Ngôn ngữ và giọng điệu nghệ thuật trong văn xuôi tạ duy anh.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA NGỮ VĂN

----------------

HOÀNG THỊ THÁI

NGÔN NGỮ VÀ GIỌNG ĐIỆU NGHỆ THUẬT

TRONG VĂN XUÔI TẠ DUY ANH

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

NGÀNH SƯ PHẠM NGỮ VĂN

Đà Nẵng, tháng 5/ 2014

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA NGỮ VĂN

----------------

NGÔN NGỮ VÀ GIỌNG ĐIỆU NGHỆ THUẬT

TRONG VĂN XUÔI TẠ DUY ANH

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

NGÀNH SƯ PHẠM NGỮ VĂN

Người hướng dẫn:

PGS.TS. Nguyễn Phong Nam

Người thực hiện:

HOÀNG THỊ THÁI

(Khóa 2010 – 2014)

Đà Nẵng, tháng 5/ 2014

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự

hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Phong Nam. Tôi xin chịu trách nhiệm về nội

dung khoa học của công trình này.

Đà Nẵng, Ngày 30 tháng 5 năm 2014

Sinh viên thực hiện

Hoàng Thị Thái

TRANG GHI ƠN

Tôi xin trân trọng bày tỏ lòng cảm ơn chân thành

đến thầy giáo PGS.TS Nguyễn Phong Nam – người đã

nhiệt tình, chu đáo hướng dẫn tôi hoàn thành khóa luận

này. Tôi xin cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa Ngữ

văn, trường Đại học Sư phạm Đà Nẵng đã giúp đỡ tôi

trong quá trình thực hiện đề tài.

Mặc dù có nhiều cố gắng song do trình độ còn hạn

chế nên không tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong

nhận được sự đóng góp chân thành của thầy cô, bạn bè để

đề tài được hoàn thiện hơn.

Đà Nẵng, Ngày 30 tháng 5 năm 2014

Sinh viên thực hiện

Hoàng Thị Thái

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU........................................................................................................... 1

1. Lí do chọn đề tài............................................................................................ 1

2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ............................................................................ 2

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu .................................................................... 4

4. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 5

5. Bố cục của khóa luận .................................................................................... 5

CHƯƠNG 1. HÀNH TRÌNH SÁNG TẠO NGHỆ THUẬT CỦA TẠ DUY ANH.. 6

1.1. Tạ Duy Anh - cây bút sung sức của văn xuôi Việt Nam đương đại.......... 6

1.1.1. Tạ Duy Anh - chân dung một nhà văn đa tài .......................................... 6

1.1.2. Quan niệm nghệ thuật của Tạ Duy Anh.................................................. 8

1.2. Tạ Duy Anh với hành trình đổi mới văn xuôi Việt Nam sau 1975 ......... 11

1.2.1. Văn xuôi Tạ Duy Anh trong dòng chảy văn xuôi Việt Nam đương đại... 11

1.2.2. Tạ Duy Anh và những cách tân nghệ thuật trong văn xuôi .................. 15

CHƯƠNG 2. NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬT - NÉT ĐỘC ĐÁO TRONG VĂN

XUÔI TẠ DUY ANH ..................................................................................... 23

2.1. Đặc điểm ngôn ngữ nghệ thuật trong văn xuôi Tạ Duy Anh................... 23

2.1.1. Ngôn ngữ đậm chất hiện thực – đời thường ......................................... 24

2.1.2. Ngôn ngữ dồn nén thông tin, tăng cường tốc độ................................... 28

2.1.3. Nét đặc sắc trong ngôn ngữ đối thoại ................................................... 31

2.2. Tư tưởng nghệ thuật thể hiện qua nhan đề và lời chú giải....................... 34

2.2.1. Nhan đề truyện ...................................................................................... 34

2.2.2. Chú giải – lời biện hộ của nhân vật....................................................... 37

CHƯƠNG 3. GIỌNG ĐIỆU NGHỆ THUẬT TRONG VĂN XUÔI TẠ DUY

ANH ................................................................................................................ 41

3.1. Các sắc thái giọng điệu trong văn xuôi Tạ Duy Anh............................... 41

3.1.1. Giọng suy ngẫm - triết lí ....................................................................... 42

3.1.2. Giọng hoài nghi - chất vấn.................................................................... 45

3.1.3. Giọng trào phúng - giễu nhại ................................................................ 48

3.1.4. Giọng vô âm sắc.................................................................................... 51

3.2. Nhịp điệu trần thuật – một yếu tố quan trọng trong văn xuôi Tạ Duy Anh. 54

3.2.1. Tốc độ trần thuật trong văn xuôi Tạ Duy Anh...................................... 55

3.2.2. Nhịp điệu trần thuật và kết cấu vòng tròn khép kín trong Lão Khổ ..... 56

3.2.3. Nhịp điệu trần thuật và kết cấu mở trong Đi tìm nhân vật ................... 58

3.2.4. Nhịp điệu trần thuật và kết cấu vòng xoáy ốc trong Thiên thần sám hối.. 60

KẾT LUẬN..................................................................................................... 63

THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................... 65

1

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Tạ Duy Anh xuất hiện khi trên văn đàn đã có nhiều tác giả khẳng định

được tên tuổi như: Nguyễn Huy Thiệp, Phạm Thị Hoài, Hồ Anh Thái… Tuy

vậy, với tài năng và ý thức sáng tạo nghệ thuật của mình, Tạ Duy Anh đã

nhanh chóng hòa nhập với nền văn học dân tộc và được đánh giá là một “mẫu

nhà văn của thời đại mới: nghiêm túc và tỉnh táo” trong sáng tác văn chương.

Lão Khổ (1992), Đi tìm nhân vật (2002), Thiên thần sám hối (2004) và

Tập truyện ngắn chọn lọc (2008) là những sáng tác tiêu biểu cho phong cách

nghệ thuật Tạ Duy Anh. Nếu như nội dung đưa độc giả đến với hiện thực xã

hội và số phận con người, thì phương diện nghệ thuật giúp chúng ta nhận thấy

bút pháp sáng tạo văn chương độc đáo của tác giả. Những thành công đó đã

xây dựng nên một thế giới nghệ thuật đặc sắc và khẳng định tên tuổi của ông

trên văn đàn dân tộc.

Như vậy, phương diện nghệ thuật là yếu tố quyết định đến sự thành

công trong những sáng tác văn chương nghệ thuật. Khi đi sâu vào tìm hiểu đề

tài “Ngôn ngữ và giọng điệu nghệ thuật trong văn xuôi Tạ Duy Anh”, chúng

tôi muốn khẳng định thêm giá trị những sáng tác của Tạ Duy Anh trong dòng

chảy văn học Việt Nam đương đại.

Chúng tôi chọn đề tài này vì khi đi sâu vào nghiên cứu, chúng tôi sẽ có

cơ hội tìm hiểu sâu hơn những đặc sắc về ngôn ngữ và giọng điệu trong văn

xuôi Tạ Duy Anh để xác định bút pháp và phong cách nghệ thuật của ông.

Bên cạnh đó, nếu việc tìm hiểu đề tài này thành công, chúng tôi hi vọng sẽ

đóng góp những phát hiện mới hơn về đặc sắc nghệ thuật Tạ Duy Anh vào

lĩnh vực nghiên cứu văn học.

Trên đây là những lí do đã thôi thúc chúng tôi đi sâu tìm hiểu đề tài