÊËn Àöå, Uganàa vaâ Nicaragoa

7.5 Sûå tham gia cuãa cöng dên coá caãi thiïån àûúåc kïët quaã thûåc hiïån dûå aán hay khöng?

7.6 Nhûäng caåm bêîy trong quan hïå giûäa caác cêëp chñnh quyïìn: nhûäng kinh nghiïåm cuãa Braxin vaâ Trung

Quöëc

7.7 Viïåc tñnh toaán nhûäng trúå cêëp phên àïìu taâi chñnh

8. 1 Töí chûác thûúng maåi thïë giúái (WTO) - möåt cú chïë quöëc tïë cho viïåc àem laåi sûå tin cêåy cho chñnh saách quöëc

gia

8.2 Viïåc nghiïn cûáu nöng nghiïåp quöëc tïë coá lúåi cho caác nûúác viïån trúå ra sao

6 BAÁO CAÁO VÏÌ TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997

8.3 Nhûäng thaách thûác cuãa sûå thay àöíi khñ hêåu toaân cêìu àöëi vúái sûå húåp taác quöëc tïë

8.4 Viïåc cuâng chia seã gaánh nùång baão vïå möi trûúâng

8.5 Lúåi tûác thu àûúåc tûâ hoaâ bònh toaân cêìu lúán àïën nhû thïë naâo?

9.1 Viïåc cên nhùæc caái giaá phaãi traã vaâ nhûäng lúåi ñch vïì chñnh trõ cuãa caãi caách

9.2 Nhaâ nûúác boác löåt dûúái triïìu àaåi Duvalier úã Haiti

9.3 Caãi caách trûúác sûå àe doaå tûâ bïn ngoaâi: cuöåc Phuåc hûng Minh Trõ úã Nhêåt Baãn

9.4 Cöng ûúác Moncloa úã Têy Ban Nha

9.5 Chûúng trònh caãi caách nùm 1989 cuãa Vïnïxuïla vaâ sûå àaão ngûúåc cuãa noá

10.1 Sûå suåp àöí nhaâ nûúác vaâ hún thïë nûäa úã Xömali

10.2 Nhûäng chöëng àúä kinh tïë cuãa xung àöåt: trûúâng húåp cuãa Libïria

BIÏÍU ÀÖÌ

1. Nhaâ nûúác àaä phaát triïín úã moåi núi

2. Möåt loaåt nhûäng cú chïë coá thïí nêng cao nùng lûåc nhaâ nûúác

3. Caác nhên töë ài keâm vúái tham nhuäng

4. Tyã lïå viïåc laâm trong chñnh phuã cao hún thûúâng coá nghôa laâ mûác lûúng chñnh phuã thêëp hún

5. Caác nûúác coá chñnh saách kinh tïë töët vaâ nùng lûåc thïí chïë maånh hún thûúâng tùng trûúãng nhanh hún

1.1 Cuâng möåt thïë giúái nhûäng coá nhiïìu nhaâ nûúác hún

1.2 Caác chñnh phuã trïn khùæp thïë giúái àaä múã röång quy mö kïí tûâ nùm 1960

1.3 Söë lûúång caác chuyïín khoaãn vaâ thanh toaán laäi suêët àaä tùng lïn

2.1 Nhaâ nûúác, caác thïí chïë vaâ hêåu quaã kinh tïë

2.2 Chñnh phuã töët cùæt nghôa cho sûå chïnh lïåch vïì thu nhêåp giûäa Àöng AÁ vaâ chêu Phi

2.3 Caác thïí chïë àûúåc tñn nhiïåm taåo ra caác nhaâ nûúác àûúåc tñn nhiïåm

2.4 Àöå tñn nhiïåm àûúåc nhêån thûác vaâ kïët quaã kinh tïë luön gùæn liïìn vúái nhau

3.1 Höåi chûáng thiïëu luêåt phaáp

3.2 Thûúng lûúång vúái caác quan chûác chñnh phuã coá thïí rêët khoá khùn

3.3 Caác nûúác àang àûúåc hûúãng lúåi ñch cuãa thuïë trõ giaá gia tùng

3.4 Khaác vúái Nigiïria, Inàönïxia àaä quaãn lyá vêån may vïì dêìu lûãa múái àêy möåt caách thêån troång

3.5 Caác thïí chïë ngên saách àûúåc thiïët kïë töët giuáp traánh àûúåc nhûäng khoaãn thêm huåt lúán

3.6 Taåi Viïåt Nam, nhûäng lúåi ñch cuãa dõch vuå bïånh viïån àïí döìn vïì nhûäng ngûúâi khêëm khaá

3.7 Caán cên giaáo duåc cöng - tû hïët sûác khaác nhau trïn phaåm vi thïë giúái

3.8 Caác khoaãn lûúng hûu vaâ chuyïín khoaãn khaác àaä tùng dêìn úã caác nûúác cöng nghiïåp

3.9 Nhûäng trúå cêëp nhaâ cûãa úã caác nûúác àang phaát triïín hêìu nhû khöng àïën àûúåc ngûúâi ngheâo

4.1 Caác cuöåc khuãng hoaãng ngên haâng àïìu trúã nïn quaá phöí biïën vaâ gêy ra nhûäng phñ töín taâi chñnh to lúán

5.1 Caác muåc tiïu chñnh saách vaâ phên böí chi tiïu cuãa Ghinï khöng toã ra húåp lyá

5.2 Viïåc quyïët saách úã Ucraina bõ mùæc trong nhûäng traách nhiïåm chöìng cheáo

5.3 Hêìu hïët caác haäng àaánh giaá laâ dõch vuå chñnh phuã rêët keám, song möåt söë dõch vuå àûúåc àaánh giaá töët hún

caác dõch vuå khaác

5.4 Ba chiïën lûúåc caãi thiïån viïåc phên phaát dõch vuå cuãa chñnh phuã

5.5 Tuyïín möå vaâ àïì baåt theo phêím chêët xûáng àaáng giuáp caãi thiïån nùng lûåc cuãa böå maáy viïn chûác

5.6 Viïåc thiïëu cú chïë àïì cao phêím chêët xûáng àaáng vaâ tònh traång traã lûúng thêëp trong böå maáy viïn chûác

cuãa Philippin àaä laâm giaãm nùng lûåc

5.7 Taåi chêu Phi, khi maâ söë ngûúâi laâm trong khu vûåc nhaâ nûúác tùng thò mûác lûúng giaãm

6. 1 Mûác àöå tham nhuäng cao vaâ khoá dûå àoaán laâm phûúng haåi àïën àêìu tû

6.2 Möåt söë nhên töë ài keâm vúái tham nhuäng

MUÅC LUÅC 7

7.1 Thïë giúái àaä trúã nïn dên chuã hún nhiïìu tûâ nùm 1980

7.2 Nhûäng töí chûác úã àiïím giao nhau cuãa nhaâ nûúác, thõ trûúâng vaâ xaä höåi dên sûå

7.3 Nhûäng quy tùæc cai trõ theo chiïìu doåc vaâ nhûäng biïån phaáp khuyïën khñch theo chiïìu ngang hònh thaânh

nùng lûåc cuãa chñnh quyïìn àõa phûúng

8.1 Nhiïìu nûúác àang núái loãng nhûäng kiïìm chïë vïì vöën quöëc tïë

8.2 Nhûäng doâng ngûúâi tyå naån traân ngêåp chêu Phi, chêu AÁ vaâ chêu Êu

8.3 Nhûäng chñnh saách khöng töët triïåt tiïu taác àöång cuãa viïån trúå

9.1 Nhûäng cöng nhên giaâ hún seä mêët quyïìn lúåi trong viïåc caãi caách caác khoaãn trúå cêëp hûu trñ, coân nhûäng

cöng nhên treã seä giaânh àûúåc quyïìn lúåi

9.2 Nhiïìu quyïìn phuã quyïët giuáp nhaâ nûúác chöëng laåi aáp lûåc àoâi múã röång phuác lúåi

BAÃNG

1.1 Caác chûác nùng cuãa nhaâ nûúác

3.1 Baão hiïím xaä höåi, trúå giuáp xaä höåi vaâ caác chûúng trònh daânh cho ngûúâi ngheâo úã caác nûúác àang phaát triïín:

nhûäng àùåc àiïím vaâ baâi hoåc

3.2 Núå lûúng hûu êín úã caác nûúác choån loåc

4.1 Ûúác tñnh vïì lúåi ñch phuác lúåi tûâ viïåc phi àiïìu tiïët úã Myä (tyã USD)

4.2 Möåt loaåt kinh nghiïåm thïí chïë

5.1 Nhûäng cú chïë nhùçm phên phaát dõch vuå

7.1 Nhûäng thay àöíi trong taâi chñnh cuãa nhûäng chñnh quyïìn cêëp dûúái quöëc gia úã möåt söë nûúác choån loåc

7.2 Nhûäng àùåc àiïím vïì cêìu vaâ cung cuãa nhûäng haâng hoaá cöng cöång cêëp quöëc gia vaâ cêëp àõa phûúng

7.3 Nhûäng phên cöng coá thïí coá vïì thuïë vaâ chñ tiïu cho caác cêëp chñnh quyïìn

7.4 Nhûäng nguyïn tùæc vaâ nhûäng caách laâm töët nhêët trong xêy dûång kïë hoaåch taâi trúå

7.5 Chiïën lûúåc phên cêëp phuâ húåp vúái nùng lûåc cuãa chñnh quyïìn

9.1 Sûå sùæp xïëp caác nhoám coá quyïìn lúåi, nhûäng caái giaá phaãi traã vïì mùåt chñnh trõ vaâ viïåc àõnh ra caác bûúác

chiïën thuêåt vïì caãi caách theo loaåi caãi caách

9.2 Hiïåu quaã dûå tñnh thu àûúåc tûã nhûäng ngaânh dõch vuå cöng cöång àûúåc tû nhên hoaá úã aáchentina

9.3 Nhûäng caãi caách thuöåc thïë hïå thûá nhêët vaâ thïë hïå thûá hai

Àõnh nghôa vaâ chuá thñch dûä kiïån

Caác nûúác àûúåc àûa vaâo trong caác nhoám vuâng vaâ nhoám

thu nhêåp àûúåc sûã duång trong baáo caáo naây (trûâ caác nhoám

daânh cho khaão saát khu vûåc tû nhên) àïìu àûúåc ghi vaâo

caác baãng Phên loaåi caác nïìn kinh tïë úã cuöëi cuãa phêìn Nhûäng

chó söë choån loåc vïì tònh hònh phaát triïín thïë giúái. Nhûäng

phên loaåi thu nhêåp dûåa vaâo GNP bònh quên àêìu ngûúâi;

phûúng phaáp tiïëp cêån àöëi vúái nhûäng phên loaåi vïì thu nhêåp

trong Baáo caáo àûúåc nïu trong phêìn Giúái thiïåu nhûäng chó

söë vïì tònh hònh phaát triïín thïë giúái. Nhûäng bònh quên nhoám

thïí hiïån trong caác biïíu vaâ baãng laâ nhûäng bònh quên chûa

tñnh troång söë cuãa caác nûúác trong nhoám, ngoaåi trûâ trong

nhûäng lônh vûåc yïu cêìu thïí hiïån theo caác khaác.

Viïån Ngên haâng Thïë giúái sûã duång tûâ “caác nûúác” àïí

chó caác nïìn kinh tïë khöng hïì mang haâm yá quyïët àõnh vïì

àõa võ phaáp lyá cuãa möåt laänh thöí. Caác söë thöëng kï àûúåc

baáo caáo cho “caác nûúác àang phaát triïín” bao göìm caã nhûäng

nûúác àang trong giai àoaån chuyïín àöíi tûâ chïë àöå kïë hoaåch

têåp trung, ngoaåi trûâ nhûäng lônh vûåc yïu cêìu thïí hiïån theo

caách khaác.

Caác dûä liïåu coá sûã duång àún võ àöla laâ àöla Myä theo

hiïån giaá, ngoaåi trûâ nhûäng núi yïu cêìu xaác àõnh theo caách

khaác.

Tyã coá nghôa laâ 1.000 triïåu.

Nhûäng chûä viïët tùæt sau àûúåc sûã duång:

CEE: Trung vaâ Àöng Êu

CIS: Cöång àöìng caác Quöëc gia àöåc lêåp

GDP: Töíng saãn phêím quöëc nöåi

GNP:Töíng saãn phêím quöëc dên

IMF:Quô tiïìn tïå quöëc tïë

NGO:Töí chûác phi chñnh phuã

OECD:Töí chûác húåp taác vaâ phaát triïín kinh tïë

PPP:Ngang giaá sûác mua

8 BAÁO CAÁO VÏÌ TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997

TRÏN KHÙÆP THÏË GIÚÁI NGAÂY NAY, NHAÂ NÛÚÁC

ÀANG LAÂ VÊËN ÀÏÌ CÊÌN PHAÃI ÀÛÚÅC XEM XEÁT

ÀÏËN. Nhûäng diïîn biïën sêu röång vaâ to lúán cuãa kinh

tïë thïë giúái àoâi hoãi chuáng ta phaãi nhòn laåi nhûäng vêën

àïì cùn baãn vïì nhaâ nûúác: nhaâ nûúác nïn coá vai troâ gò,

nhaâ nûúác coá thïí laâm gò vaâ khöng thïí laâm gò vaâ laâm

thïë naâo laâ töët nhêët.

Nùm mûúi nùm qua àaä chó cho chuáng ta möåt

caách roä raâng têët caã nhûäng lúåi ñch vaâ haån chïë trong

hoaåt àöång cuãa nhaâ nûúác, àùåc biïåt laâ trong viïåc thuác

àêíy phaát triïín. Caác chñnh phuã àaä giuáp coá nhûäng caãi

thiïån to lúán vïì giaáo duåc vaâ chùm soác sûác khoeã cuäng

nhû giaãm sûå bêët bònh àùèng trong xaä höåi. Tuy nhiïn,

caác hoaåt àöång cuãa chñnh phuã cuäng àaä dêîn àïën möåt söë

kïët quaã àaáng buöìn. Vaâ ngay caã khi trûúác kia chñnh

phuã àaä laâm töët cöng viïåc cuãa mònh, thò nhiïìu ngûúâi

lo ngaåi rùçng chñnh phuã seä khöng thïí thñch ûáng vúái

caác nhu cêìu ngaây caâng tùng cuãa möåt nïìn kinh tïë thïë

giúái àang trong quaá trònh toaân cêìu hoaá.

Coá rêët nhiïìu möëi lo ngaåi vaâ nhûäng vêën àïì múái

rêët khaác nhau vïì vai troâ cuãa nhaâ nûúác, song böën diïîn

biïën múái àêy àaä laâm cho chuáng àùåc biïåt trúã nïn bûác

xuác:

• Sûå suåp àöí cuãa caác nïìn kinh tïë kiïím soaát vaâ mïånh

lïånh úã Liïn Xö cuä vaâ Trung vaâ Àöng Êu.

• Sûå khuãng hoaãng taâi chñnh cuãa caác nhaâ nûúác phuác

lúåi úã hêìu hïët caác nûúác cöng nghiïåp.

• Vai troâ quan troång cuãa nhaâ nûúác trong caác nïìn

kinh tïë “thêìn kyâ” úã Àöng AÁ.

• Sûå suåp àöí cuãa caác nhaâ nûúác vaâ sûå buâng nöí maånh

meä cuãa caác tònh traång khêín cêëp vïì nhên àaåo úã

möåt vaâi núi trïn thïë giúái.

Baáo caáo naây chó ra rùçng nhên töë quyïët àõnh àûáng

àùçng sau nhûäng diïîn biïën tûúng phaãn nhau naây laâ

tñnh hiïåu lûåc cuãa nhaâ nûúác. Möåt nhaâ nûúác coá hiïåu lûåc

laâ nhên töë thiïët yïëu cho viïåc cung cêëp caác haâng hoaá

vaâ dõch vuå cuäng nhû caác quy àõnh vaâ thïí chïë cho

pheáp caác thõ trûúâng phaát triïín maånh meä vaâ con ngûúâi

coá àúâi söëng khoeã maånh hún, haånh phuác hún. Nïëu

khöng coá noá, sûå phaát triïín bïìn vûäng caã vïì mùåt kinh

tïë vaâ xaä höåi laâ khöng thïí coá àûúåc. Nùm mûúi nùm vïì

trûúác, nhiïìu ngûúâi cuäng noái nhûäng àiïìu gêìn giöëng

nhû vêåy, nhûng höìi àoá hoå coá yá noái laâ sûå phaát triïín

phaãi do nhaâ nûúác taåo ra. Thöng àiïåp cuãa kinh nghiïåm

kïí tûâ sau àoá laåi khaác hùèn: nhaâ nûúác àoáng vai troâ

trung têm trong phaát triïín kinh tïë vaâ xaä höåi, khöng

phaãi vúái tû caách laâ möåt ngûúâi trûåc tiïëp taåo ra sûå tùng

trûúãng, maâ laâ möåt àöëi taác, laâ chêët xuác taác vaâ laâ ngûúâi

taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi cho sûå tùng trûúãng àoá.

Coá sûå khaác nhau to lúán giûäa nhûäng nhên töë taåo

nïn möåt nhaâ nûúác hiïåu lûåc giûäa caác nûúác úã caác giai

àoaån phaát triïín khaác nhau. Àiïìu coá hiïåu lûåc úã Haâ lan

hay Niu Dilún, chùèng haån, chûa chùæc àaä coá hiïåu lûåc úã

Nïpan. Thêåm chñ giûäa caác nûúác coá cuâng mûác thu nhêåp,

thò sûå khaác nhau vïì diïån tñch, thaânh phêìn dên töåc,

vùn hoaá vaâ hïå thöëng chñnh trõ laâm cho möîi nhaâ nûúác

mang daáng veã riïng cuãa noá. Nhûng tñnh hïët sûác àa

daång naây seä laâm phong phuá thïm àiïìu tra cuãa baáo

caáo naây vïì viïåc taåi sao vaâ bùçng caách naâo möåt söë nhaâ

nûúác laâm töët hún caác nhaâ nûúác khaác trong viïåc duy

trò sûå phaát triïín, xoáa boã ngheâo naân vaâ thñch ûáng vúái

sûå thay àöíi.

TÖÍNG QUAÁT

TÖÍNG QUAÁT 9

Tû duy laåi vïì nhaâ nûúác trïn toaân thïë giúái

Thïë giúái àang thay àöíi vaâ cuâng vúái àoá, nhûäng yá tûúãng

vïì vai troâ cuãa nhaâ nûúác trong phaát triïín kinh tïë vaâ

xaä höåi cuäng àang thay àöíi. Sûå têåp trung chuã yïëu ngaây

nay àïën vai troâ cuãa nhaâ nûúác gúåi nhúá laåi möåt kyã

nguyïn trûúác, khi maâ thïë giúái vûâa nöíi lïn tûâ nhûäng

taân phaá cuãa Chiïën tranh thïë giúái thûá hai vaâ phêìn lúán

caác nûúác àang phaát triïín vûâa múái giaânh àûúåc àöåc

lêåp. Khi àoá, sûå phaát triïín dûúâng nhû laâ möåt thaách

thûác coá thïí vûúåt qua àûúåc dïî daâng vaâ phêìn lúán chó

mang tñnh kyä thuêåt. Nhûäng cöë vêën vaâ chuyïn gia kyä

thuêåt töët seä thaão ra caác chñnh saách töët, vaâ sau àoá caác

chñnh phuã töët seä thûåc hiïån chuáng àïí coá möåt xaä höåi

töët. Sûå can thiïåp do nhaâ nûúác dêîn dùæt àaä nhêën maånh

vaâo nhûäng thêët baåi cuãa thõ trûúâng vaâ trao cho nhaâ

nûúác vai troâ trung têm trong viïåc hiïåu chónh nhûäng

thêët baåi naây. Nhûng nhûäng nhêån thûác thïí chïë tiïìm

êín trong thïë giúái quan naây, nhû têët caã chuáng ta àïìu

nhêån thûác roä ngaây nay, laâ quaá àún giaãn. Sûå linh hoaåt

trong viïåc thûåc hiïån caác chñnh saách do caác nhaâ kyä trõ

lêåp ra àûúåc àùåt úã võ trñ cao quyá. Viïåc thûåc hiïån tinh

thêìn traách nhiïåm thöng qua nhûäng kiïím tra vaâ cên

àöëi àûúåc coi nhû viïåc laâm trúã ngaåi.

Taåi möåt vaâi nûúác, thûåc ra nhûäng cöng viïåc àaä

tiïën triïín ñt nhiïìu nhû caác nhaâ kyä trõ mong àúåi. Song

úã nhiïìu nûúác, hêåu quaã cuãa nhûäng chñnh saách laåi rêët

khaác nhau. Caác chñnh phuã àaä bùæt tay thûåc hiïån nhûäng

kïë hoaåch kyâ cuåc. Caác nhaâ àêìu tû tû nhên, do thiïëu

loâng tin vaâo caác chñnh saách cöng cöång vaâ sûå kiïn àõnh

cuãa caác nhaâ laänh àaåo, àaä ngêìn ngaåi àêìu tû. Caác nhaâ

laänh àaåo àêìy quyïìn lûåc àaä coá nhûäng haânh vi chuyïn

quyïìn, àöåc àoaán. Tham nhuäng àaä trúã thaânh möåt naån

dõch. Phaát triïín chûäng laåi, coân ngheâo àoái thò vêîn töìn

taåi.

Trong thïë kyã qua, quy mö vaâ phaåm vi cuãa chñnh

quyïìn àaä múã röång rêët lúán, nhêët laâ úã caác nûúác cöng

nghiïåp (Biïíu àöì I). Sûå múã röång trong thúâi kyâ trûúác

Chiïën tranh thïë giúái thûá hai àûúåc thuác àêíy búãi nhiïìu

nhên töë, trong àoá coá sûå cêìn thiïët phaãi xûã trñ sûå thiïåt

haåi nùång nïì àöëi vúái caác hïå thöëng kinh tïë vaâ xaä höåi do

Àaåi suy thoaái gêy ra. Niïìm tin hêåu chiïën vaâo chñnh

phuã àaä nuöi dûúäng nhûäng nhu cêìu àoâi chñnh phuã

phaãi laâm nhiïìu hún nûäa. Caác nïìn kinh tïë cöng nghiïåp

àaä múã röång nhaâ nûúác phuác lúåi vaâ phêìn lúán thïë giúái

àang phaát triïín àaä theo àuöíi nhûäng chiïën lûúåc phaát

triïín do nhaâ nûúác chi phöëi. Kïët quaã laâ sûå múã röång

ghï gúám quy mö vaâ phaåm vi cuãa chñnh quyïìn trïn

phaåm vi thïë giúái. Chi tiïu nhaâ nûúác giúâ àêy hêìu nhû

chiïëm túái möåt nûãa töíng thu nhêåp úã caác nûúác cöng

nghiïåp vaâ khoaãng möåt phêìn tû úã caác nûúác àang phaát

triïín. Nhûng chñnh sûå tùng aãnh hûúãng cuãa nhaâ nûúác

naây cuäng àaä chuyïín sûå chuá troång tûâ söë lûúång sang

chêët lûúång, tûâ quy mö to lúán cuãa nhaâ nûúác vaâ phaåm

vi can thiïåp cuãa nhaâ nûúác sang tñnh hiïåu quaã trong

viïåc àaáp ûáng caác nhu cêìu cuãa ngûúâi dên.

Giöëng nhû trong nhûäng nùm 1940, sûå têåp trung

àûúåc lùåp laåi ngaây nay vïì vai troâ cuãa nhaâ nûúác bùæt

nguöìn tûâ nhûäng diïîn biïën rêët quan troång trong nïìn

kinh tïë toaân cêìu àaä laâm thay àöíi vïì cú baãn möi trûúâng

hoaåt àöång cuãa nhaâ nûúác. Sûå höåi nhêåp toaân cêìu cuãa

caác nïìn kinh tïë àaä thu heåp phaåm vi cuãa caách ûáng xûã

àöåc àoaán tuyâ tiïån. Caác biïíu thuïë, quy àõnh àêìu tû vaâ

Ghi chuá: Dûä liïåu cho caác nûúác OECD daânh cho chñnh phuã trung

ûúng vaâ chñnh quyïìn àõa phûúng bao göìm caã chi tiïu cho an ninh

hxaä höåi. Xem Chuá thñch kyä thuêåt àïí biïët thïm chi tiïët. Nguöìn:

Tanzi vaâ Schuknecht 1995; OECD, caác nùm khaác nhau; IMF, caác

nùm khaác nhau (b).

Biïíu àöì 1

Nhaâ nûúác àaä phaát triïín úã moåi núi

10 BAÁO CAÁO VÏÌ TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997

chñnh saách kinh tïë phaãi thñch ûáng hún bao giúâ hïët vúái

nhûäng thöng söë cuãa möåt nïìn kinh tïë thïë giúái àaä àûúåc

toaân cêìu hoaá. Sûå thay àöíi cöng nghïå àaä múã ra nhûäng

cú höåi múái cho viïåc phên taách caác dõch vuå vaâ cho pheáp

caác thõ trûúâng coá vai troâ lúán hún. Nhûäng thay àöíi naây

cuäng coá nghôa laâ phaãi coá nhûäng vai troâ múái vaâ khaác

biïåt cho chñnh quyïìn, khöng coân laâ möåt ngûúâi cung

ûáng àún àöåc, maâ laâ möåt ngûúâi taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi

vaâ laâ ngûúâi àiïìu phöëi. Caác nhaâ nûúác àaä gùåp phaãi sûác

eáp ngay caã khi maâ caác chñnh quyïìn trûúác kia àaä coá veã

hoaåt àöång töët. Nhiïìu nûúác cöng nghiïåp àaä phaãi vêåt

löån vúái nhaâ nûúác phuác lúåi maâ giúâ àêy àaä trúã nïn quaá

cöìng kïình vaâ phaãi coá nhûäng lûåa choån rêët khoá khùn

vïì nhûäng dõch vuå vaâ lúåi ñch maâ moåi ngûúâi tröng àúåi

chñnh phuã cung cêëp. Caác thõ trûúâng - trong nûúác vaâ

toaân cêìu - vaâ nhûäng cöng dên bûåc böåi trûúác caác yïëu

keám cuãa nhaâ nûúác àaä thöng qua nhûng töí chûác dên

chñnh vaâ phi chñnh phuã àoâi coá àûúåc sûå minh baåch

trong hoaåt àöång cuãa chñnh phuã vaâ coá nhûäng thay àöíi

khaác nûäa nhùçm cuãng cöë nùng lûåc cuãa nhaâ nûúác, tûâ àoá

àaáp ûáng caác muåc tiïu àïì ra.

Sûå lúán tiïëng àoâi coá hiïåu quaã hún nûäa trong caác

hoaåt àöång cuãa chñnh phuã àaä lïn àïën mûác àöå khuãng

hoaãng úã nhiïìu nûúác àang phaát triïín, núi maâ nhaâ nûúác

àaä khöng thïí cung cêëp àûúåc nhûäng haâng hoaá cöng

cöång cú baãn nhû quyïìn súã hûäu, àûúâng saá, y tïë cú baãn

vaâ giaáo duåc. Taåi nhûäng nûúác naây coá möåt voâng luêín

quêín: ngûúâi dên vaâ caác doanh nghiïåp phaãn ûáng trûúác

caác dõch vuå cöng cöång àang ngaây möåt xêëu ài bùçng

caách traánh àoáng thuïë vaâ àiïìu naây laâm cho caác dõch

vuå laåi caâng trúã nïn töìi tïå hún. ÚÃ Liïn Xö cuä, Trung vaâ

Àöng Êu, chñnh thêët baåi daâi haån cuãa nhaâ nûúác trong

thûåc hiïån nhûäng lúâi hûáa cuãa mònh laâ nguyïn nhên

dêîn àïën kïët cuåc suåp àöí cuãa nhaâ nûúác. Nhûng sûå suåp

àöí cuãa viïåc kïë hoaåch hoaá têåp trung naây cuäng taåo ra

nhûäng vêën àïì cuãa riïng noá. Trong khoaãng tröëng do

noá taåo ra, ngûúâi dên àöi khi khöng coá àûúåc nhûng

haâng hoaá cöng cöång cú baãn nhû phaáp luêåt vaâ trêåt tûå.

ÚÃ mûác àöå giúái haån, nhû úã Apganixtan, Libïria vaâ

Xömali, nhaâ nûúác àöi khi àaä hoaân toaân vuån naát, àïí

cho caác caá nhên vaâ caác cú quan quöëc tïë tuyïåt voång

nhùåt nhaånh nhûäng maãnh vuån.

Chiïën lûúåc hai phêìn

Laâm caách naâo àïë chuáng ta coá thïí xuyïn qua àûúåc múá

höîn àöån caác vêën àïì vaâ sûác eáp maâ giúâ àêy caác nhaâ

nûúác trïn thïë giúái àang gùåp phaãi? Khöng coá möåt cöng

thûác chung phuâ húåp vúái têët caã nhùçm coá àûúåc möåt nhaâ

nûúác hoaåt àöång coá hiïåu quaã àûúåc khuyïën nghõ úã àêy.

Phaåm vi nhûäng khaác biïåt giûäa caác nhaâ nûúác laâ vö

cuâng to lúán cuäng nhû nhûäng xuêët phaát àiïím cuãa caác

nhaâ nûúác cuäng hïët sûác khaác nhau. Vò vêåy, baáo caáo

naây àuáng ra chó taåo möåt khuön khöí röång lúán àïí giaãi

quyïët vêën àïì vïì tñnh hiïåu quaã cuãa nhaâ nûúác trïn

khùæp thïë giúái. Noá chó ra möåt söë caách thûác àïí thu heåp

khoaãng caách ngaây caâng tùng giûäa caác yïu cêìu àöëi vúái

nhaâ nûúác vaâ khaã nùng cuãa caác nhaâ nûúác àïí àaáp ûáng

caác yïu cêìu àoá. Laâm cho caác xaä höåi chêëp nhêån möåt sûå

àõnh nghôa laåi vïì traách nhiïåm cuãa nhaâ nûúác seä laâ

möåt phêìn cuãa giaãi phaáp naây. Àiïìu naây seä bao göìm

möåt sûå lûåa choån chiïën lûúåc vïì caác haânh àöång têåp thïí

maâ caác nhaâ nûúác seä cöë gùæng thuác àêíy, cöång vúái nhûäng

nöî lûåc lúán hún àïí truát boã gaánh nùång trïn vai nhaâ

nûúác bùçng caách àûa caác cöng dên vaâ cöång àöìng tham

gia vaâo viïåc cung cêëp nhûäng haâng hoaá têåp thïí cú baãn.

Thïë nhûng, thu heåp hay giaãm nheå vai troâ cuãa

nhaâ nûúác coá thïí khöng phaãi laâ muåc tiïu cuãa sûå nghiïåp

caãi caách. Thêåm chñ nïëu coá sûå choån loåc lúán hún vaâ sûå

nhúâ cêåy lúán hún vaâo xaä höåi cöng dên vaâ caác haäng tû

nhên thò viïåc àaáp ûáng möåt loaåt röång lúán nhûäng nhu

cêìu chung möåt caách coá hiïåu quaã hún seä vêîn cûá coá

nghôa laâ laâm cho caác thïí chïë trung têm cuãa nhaâ nûúác

hoaåt àöång töët hún. Àïí phuác lúåi con ngûúâi àûúåc nêng

cao, nùng lûåc cuãa nhaâ nûúác - àûúåc xaác àõnh nhû khaã

nùng thûåc hiïån vaâ thuác àêíy caác hoaåt àöång têåp thïí

möåt caách coá hiïåu quaã - cêìn phaãi àûúåc tùng cûúâng.

Thöng àiïåp cú baãn naây àûúåc thïí hiïån thaânh möåt

chiïën lûúåc hai phêìn nhùçm laâm cho moåi nhaâ nûúác trúã

thaânh àöëi taác àaáng tin cêåy hún, coá hiïåu quaã hún trong

sûå nghiïåp phaát triïín cuãa àêët nûúác mònh:

• Laâm cho vai troâ cuãa nhaâ nûúác tûúng xûáng vúái

nùng lûåc cuãa noá laâ nhên töë àêìu tiïn trong chiïën

lûúåc naây. Khi maâ nùng lûåc cuãa nhaâ nûúác yïëu

keám, viïåc nhaâ nûúác can thiïåp nhû thïë naâo vaâ

can thiïåp vaâo àêu laâ àiïìu phaãi àûúåc àõnh giaá

cêín thêån. Nhiïìu nhaâ nûúác cöë gùæng laâm nhiïìu

maâ coá rêët ñt nguöìn taâi chñnh vaâ nùng lûåc, vaâ

thûúâng dêîn àïën lúåi bêët cêåp haåi. Têåp trung maånh

hún vaâo nhûäng vêën àïì nïìn taãng seä caãi thiïån tñnh

hiïåu quaã (Höåp 1). Nhûng vêën àïì úã àêy khöng

phaãi laâ choån nïn laâm gò vaâ khöng nïn laâm gò,

maâ coân caã laâ nïn laâm nhû thïë naâo nûäa.

• Thïë nhûng nùng lûåc khöng phaãi laâ do söë mïånh

sùæp àùåt. Vò vêåy, nhên töë thûá hai cuãa chiïën lûúåc

naây laâ nêng cao nùng lûåc cuãa nhaâ nûúác bùçng

caách cuãng cöë laåi caác thïí chïë cöng cöång. Àiïìu naây

coá nghôa laâ vaåch ra nhûäng quy tùæc vaâ kiïìm chïë

coá hiïåu quaã nhùçm kiïím soaát caác hoaåt àöång àöåc

àoaán cuãa nhaâ nûúác vaâ àêëu tranh chöëng tïå tham

nhuäng cöë thuã. Àiïìu àoá coá nghôa laâ àûa caác thïí

chïë nhaâ nûúác vaâo cuöåc caånh tranh maånh meä hún

TÖÍNG QUAÁT 11

dên, àûa chñnh quyïìn laåi gêìn hún vúái ngûúâi dên

thöng qua sûå tham gia cuãa dên vaâ sûå phi têåp

trung hoaá röång raäi hún. Nhû vêåy, baáo caáo naây

khöng chó hûúáng sûå chuá yá vaâo viïåc nhêën maånh

trúã laåi vai troâ cuãa nhaâ nûúác, maâ coân chó ra caách

thûác caác nûúác coá thïí bùæt àêìu möåt quaá trònh xêy

dûång laåi nùng lûåc nhaâ nûúác.

Laâm cho vai troâ phuâ húåp vúái nùng lûåc

Laâm cho vai troâ tûúng xûáng vúái nùng lûåc khöng phaãi

laâ möåt thöng àiïåp àún giaãn vïì phaá boã nhaâ nûúác. Trong

möåt söë lônh vûåc, rêët cêìn thiïët phaãi coá sûå têåp trung

nhiïìu hún àïí nêng cao tñnh hiïåu quaã: choån laâm gò vaâ

khöng laâm gò laâ vö cuâng quan troång. Tuy nhiïn, àiïìu

naây cuäng keáo theo viïåc choån caách tiïën haânh sûå viïåc

nhû thïë naâo - laâm thïë naâo àïí phên phöëi caác dõch vuå

cú baãn, cung cêëp cú súã haå têìng, àiïìu tiïët nïìn kinh tïë

- chûá khöng chó laâ coá nïn laâm chuáng hay khöng. Coá

rêët nhiïìu sûå lûåa choån úã àêy vaâ chuáng phaãi thñch húåp

vúái hoaân caãnh cuãa möîi nûúác.

Cöng viïåc àêìu tiïn cuãa caác nhaâ nûúác: thûåc hiïån àuáng

nhûäng vêën àïì cú baãn

Nùm nhiïåm vuå cú baãn nùçm úã trung têm sûá mïånh cuãa

moåi chñnh phuã maâ nïëu khöng coá chuáng thò sûå phaát

triïín bïìn vûäng, coá sûå cuâng chia seã vaâ giaãm ngheâo

khöí laâ khöng thïí coá àûúåc:

• Thiïët lêåp möåt cú súã phaáp luêåt

• Duy trò möåt möi trûúâng chñnh saách khöng lïåch

laåc, kïí caã sûå öín àõnh kinh tïë vô mö

• Àêìu tû vaâo caác dõch vuå xaä höåi cú baãn vaâ cú súã haå

têìng cú baãn

• Baão vïå nhoám ngûúâi dïî bõ töín thûúng

• Baão vïå möi trûúâng

Mùåc duâ têìm quan troång cuãa caác nhiïåm vuå cú

baãn naây àaä tûâ lêu àûúåc chêëp nhêån röång raäi, song àaä

xuêët hiïån möåt söë nhêån thûác sêu sùæc múái vïì sûå hoaâ

tröån thñch húåp giûäa thõ trûúâng vúái caác hoaåt àöång cuãa

chñnh phuã trong viïåc thûåc hiïån chuáng. Àiïìu quan

troång nhêët maâ chuáng ta thêëy hiïån nay laâ thõ trûúâng

vaâ chñnh phuã böí sung cho nhau: nhaâ nûúác laâ nhên töë

thiïët yïëu cho viïåc àùåt ra nhûäng cú súã thïí chïë thñch

húåp cho thõ trûúâng. Vaâ sûå tñn nhiïåm cuãa chñnh phuã -

sûå roä raâng minh baåch coá thïí dûå àoaán trûúác àûúåc trong

nhûäng quy tùæc vaâ chñnh saách cuãa chñnh phuã vaâ sûå

nhêët quaán trong aáp duång - coá thïí cuäng quan troång

Möåt nhaâ nûúác coá nùng lûåc hún coá thïí laâ möåt nhaâ nûúác coá

hiïåu quaã hún, nhûng hiïåu quaã vaâ nùng lûåc khöng phaãi laâ

cuâng möåt sûå viïåc. Nùng lûåc, trong trûúâng húåp aáp duång

cho caác nhaâ nûúác laâ khaã nùng theo àuöíi vaâ thuác àêëy caác

haânh àöång chung möåt caách coá hiïåu quaã - nhû luêåt phaáp

vaâ trêåt tûå, y tïë cöng cöång vaâ cú súã haå têìng cú baãn; hiïåu

quaã laâ kïët quaã cuãa viïåc sûã duång nùng lûåc àoá àïí àaáp ûáng

nhu cêìu xaä höåi àöëi vúái nhûäng haâng hoaá naây. Möåt nhaâ

nûúác coá thïí coá nùng lûåc nhûng khöng coá hiïåu quaã lùæm

nïëu nhû nùng lûåc àoá khöng àûúåc sûã duång vò lúåi ñch cuãa

xaä höåi.

Con àûúâng ài àïën möåt nhaâ nûúác coá hiïåu quaã hún,

mùåc duâ khöng theo àûúâng thùèng, nhûng nhêët àõnh phaãi

chia laâm hai giai àoaån. Thûá nhêët, nhaâ nûúác phaãi hûúáng

tiïu àiïím nùng lûåc maâ mònh coá vaâo nhûäng nhiïåm vuå coá

thïí laâm àûúåc vaâ phaãi tiïën haânh. Khi laâm àiïìu naây, nhaâ

nûúác sau àoá coá thïí têåp trung vaâo xêy dûång thïm nùng lûåc

cho mònh: Nhû biïíu àöì dûúái àêy minh hoaå, caác nûúác úã

Vuâng I theo àuöíi rêët nhiïìu hoaåt àöång möåt caách khöng xaác

àõnh roä tiïu àiïím, mùåc duâ nùng lûåc cuãa nhaâ nûúác rêët ñt, vaâ

nhûäng nöî lûåc cuãa caác nûúác naây toã ra khöng coá hiïåu quaã.

Tuy nhiïn caác nûúác khöng thïí chuyïín àïën VuângIII trong

möåt súám möåt chiïìu - xêy dûång nùng lûåc àoâi hoãi phaãi coá

thúâi gian. Con àûúâng ài àïën coá hiïåu quaã lúán hún, àêìu tiïn

laâ, cêìn phaãi ài qua viïåc têåp trung giaãi quyïët nhûäng nhiïåm

vuå cú baãn vaâ nêng cao nùng lûåc haån chïë cuãa nhaâ nûúác

thöng qua húåp taác vúái giúái kinh doanh vaâ xaä höåi cöng dên

(VuângII). Caác nûúác coá thïí tiïën dêìn àïën Vuâng III bùçng

caách cuâng vúái thúâi gian tùng cûúâng nùng lûåc cuãa mònh.

Höåp 1

Chùång àûúâng ài àïën möåt nhaâ nûúác coá hiïåu quaã hún

nûäa nhùçm tùng cûúâng tñnh hiïåu lûåc cuãa nhaâ

nûúác. Àiïìu àoá coá nghôa laâ tùng cûúâng kïët quaã

hoaåt àöång cuãa caác thïí chïë nhaâ nûúác, caãi thiïån

tiïìn lûúng vaâ caác biïån phaáp khuyïën khñch. Vaâ

àiïìu àoá coá nghôa laâ laâm cho nhaâ nûúác coá khaã

nùng àaáp ûáng nhiïìu hún caác nhu cêìu cuãa ngûúâi

12 BAÁO CAÁO VÏÌ TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997

trong thu huát àêìu tû tû nhên khöng keám gò nöåi dung

cuãa nhûäng quy àõnh vaâ chñnh saách naây.

Möåt cuöåc khaão saát, àùåc biïåt àïí phuåc vuå cho baáo

caáo naây, vïì nhûäng nhaâ doanh nghiïåp trong nûúác

(chñnh thûác vaâ khöng chñnh thûác) úã 60 nûúác àaä khùèng

àõnh möåt àiïìu maâ têët caã chuáng ta cuäng àaä biïët àïën

vúái tñnh caách giai thoaåi: nhiïìu nûúác thiïëu nhûäng cú

súã thïí chïë cú baãn cho phaát triïín thõ trûúâng (Höåp 2).

Mûác àöå töåi phaåm vaâ baåo lûåc caá nhên cao vaâ böå maáy tû

phaáp tuyâ tiïån khöng lûúâng trûúác àûúåc àaä cuâng kïët

húåp àïë taåo ra caãi maâ baáo caáo naây àõnh nghôa laâ “höåi

chûáng thiïëu luêåt phaáp”. Caác thïí chïë nhaâ nûúác yïëu

keám vaâ àöåc àoaán thûúâng laâm trêìm troång thïm vêën

àïì naây bùçng thaái àöå cû xûã bêët àõnh vaâ thiïëu nhêët

quaán.Nhûäng haânh àöång nhû vêåy khöng nhûäng khöng

höî trúå cho sûå tùng trûúãng cuãa caác thõ trûúâng, maâ traái

laåi coân phaá hoaåi sûå tñn nhiïåm cuãa Nhaâ nûúác vaâ phûúng

haåi àïën sûå phaát triïín thõ trûúâng.

Àïí laâm cho phaát triïín öín àõnh vaâ bïìn vûäng, Nhaâ

nûúác cêìn phaãi lûu têm àïën nhûäng nguyïn tùæc cú baãn

Ghi chuá: Chó söë àöå tñn nhiïåm (maãng bïn traái) laâ chó söë sú lûúåc kïët húåp nhûäng thûúác ào úã Biïíu àöì 2.3. Möîi thanh (cöåt) nùçm úã hai baãng bïn

phaãi laâ söë trung bònh cho möåt nhoám caác nûúác. Caác hoaå hònh àûúåc xêy dûång trïn cú súã nhûäng thoaái triïín cho thúâi kyâ 1984-1993 cuãa tùng

trûúãng GDP (32 nûúác) vaâ àêìu tû (33 nûúác) trïn chó söë, kiïím tra vïì thu nhêåp, giaáo duåc vaâ meáo moá chñnh saách. Nam vaâ Àöng Nam AÁ vaâ Trung

Àöng vaâ Bùæc Phi laâ nhûäng nhoám maâ möîi bïn chó àaåi diïån cho 2 nïìn kinh tïë tiïu biïíu. Nguöìn: Nhûäng tñnh toaán cuãa àöåi nguä nhên viïn Ngên

haâng Thïë giúái coá sûã duång dûä liïåu tûâ cuöåc khaão saát khu vûåc tû nhên àûúåc tiïën haânh phuåc vuå cho Baáo caáo naây vaâ tûâ nhûäng taâi liïåu khoa hoåc

cú súã cuãa Brunetti, Kisunko vaâ Weder.

Chó söë àöå tñn nhiïåm

Höåp 2

Àöå tñn nhiïåm, àêìu tû vaâ tùng trûúãng

Möåt khaão saát vïì caác nhaâ doanh nghiïåp àõa phûúng úã 69

nûúác cho thêëy rùçng nhiïìu nhaâ nûúác àang thûåc hiïån nhûäng

chûác nùng noâng cöët cuãa mònh möåt caách keám coãi: chuáng

khöng thïí àaãm baão àûúåc luêåt phaáp vaâ trêåt tûå, baão vïå taâi

saãn vaâ aáp duång nhûäng quy tùæc vaâ chñnh saách theo möåt

caách öín àõnh. Caác nhaâ àêìu tû khöng coi caác nhaâ nûúác

naây laâ àaáng tin cêåy, vaâ do àoá tònh hònh tùng trûúãng vaâ

àêìu tû gùåp khoá khùn.

Caác haäng àûúåc yïu cêìu xïëp möåt trong vaâi chó baáo

theo thang bêåc tûâ 1 (rêët coá vêën àïì) àïën 6 (khöng coá vêën

àïì gò). Trung bònh thò nhûäng cêu traã lúâi, nhû úã maãng bïn

traái xaác àõnh cho möîi vuâng, taåo ra möåt chó baáo chung vïì

àöå àaáng tin cêåy cuãa khuön khöí thïí chïë (úã àêy caác nûúác

OECD coá thu nhêåp cao àûúåc lêëy laâm chuêín) theo àaánh

giaá cuãa caác nhaâ doanh nghiïåp tû nhên - chuáng ta goåi noá

laâ mûác àöå tñn nhiïåm. Hai maãng coân laåi cho thêëy rùçng möåt

khi maâ nhûäng khaác biïåt trong thu nhêåp vaâ giaáo duåc, vaâ

nhûäng lïåch laåc chñnh saách àûúåc kiïím soaát thò seä coá möåt

tûúng quan maånh meä giûäa àöå tñn nhiïåm cuãa caác nûúác vaâ

thaânh tñch tùng trûúãng vaâ àêìu tû cuãa chuáng. Mûác àöå tñn

nhiïåm àûúåc cùn cûá vaâo nhêån thûác cuãa caác nhaâ àêìu tû.

Nhûng chñnh nhûäng nhêån thûác naây laâ nhûäng nhên töë quyïët

àõnh haânh vi àêìu tû.

TÖÍNG QUAÁT 13

cuãa xaä höåi. Sûå thiïëu luêåt thûúâng coá liïn quan àïën caái

caãm giaác bõ àêíy ra ngoaâi lïì noái lïn tiïëng noái cuãa hoå.

Caác chñnh saách cöng cöång coá thïí àaãm baão rùçng sûå

tùng trûúãng àûúåc chia seã cho têët caã moåi ngûúâi vaâ rùçng

noá goáp phêìn vaâo viïåc giaãm ngheâo khöí vaâ bêët cöng.

Nhûng àiïìu naây chó coá thïí coá nïëu caác chñnh phuã àùåt

nhûäng nguyïn tùæc cú baãn lïn võ trñ cao trong danh

saách nhûäng ûu tiïn.

Caác chñnh saách vaâ chûúng trònh nhiïìu khi khöng

àûa àûúåc nhûäng nguöìn taâi nguyïn vaâ dõch vuå àïën

vúái nhûäng ngûúâi cêìn chuáng hún caã. aãnh hûúãng chñnh

trõ cuãa nhûäng ngûúâi giaâu coá h ún trong xaä höåi àöi khi

khiïën caác chñnh phuã phaãi chi tiïu hún gêëp nhiïìu lêìn

cho nhûäng sinh viïn giaâu coá vaâ trung lûu úã caác trûúâng

àaåi hoåc so vúái chi tiïu vaâo giaáo duåc cú súã cho àaåi böå

phêån dên chuáng vaâ vaâo hoåc böíng cho nhûäng ngûúâi

keám nhêëm khaá hún. Trong nhiïìu khu vûåc ngheâo àoái

vaâ bêët bònh àùèng thûúâng thiïn vïì caác nhoám sùæc töåc

thiïíu söë hay phuå nûä, hay nhûäng khu vûåc àõa lyá “bõ boã

rúi”. Bõ àêíy ra ngoaâi lïì trong viïåc thaão luêån cöng cöång

vaâ bõ loaåi khoãi sûå tham gia röång raäi hún vaâo nïìn kinh

tïë vaâ xaä höåi, caác nhoám naây trúã thaânh maãnh àêët maâu

múä cho baåo lûåc vaâ bêët öín àõnh, baâi hoåc maâ nhiïìu núi

trïn thïë giúái àang ngaây caâng thêëm thña.

Caác chûúng trònh vaâ chñnh saách cöng cöång phaãi

nhùçm khöng chó vaâo viïåc phên phaát sûå tùng trûúãng,

maâ coân vaâo viïåc àaãm baão rùçng nhûäng lúåi ñch cuãa sûå

tùng trûúãng lêëy thõ trûúâng laâm troång phaãi àûúåc chia

seã, àùåc biïåt laâ thöng qua àêìu tû vaâo giaáo duåc cú súã vaâ

y tïë. Chuáng cuäng phaãi àaãm baão rùçng moåi ngûúâi dên

àûúåc baão vïå chöëng laåi sûå mêët an toaân vïì vêåt chêët vaâ

vïì caá nhên con ngûúâi. ÚÃ àêu sûå ngheâo khoá vaâ viïåc

gaåt ra ngoaâi lïì vïì mùåt kinh tïë bùæt nguöìn tûâ nhûäng

khaác biïåt vïì sùæc töåc vaâ xaä höåi, thò úã àoá caác chñnh saách

cêìn phaãi àûúåc chïë taác möåt caách thêån troång àïí khùæc

phuåc nhûäng khaác biïåt naây, nhû Malaixia vaâ Cöång

hoaâ Mörixú tûâng laâm.

Àiïìu chónh cuãa chñnh phuã khöng chó laâ cêu traã

lúâi duy nhêët cho sûå ö nhiïîm. Möåt böå cöng cuå göìm

ngaây caâng nhiïìu caác biïån phaáp kñch thñch saáng taåo

vaâ mïìm deão giúâ àêy àaä coá sùén àïí laâm cho nhûäng keã

gêy ö nhiïîm loaåi trûâ haânh vi gêy ö nhiïîm cuãa mònh.

Mùåc duâ khöng coá möåt sûå thay thïë naâo cho nhûäng

khuön khöí thïí chïë àiïìu chónh coá yá nghôa vaâ thöng

tin vïì möi trûúâng, song nhûäng cöng cuå múái naây, dûåa

vaâo sûå thuyïët phuåc, sûác eáp xaä höåi vaâ caác lûåc lûúång thõ

trûúâng àïí giuáp cho viïåc caãi thiïån möi trûúâng, coá thïí

thaânh cöng úã núi maâ sûå àiïìu tiïët khöng thïí laâm àûúåc.

Caác nûúác àang sûã duång nhûäng cöng cuå naây, vúái nhûäng

kïët quaã àêìy hûáa heån, úã böën lônh vûåc:

• Khai thaác sûác maånh cuãa cöng luêån

• Àiïìu chónh linh hoaåt hún

• AÁp duång nhûäng cú chïë tûå àiïìu chónh

• Lûåa choån nhûäng cöng cuå coá hiïåu quaã dûåa vaâo thõ

trûúâng.

Vûúåt ra ngoaâi phaåm vi aãnh ûáng nguyïn tùæc cú

baãn: nhaâ nûúác khöng cêìn thiïët laâ möåt ngûúâi cung

ûáng àöåc nhêët.

Coá sûå thûâa nhêån ngaây caâng tùng laâ úã nhiïìu nûúác, caác

nhaâ cung cêëp cöng cöång àöåc quyïìn vïì haå têìng cú súã,

caác dõch vuå xaä höåi vaâ caác haâng hoaá vaâ dõch vuå khaác

chûa chùæc àaä laâm têët cöng viïåc cuãa mònh. Àöìng thúâi,

nhûäng àöíi múái vïì cöng nghïå vaâ töí chûác àaä taåo nhûäng

cú höåi múái cho caác nhaâ cung cêëp tû nhên caånh tranh

trong nhûäng lônh vûåc maâ trûúác àêy chó giúái haån úã

khu vûåc nhaâ nûúác. Àïí têån duång nhûäng cú höåi múái

naây vaâ phên böí töët hún nùng lûåc ñt oãi cuãa khu vûåc

cöng cöång, caác chñnh phuã àang bùæt àêìu taách viïåc cung

cêëp taâi chñnh cho cú súã haå têìng vaâ caác dõch vuå ra khoãi

phaåm vi phên böí cuãa mònh vaâ thaáo rúâi nhûäng böå phêån

caånh tranh cuãa caác thõ trûúâng cöng ñch ra khoãi nhûäng

böå phêån àöåc quyïìn. Caác nhaâ caãi caách cuäng àang àûa

caác chûúng trònh riïng reä vïì baão hiïím xaä höåi, àûúåc

vaåch ra àïí giaãi quyïët nhûäng vêën àïì vïì y tïë vaâ khöng

an toaân trong viïåc laâm, ra khoãi caác chûúng trònh vïì

höî trúå xaä höåi, chó nhùçm giuáp àúä nhûäng ngûúâi ngheâo

nhêët trong xaä höåi.

ÀÛÚNG ÀÊÌU VÚÁI TÒNH TRAÅNG MÊËT AN

TOAÂN CUÃA HÖÅ GIA ÀÒNH. Ngaây nay, ngûúâi ta coá

thïí xaác lêåp roä raâng rùçng nhaâ nûúác coá thïí giuáp àúä caác

höå gia àònh àöëi phoá vúái möåt söë ruãi ro àöëi vúái sûå an

toaân kinh tïë cuãa hoå: noá coá thïí baão àaãm chöëng laåi sûå

thiïëu thöën luác tuöíi giaâ bùçng lûúng hûu, chöëng laåi bïånh

têåt bùçng baão hiïím y tïë vaâ chöëng laåi tònh traång mêët

viïåc laâm bùçng baão hiïím thêët nghiïåp. Nhûng yá tûúãng

cho rùçng nhaâ nûúác möåt mònh phaãi àaãm àûúng gaánh

nùång naây àang thay àöíi. Thêåm chñ úã nhiïìu nûúác cöng

nghiïåp, nhaâ nûúác phuác lúåi cuäng àang àûúåc caãi caách.

Caác nïìn kinh tïë àang tröîi dêåy, tûâ Braxin àïën Trung

Quöëc, seä khöng thïí laâm theo ngay caã nhûäng phiïn

baãn àaä bõ cùæt boã àaáng kïí cuãa hïå thöëng chêu Êu, àùåc

biïåt laâ àöëi vúái söë dên àang giaâ ài nhanh choáng cuãa

nhûäng nûúác naây. Cêìn phaãi coá caác giaãi phaáp saáng taåo,

löi keáo sûå tham gia cuãa giúái doanh nghiïåp, giúái lao

àöång, caác höå gia àònh vaâ caác nhoám cöång àöìng, nhùçm

àaåt àûúåc sûå an toaân lúán hún vúái chi phñ thêëp hún.

Àiïìu naây àùåc biïåt quan troång àöëi vúái nhûäng nûúác

àang phaát triïín chûa bùæt tay thûåc hiïån caác giaãi phaáp

töën keám.

14 BAÁO CAÁO VÏÌ TÒNH HÒNH PHAÁT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997

ÀIÏÌU TIÏËT COÁ HIÏÅU QUAÃ. Nhûäng hïå thöëng

àiïìu tiïët àûúåc thiïët kïë töët coá thïí giuáp caác xaä höåi taác

àöång àïën nhûäng kïët quaã cuãa thõ trûúâng àïí àaåt àûúåc

caác muåc tiïu cöng cöång. Sûå àiïìu tiïët coá thïí giuáp baão

vïå khaách haâng, baão vïå cöng nhên vaâ baão vïå möi

trûúâng. Noá coá thïí thuác àêíy caånh tranh vaâ àöíi múái

trong khi kiïìm chïë viïåc laåm duång quyïìn lûåc àöåc

quyïìn. Nhúâ coá nhûäng caãi caách àiïìu tiïët àûúåc àïì xûúáng

vaâo àêìu nhûäng nùm 1980 maâ ngaânh viïîn thöng cuãa

Chilï àaä nhêån àûúåc àêìu tû lêu daâi cuãa khu vûåc tû

nhên, nêng cao chêët lûúång dõch vuå vaâ sûå caånh tranh,

àöìng thúâi giaãm giaá sûã duång dõch vuå. Ngûúåc laåi, trûúác

khi coá möåt söë saáng kiïën caãi caách múái àêy, sûå àiïìu tiïët

sai lïåch chûác nùng àaä laâm cho ngaânh cöng nghiïåp

viïîn thöng Philippin maâ vöën tûâ lêu àaä thuöåc chïë àöå

súã hûäu tû nhên lêm vaâo tònh traång thiïëu àêìu tû. Kïët

quaã cuãa àiïìu naây thêåt àaáng buöìn vaâ thûúâng laâm cho

giaá dõch vuå tùng cao, laâm cho ngûúâi dên vaâ caác haäng

khaác phaãi chõu chi phñ cao. Thûúâng thò viïåc sûã duång

töët nhêët nhûäng phûúng phaáp lûåa choån múái àang nöíi

lïn àïí khu vûåc tû nhên thûåc hiïån cung cêëp cú súã haå

têìng vaâ caác dõch vuå xaä höåi cuäng seä dûåa vaâo möåt khuön

khöí àiïìu tiïët töët.

CHÑNH SAÁCH CÖNG NGHIÏÅP. Khi caác thõ

trûúâng keám phaát triïín, nhaâ nûúác àöi khi coá thïí giaãm

búát nhûäng vêën àïì vïì àiïìu phöëi vaâ nhûäng löî höíng trong

thöng tin vaâ khuyïën khñch phaát triïín thõ trûúâng. Kïët

nhiïìu trong söë caác nïìn kinh tïë cöng nghiïåp lêu àúâi

nhêët hiïån nay àaä sûã duång nhûäng cú chïë khaác nhau

àïí kñch thñch phaát triïín thõ trûúâng trong nhûäng giai

àoaån phaát triïín ban àêìu cuãa mònh. Gêìn àêy hún,

Nhêåt Baãn, Haân Quöëc vaâ caác nïìn kinh tïë khaác úã Àöng

AÁ àaä sûã duång möåt loaåt nhûäng cú chïë àïí khuyïën khñch

thõ trûúâng ngoaâi viïåc giaãi quyïët nhûäng nguyïn tùæc cú

baãn vïì kinh tïë, xaä höåi vaâ thïí chïë. Àöi khi, nhûäng can

thiïåp naây hoaân toaân àaä àûúåc cên nhùæc kyä caâng: chùèng

haån nhû nhûäng hònh thûác trúå giaá mang tñnh chiïën

lûúåc cao. Nhûäng luác khaác chuáng laåi mang tñnh chêët

can thiïåp ñt hún dûúái hònh thûác khuyïën khñch xuêët

khêíu vaâ caác biïån phaáp khuyïën khñch àùåc biïåt vïì mùåt

cú súã haå têìng. Tuy nhiïn, khaã nùng lûåa choån möåt

caách khön kheáo nhûäng can thiïåp naây vaâ sûã duång

chuáng möåt caách coá hiïåu quaã laâ àiïìu vö cuâng quan

troång; nhûäng chñnh saách thûúng maåi, tñn duång vaâ

cöng nghiïåp thiïëu cên nhùæc coá thïí vaâ àaä tûâng laâm

cho caác nûúác phaãi traã giaá àùæt. Nhiïìu nûúác àang phaát

triïín àaä theo àuöíi nhûäng chñnh saách cöng nghiïåp tñch

cûåc thiïëu suy xeát vaâ àaä cho nhûäng kïët quaã àaáng buöìn.

Nhûäng nûúác àaä theo àuöíi nhûäng chñnh saách cöng

nghiïåp möåt caách thaânh cöng àaä khöng laâm nhû vêåy

nïëu nhû khöng coá nùng lûåc thïí chïë maånh meä.

TIÏËN HAÂNH TÛ NHÊN HOAÁ. Nhûäng àiïìu tiïët

àûúåc thiïët kïë kyä lûúäng vaâ caác saáng kiïën tñch cûåc khaác

cuãa chñnh phuã coá thïí thuác àêíy sûå phaát triïín caác thõ

trûúâng. Tuy nhiïn, úã nhiïìu nûúác, àiïìu naây coá thïí àoâi

hoãi thúâi gian, khi maâ saáng kiïën tû nhên vêîn bõ giûä

laâm con tin cho di saãn cuãa nhûäng möëi quan hïå àöëi

khaáng giûäa nhaâ nûúác vaâ thõ trûúâng. Vaâ nhûäng doanh

nghiïåp nhaâ nûúác àang hoaåt àöång keám hiïåu quaã laâm

kiïåt quïå nùång nïì caác nguöìn taâi chñnh cuãa nhaâ nûúác.

Tû nhên hoaá àûa ra möåt giaãi phaáp hiïín nhiïn. Noái

chung, núi àêu coá möåt möi trûúâng höî trúå cho phaát

triïín khu vûåc tû nhên, thò núi àoá coá thïí dïî daâng baán

ài nhûäng taâi saãn cuãa nhaâ nûúác hún. Caác nïìn kinh tïë

nhû Trung Quöëc, Haân Quöëc, Àaâi Loan vò vêåy àaä choån

caách khöng phaãi daânh ûu tiïn haâng àêìu cho tû nhên

hoaá, maâ laâ cho pheáp khu vûåc tû nhên phaát triïín xoay

quanh khu vûåc nhaâ nûúác. Tuy nhiïn, giaãi phaáp naây

coá thïí khoá thûåc hiïån khi maâ gaánh nùång taâi chñnh cao

vaâ khi sûå coá mùåt cuãa nhûäng doanh nghiïåp nhaâ nûúác

hoaåt àöång keám hiïåu quaã caãn trúã viïåc cú cêëu laåi hïët

sûác cêìn thiïët toaân böå nïìn kinh tïë.

Kinh nghiïåm àaä cho thêëy rùçng caách thûác maâ tû

nhên hoaá àûúåc tiïën haânh coá tñnh chêët vö cuâng quan

troång àöëi vúái nhûäng kïët quaã cuöëi cuâng. Caác nhên töë

chuã chöët laâ sûå minh baåch trong quaá trònh thûåc hiïån,

àaåt àûúåc sûå taán àöìng cuãa cöng nhên, taåo ra súã hûäu

dûåa trïn möåt cú súã röång raäi vaâ thïí chïë caãi caách àiïìu

tiïët thñch húåp. ÚÃ àêu tû nhên hoaá àûúåc tiïën haânh

thêån troång, úã àoá àaä coá nhûäng kïët quaã tñch cûåc: chùèng

haån úã Chilï vaâ Cöång hoaâ Seác. Têìm quan troång cuãa tû

nhên hoaá trong chiïën lûúåc thuác àêíy caác thõ trûúâng coá

thïí khöng giöëng nhau, nhûng àöëi vúái nhiïìu nûúác àang

phaát triïín muöën giaãm quy mö cuãa nhaâ nûúác quaá phònh

to, tû nhên hoaá phaãi àûúåc giaãi quyïët trûúác. Möåt quaá

trònh tû nhên hoaá àûúåc tiïën haânh thêån troång mang

laåi nhûäng lúåi ñch tñch cûåc vïì kinh tïë vaâ taâi chñnh.

Nhêån biïët nhûäng giúái haån cuãa nhaâ nûúác

Chòa khoaá àïí thûåc hiïån chñnh saách àuáng dûå àõnh vaâ

nhêët quaán laâ sûå phuâ húåp giûäa nhûäng nùng lûåc thïí

chïë vaâ haânh àöång cuãa nhaâ nûúác. ÚÃ caác nhaâ nûúác rêët

phaát triïín, nùng lûåc haânh chñnh cai trõ thûúâng rêët

maånh vaâ nhûäng kiïím tra vaâ cên àöëi àûúåc thïí chïë hoaá

àaä haån chïë nhûäng haânh àöång àöåc àoaán, vaâ thêåm chñ

coân taåo cho caác töí chûác chñnh phuã khaã nùng linh hoaåt

trong viïåc theo àuöíi caác nhiïåm vuå cuãa mònh. Ngûúåc

laåi, caác nhaâ nûúác vúái caác thïí chïë yïëu keám hún coá thïí

laåi rêët cêìn thiïn vïì mùåt ñt mïìm deão hún vaâ kiïìm chïë

maånh hún. Àiïìu naây coá thïí àûúåc thûåc hiïån theo hai

caách:

TÖÍNG QUAÁT 15

• Thöng qua caác quy tùæc tûå haån chïë, xaác àõnh chñnh

xaác nöåi dung cuãa chñnh saách vaâ khoaá chùåt chuáng

vaâo nhûäng cú chïë maâ nïëu muöën àaão ngûúåc seä

rêët töën keám. Caác thoaã thuêån vïì àöìng tiïìn chung

khu vûåc, nhû laâ khu vûåc àöìng Phùng chêu Phi

CFA úã chêu Phi noái tiïëng Phaáp hay nhûäng töí

chûác nguyå tiïìn tïå nhû úã AÁchentina laâ nhûäng vñ

duå cho nhûäng cú chïë nhû vêåy trong lônh vûåc

chñnh saách tiïìn tïå. Nhûäng húåp àöìng “lêëy hay

thanh toaán” vúái caác nhaâ saãn xuêët àiïån lûåc àöåc

lêåp coá chûác nùng tûúng tûå trong àiïìu tiïët nhûäng

lúåi ñch cöng cöång.

• Thöng qua laâm viïåc húåp taác vúái caác haäng tû nhên

vaâ cöng dên. Chùèng haån, trong chñnh saách cöng

nghiïåp, caác nhaâ nûúác coá thïí thuác àêíy sûå cöång

taác giûäa tû nhên vúái tû nhên. Trong àiïìu chónh

taâi chñnh, caác nhaâ nûúác coá thïí àûa ra biïån phaáp

khuyïën khñch àïí caác chuã ngên haâng àiïìu haânh

möåt caách thêån troång. Vaâ trong àiïìu chónh vïì

möi trûúâng, caác nhaâ nûúác coá thïí sûã duång viïåc

phöí biïën thöng tin àïí khuyïën khñch nhûäng saáng

kiïën cuãa cöng dên “tûâ dûúái lïn trïn”.

Caác nûúác àang trong giai àoaån chuyïín àöíi phaãi

àöëi mùåt vúái möåt thaách thûác àùåc biïåt: khöng chó laâ

nhûäng vai troâ àang thay àöíi nhû laâ kïët quaã cuãa sûå

theo àuöíi caác hïå thöëng dûåa vaâo thõ trûúâng, maâ nhûäng

nùng lûåc cuäng àang thay àöíi. Möåt söë nûúác trong giai

àoaån chuyïín àöíi giûä laåi nhûäng nùng lûåc vöën coá dûúái

hònh thûác con ngûúâi coá phêím chêët nùng lûåc vaâ thiïët

bõ hûäu duång, nhûng nhûäng nùng lûåc naây khöng àûúåc

töí chûác àïí thûåc haânh coá kïët quaã trong vai troâ múái cuãa

chuáng. Àöi khi, nhûäng öëc àaão thûåc hiïån nöíi tröåi laåi

àûúåc tòm thêëy úã nhûäng nûúác maâ hiïåu quaã toaân böå laåi

khöng coá. Nhiïåm vuå nêng cao hiïåu quaã úã àêy úã möåt

söë mùåt naâo àoá dïî hún vaâ úã möåt söë mùåt laåi khoá hún: dïî

hún búãi vò nùng lûåc khöng bùæt àêìu tûâ möåt cú súã thêëp,

khoá hún búãi vò xêy dûång laåi nùng lûåc coá nghôa laâ thay

àöíi laåi thaái àöå. Caãi caách khöng chó laâ vêën àïì àún thuêìn

phên cho moåi ngûúâi nhûäng traách nhiïåm múái.

Biïíu àöì 2

Möåt loaåt nhûäng cú chïë coá thïí nêng cao nùng lûåc nhaâ nûúác