Người khởi kiện trong vụ án hành chính

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

-------------***-------------

T

NGƯỜ Ở N TRONG VỤ N ÀN C N

LUẬN VĂN T ẠC SỸ LUẬT HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂ 2014

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

-------------***-------------

T

NGƯỜ Ở N TRONG VỤ N ÀN C N

LUẬN VĂN T ẠC SỸ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. Mã số: 60380102

Người hướng dẫn khoa học:

TS NGU N T T Ư NG U N

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2014

LỜ CA ĐOAN

Đề tài Người hởi i n trong vụ n h nh h nh là công trình do chính

tác giả tìm hiểu, nghiên cứu và xây dựng nên. Mọi kết quả nghiên cứu của các công

trình khoa học khác được sử dụng trong luận văn này đều được giữ nguyên ý tưởng

và được trích dẫn phù hợp theo quy định. Nội dung của công trình không sao chép

bất kỳ luận văn hay bất kỳ tài liệu nào.

Tác giả xin chịu trách nhiệm hoàn toàn về tính trung thực của đề tài.

Tác giả

Th

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU....................................................................................................1

C Ư NG 1. C SỞ LÝ LUẬN - PHÁP LÝ V NGƯỜI KHỞI KI N

TRONG VỤ ÁN HÀNH CHÍNH.................................................6

1.1. Khái ni m, đặ điểm vụ án hành chính .......................................................6

1.1.1. Khái niệm vụ án hành chính ......................................................................6

1.1.2. Đặc điểm vụ án hành chính ......................................................................8

1.2. Khái ni m, sở đ nh người khởi ki n trong vụ n h nh h nh......10

1.2.1. Khái niệm người khởi kiện trong vụ án hành chính ................................10

1.2.2. Cơ sở xác định người khởi kiện trong vụ án hành chính.........................13

1 3 Quy đ nh của pháp luật t tụng h nh h nh về người khởi ki n trong vụ

án hành chính ...............................................................................................16

1.3.1. việc xác định người hởi iện trong vụ án h nh ch nh ......................16

1.3.2. V năng lực chủ thể t tụng h nh ch nh của người khởi kiện trong vụ án

h nh ch nh ...............................................................................................19

1.3.3. V quy n v nghĩa vụ th a qu n v nghĩa vụ của người khởi kiện

trong vụ án hành chính............................................................................23

C Ư NG 2. THỰC TRẠNG NGƯỜI KHỞI KI N TRONG VỤ ÁN HÀNH

CHÍNH VÀ ỘT S N NG OÀN T N ...............47

2.1. Thực trạng người khởi ki n trong vụ án hành chính...............................47

2.1.1. hực tr ng xác định người hởi iện trong vụ án h nh ch nh ................47

2.1.2. hực tr ng v năng lực chủ thể t tụng h nh ch nh của người hởi iện

trong vụ án h nh ch nh............................................................................53

2.1.3. hực tr ng v quy n v nghĩa vụ th a qu n v nghĩa vụ của người

khởi kiện trong vụ án hành chính ............................................................58

2.2. t s i n ngh ho n thi n người hởi i n trong vụ n h nh h nh ..68

2.2.1. mặt pháp lý .........................................................................................68

2.2.2. V mặt thực tiễn .......................................................................................86

T UẬN .......................................................................................................92

1

P ẦN Ở ĐẦU

1. ý do họn đề t i

Ngày 21 05 1996, y ban Thư ng vụ uốc hội đ th ng qua háp ệnh Thủ

tục giải quyết các vụ án hành ch nh iệc ban hành háp ệnh Thủ tục giải quyết

các vụ án hành ch nh đ t o điều kiện cho việc giải quyết các khiếu kiện hành

ch nh, bảo vệ ợi ch của Nhà nư c và c ng d n ua hai n sửa đ i, b sung vào

các nă 1998 và nă 2006, háp ệnh Thủ tục giải quyết đ c những sửa đ i, b

sung các vấn đề như quyền khởi kiện, th i hiệu khởi kiện, năng ực chủ thể, quyền,

ngh a vụ, kế th a quyền và ngh a vụ của ngư i khởi kiện n i chung và của các

đư ng sự n i riêng Những sửa đ i, b sung này g p ph n t o điều kiện thuận ợi

h n cho cá nh n, c quan, t chức thực hiện quyền khởi kiện, tha gia vào quá

tr nh giải quyết vụ án hành ch nh, bảo vệ quyền, ợi ch hợp pháp của nh và T a

án c căn cứ để tiến hành giải quyết vụ án ột cách nhanh ch ng hiệu quả Tuy

nhiên, sau h n 14 nă áp dụng, háp ệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành ch nh

đ bộc ộ những h n chế nhất định Một trong các h n chế đ à các quy định iên

quan đến việc xác định ngư i khởi kiện, năng ực chủ thể tố tụng hành ch nh,

quyền, ngh a vụ, kế th a quyền và ngh a vụ của ngư i khởi kiện c n thiếu r ràng,

chưa t o điều kiện cho ngư i khởi kiện thực hiện tốt các quyền, ngh a vụ của nh

Những h n chế đ đ đ t ra yêu c u hoàn thiện pháp uật tố tụng hành ch nh để đáp

ứng các nhu c u của ngư i d n trong ối quan hệ v i c ng quyền Đồng th i, quá

tr nh hội nhập quốc tế di n ra trên tất cả các nh vực của đ i sống x hội ở nư c ta

đ i h i pháp uật tố tụng hành ch nh phải c sự ph hợp v i pháp uật quốc tế1

.

uật Tố tụng hành ch nh ra đ i đ đáp ứng được các yêu c u, đ i h i trên C

thể n i đ y à ột trong những bư c tiến quan trọng trong c ng cuộc cải cách tư

pháp theo nhiệ vụ à Nghị quyết số 49 – NQ/T ngày 02 06 2005 của ộ Ch nh

trị về chiến ược cải cách tư pháp đến nă 2020 đ đề ra Cụ thể, ột trong các

nhiệ vụ được xác định à: mở r ng th m qu n x t x của a án đ i v i các

hi u iện h nh ch nh; đ i m i m nh m thủ tục gi i qu t các hi u iện h nh

ch nh t i a án; t o đi u iện thu n l i cho người n tham gia t tụng o đ m

sự nh đ ng gi a c ng n v cơ quan c ng qu n trư c a án uật Tố tụng

hành ch nh v i nhiều điể i, tiến bộ so v i háp ệnh Thủ tục giải quyết các vụ

1 Đ ng Thị Ninh 2012 , hởi iện v thụ l vụ án h nh ch nh th o qu định của pháp lu t t tụng h nh ch nh

iệt am, uận văn Th c s uật học, Trư ng Đ i học uật Hà Nội, tr 01

2

án hành ch nh đ kh c phục được những h n chế trư c đ y, trong đ c các quy

định về ngư i khởi kiện trong vụ án hành ch nh Cụ thể, cá nh n, c quan, t chức

khi c quyền, ợi ch bị x ph bởi các đối tượng khởi kiện c thể khởi kiện

ngay ra t a à kh ng c n phải th ng qua thủ tục khiếu n i như trư c, c thể thực

hiện quyền yêu c u T a án áp dụng biện pháp kh n cấp t th i ngay khi nộp đ n

khởi kiện, các quyền, ngh a vụ cung cấp chứng cứ được hư ng dẫn chi tiết h n

Điều này đ thể hiện t nh d n chủ của nhà nư c ta, thể hiện sự t n trọng, bảo đả

quyền, ợi ch hợp pháp của ngư i khởi kiện

ên c nh những điể i, kh c phục được những h n chế của háp ệnh Thủ

tục giải quyết các vụ án hành ch nh, uật Tố tụng hành ch nh d i ra đ i nhưng

vẫn c n ột số điể chưa đ t được so v i yêu c u của thực ti n va bộc ộ h n chế

nhất định hái niệ ngư i khởi kiện c n thiếu r ràng, d g y hiểu nh về t

ngữ ngh a, ột số quy định iên quan đến quyền tự định đo t của ngư i khởi kiện

c n bất cập, thiếu hư ng dẫn để ngư i khởi kiện thực hiện quyền đối tho i trong tố

tụng hành ch nh Các h n chế này khiến cho việc áp dụng trong thực tế c n nhiều

ng t ng, vư ng c iệc s ch ra những điể h n chế s g p ph n tháo g

kịp th i khi áp dụng pháp uật tố tụng hành ch nh trong thực ti n, đồng th i à

những ý kiến đ ng g p trong việc sửa đ i, b sung sau này nh t o cho uật Tố

tụng hành ch nh sự hoàn thiện nhất và c thể bảo vệ tốt nhất quyền, ợi ch ch nh

đáng của ngư i khởi kiện Ch nh bởi các ý do trên nên việc nghiên cứu đề tài

“ à c n thiết, c ý ngh a ý uận và giá

trị thực ti n cao

2. Tình hình nghi n ứu đề t i

C thể thấy, trư c và sau khi c uật Tố tụng hành ch nh nă 2010, chưa c

ột c ng tr nh khoa học nào nghiên cứu đ y đủ và chi tiết về ngư i khởi kiện trong

vụ án hành ch nh iệc nghiên cứu, t hiểu ngư i khởi kiện trong vụ án hành

ch nh i ch d ng i ở ột số đề tài ang t nh nh , hẹp như ột số bài viết trên

t p ch chuyên ngành uật khi đề cập ột số kh a c nh khác nhau về ngư i khởi

kiện Một số vấn đề c iên quan đến vấn đề này, trong đ phải kể đến bài viết khoa

học như: “M t s vấn đ v tr l i đơn iện v đ nh chỉ gi i qu t vụ án h nh

chính của Đ ng Xu n Đào, t p ch T a án nh n d n số 02 2002; “Giai đo n ti n t

tụng h nh ch nh v vấn đ o đ m thực hiện qu n hởi iện vụ án h nh ch nh

của cá nh n t chức t i a án của Nguy n ăn uang, t p ch uật học số

05 2002; “Qu n hởi iện v xác định người hởi iện trong t tụng h nh ch nh

3

iệt am của Nguy n Thị Thủy, t p ch uật học số 04 2005; “V vấn đ xác định

tư cách đương sự trong vụ án h nh ch nh của ũ Thị H a, t p ch T a án nh n

d n số 09 2007; “ người hi u n i người hởi iện vụ án h nh ch nh thu c

trường h p qu định t i ho n 17, Đi u 11 của Pháp lệnh hủ tục gi i qu t các

vụ án hành chính của Đ ăn Ch nh, t p ch T a án nh n d n số 01/2010; “ n v

người hởi iện người ị iện trong vụ án h nh ch nh , của ê iệt n, t p ch

hoa học pháp ý, Trư ng Đ i học uật thành phố Hồ Ch Minh, “ o đ m pháp

l v qu n hởi iện vụ án h nh ch nh ở iệt am , của Nguy n Hoàng Yến, uận

văn Th c s uật học, Trư ng Đ i học uật thành phố Hồ Ch Minh nă 2011

Tuy nhiên, các bài viết, c ng tr nh nghiên cứu trên đ y i ch đề cập đến ột số

kh a c nh về ngư i khởi kiện trong vụ án hành ch nh như quyền khởi kiện của

ngư i khởi kiện, các bảo đả pháp ý quyền khởi kiện của ngư i khởi kiện, xác

định tư cách pháp ý ngư i khởi kiện trong tố tụng hành ch nh à chưa đề cập

đến ngư i khởi kiện trong vụ án hành ch nh ột cách đ y đủ, toàn diện và hệ thống

cả về t ý uận ẫn thực ti n Ch nh v vậy, tác giả quyết định chọn đề tài “ gười

hởi iện trong vụ án h nh ch nh à đề tài uận văn Th c s uật học.

3 ụ đ h, đ i tượng nghi n ứu, giới hạn phạm vi nghi n ứu

 ụ đ h ủa đề t i

- T ứ ấ , à r những vấn đề ý uận – pháp ý về ngư i khởi kiện

trong vụ án hành ch nh;

- T ứ a , phân tích, đánh giá thực tr ng pháp uật về ngư i khởi kiện

trong vụ án hành ch nh và đưa ra ột số kiến nghị hoàn thiện

 Đ i tượng nghi n ứu ủa đề t i

Đề tài nghiên cứu vấn đề ý uận – pháp ý và thực tr ng về ngư i khởi kiện

trong vụ án hành ch nh Các vấn đề được nghiên cứu như khái niệ , đ c điể vụ

án hành ch nh, khái niệ , c sở xác định ngư i khởi kiện trong vụ án hành ch nh,

các quy định của pháp uật tố tụng hành ch nh hiện hành về việc xác định ngư i

khởi kiện trong vụ án hành ch nh, năng ực chủ thể, quyền và ngh a vụ, kế th a

quyền và ngh a vụ của ngư i khởi kiện trong vụ án hành ch nh, thực tr ng về năng

ực chủ thể, quyền và ngh a vụ, kế th a quyền và ngh a vụ của ngư i khởi kiện

ua đ , tác giả đưa ra kiến nghị hoàn thiện ngư i khởi kiện trong vụ án hành

chính.

4

 Phạm vi nghi n ứu ủa đề t i

Đề tài nghiên cứu các vấn đề về ngư i khởi kiện trong vụ án hành ch nh dư i

g c độ t hiểu những vấn đề ý uận - pháp ý về ngư i khởi kiện trong vụ án hành

ch nh; thực tr ng về ngư i khởi kiện trong vụ án hành ch nh Đưa ra các giải pháp

về t pháp ý cũng như thực ti n để hoàn thiện ngư i khởi kiện trong vụ án hành

chính.

4. Phư ng ph p nghi n ứu

- uận văn được thực hiện trên c sở vận dụng phư ng pháp uận duy vật

biện chứng và duy vật ịch sử Mác – Lê Nin.

- Các phư ng pháp nghiên cứu cụ thể được sử dụng à:

+ Chư ng 1: Tác giả sử dụng chủ yếu phư ng pháp ph n t ch, chứng inh,

biện uận, so sánh, di n giải, quy n p à r c sở ý uận – pháp ý về ngư i khởi

kiện trong vụ án hành ch nh

+ Chư ng 2: hư ng pháp thống kê, ph n t ch, chứng inh được sử dụng

nh đánh giá, kết uận về thực tr ng ngư i khởi kiện trong vụ án hành ch nh và

đưa ra ột số kiến nghị hoàn thiện ngư i khởi kiện trong vụ án hành ch nh.

5 Ý nghĩa hoa họ v gi tr ứng dụng ủa đề t i

Đề tài à c ng tr nh khoa học đ u tiên nghiên cứu toàn diện, đ y đủ, c hệ

thống về ngư i khởi kiện trong vụ án hành ch nh ết quả nghiên cứu của đề tài s

g p ph n b sung và hoàn thiện ý uận – pháp ý về ngư i khởi kiện trong vụ án

hành ch nh, qua đ c c sở ý uận để ph n t ch, đánh giá những thực tr ng quy

định của pháp uật tố tụng hành ch nh hiện hành, thực tr ng thực hiện các quy định

của pháp uật tố tụng hành ch nh về ngư i khởi kiện để à c sở hoàn thiện các

quy định của pháp uật tố tụng hành ch nh hiện hành về ngư i khởi kiện trong vụ

án hành chính.

Đề tài à tài iệu tha khảo c ý ngh a trong việc hoàn thiện các quy định của

pháp uật về ngư i khởi kiện trong vụ án hành ch nh Những kiến thức khoa học

của đề tài s c giá trị tha khảo trong c ng tác nghiên cứu, học uật Đồng th i, đề

tài cũng c thể được d ng à tài iệu tha khảo cho Th phán, Hội th nh n

d n, iể át viên hiểu r h n về ngư i khởi kiện và c c sở xác định ch nh xác

ngư i khởi kiện, quyền và ngh a vụ của ngư i khởi kiện, bảo đả cho ngư i khởi

kiện thực hiện các quyền và ngh a vụ tố tụng của nh Ngoài ra, các kết uận và

nội dung kiến nghị của đề tài g p ph n vào việc sửa đ i, b sung các quy định của

pháp uật tố tụng hành ch nh hiện hành về ngư i khởi kiện

5

6 B ụ ủa luận văn

Nội dung uận văn gồ hai ph n:

- Phần mở đầu: Lý do chọn đề tài, t nh h nh nghiên cứu đề tài, ục đ ch,

đối tượng, ph vi nghiên cứu, c sở ý uận và phư ng pháp nghiên cứu, ý ngh a

khoa học và giá trị ứng dụng của đề tài

- Phần n i dung: Được tr nh bày trong hai chư ng:

Chư ng 1: C cở ý uận – pháp ý về ngư i khởi kiện trong vụ án hành

chính.

Chư ng 2: Thực tr ng ngư i khởi kiện trong vụ án hành ch nh và ột số kiến

nghị.

6

C Ư NG 1

C SỞ Ý UẬN - P P Ý V

NGƯỜ Ở N TRONG VỤ N ÀN C N

1.1. h i ni m, đặ điểm vụ n h nh h nh

1.1.1. Khái niệm vụ án h nh ch nh

X t về t thuật ngữ th “vụ à “việc, sự việc không hay, rắc r i cần ph i

gi i quy t” C n “án à “vụ việc ph i đưa ra x t x ở a án”

2

và “h nh ch nh

c ngh a “thu c ph m vi qu n l nh nư c , “thu c nh ng c ng việc giấ tờ văn

thư toán trong qu n l nh nư c

3

Ngoài ra, “h nh ch nh c n được hiểu rộng

ra à “ho t đ ng h nh ch nh nh nư c

4

Theo ph n t ch như vậy th vụ án hành

ch nh c ngh a à sự việc kh ng hay, c n phải giải quyết t i T a án à nội dung

c n giải quyết đ thuộc nh vực quản ý hành ch nh nhà nư c

Trong quản ý hành ch nh nhà nư c, sự xung đột về lợi ích giữa các c quan,

t chức, cá nhân là nguyên nhân làm phát sinh tranh chấp hành chính – “tranh chấp

phát sinh trong các lĩnh vực khác nhau của ho t đ ng h nh ch nh nh nư c

5

. Các

tranh chấp rất đa d ng, có thể là tranh chấp giữa các chủ thể quản ý nhà nư c hay

tranh chấp giữa các đối tượng quản ý nhà nư c v i nhau như tranh chấp về đất đai

Ho c c thể à tranh chấp giữa chủ thể quản ý nhà nư c v i đối tượng quản lý nhà

nư c. Trong tranh chấp này, do chủ thể quản ý nhà nư c ban hành các quyết định

hành ch nh, hành vi hành ch nh tác động đến các đối tượng quản ý nhà nư c Các

quyết định hành ch nh, hành vi hành ch nh khi được ban hành kh ng phải c nào

các đối tượng quản ý nhà nư c cũng đồng t nh H n nữa, v nhiều ý do khách

quan, chủ quan khác nhau à quyết định hành ch nh, hành vi hành ch nh đ ban

hành trái pháp uật, x ph đến quyền, ợi ch hợp pháp của các cá nh n, c

quan, t chức Đ y ch nh à nguyên nh n à phát sinh tranh chấp hành ch nh

Theo đ tranh chấp hành ch nh được hiểu à “tranh chấp phát sinh hi c ng n cá

nh n t chức h ng đ ng v i qu t định h nh ch nh h nh vi h nh ch nh của cơ

quan nh nư c v cho r ng ch ng đ x m ph m qu n v l i ch h p pháp của h

2Trung tâm T điển học – Viện Ngôn ngữ học (2002), T điển ti ng Việt, Nxb Đà Nẵng, tr. 1130.

3 Nguy n Như 1996 , T điển tiếng iệt th ng dụng, Nxb giáo dục Hà Nội, Hà Nội, tr.455 -456.

4 Nguy n Cửu iệt 2008 , Giáo tr nh u t h nh ch nh iệt am, Nxb Đ i học uốc gia Hà Nội, Hà Nội, tr 16

5 Đ i học Luật Hà Nội (1999), T điển Gi i thích t ng lu t h c, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội, tr 124-125.