Nghiệp vụ ngân hàng quốc tế tại ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Phạm Thị Hoàng Oanh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

------------------

PHẠM THỊ HOÀNG OANH

NGHIỆP VỤ NGÂN HÀNG QUỐC TẾ TẠI NGÂN

HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Kinh tế tài chính, ngân hàng

Mã số: 60:31:12

Người hướng dẫn khoa học: PGS,TS. LÊ PHAN THỊ DIỆU THẢO

TP.Hồ Chí Minh – Năm 2012

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả luận văn có lời cam đoan danh dự về công trình khoa học này của

mình, cụ thể:

Tôi tên là Phạm Thị Hoàng Oanh

Sinh ngày 03 tháng 04 năm 1984 - Tại Quảng Nam

Quê quán: Tỉnh Quảng Nam.

Hiện đang công tác tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn-Chi nhánh Tân Bình

Là học viên cao học khóa IX của Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM.

Mã số học viên: 020109070047

Cam đoan đề tài: “Nghiệp vụ Ngân hàng quốc tế tại Ngân hàng thương

mại cổ phần Sài Gòn”.

Người hướng dẫn khoa học:PGS,TS. Lê Phan Thị Diệu Thảo

Luận văn được thực hiện tại Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM.

Đề tài này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu có

tính độc lập riêng, không sao chép bất kỳ tài liệu nào và chưa được công bố toàn bộ

nội dung này bất kỳ ở đâu, các số liệu, các nguồn trích dẫn trong luận văn được chú

thích nguồn gốc rõ ràng, minh bạch.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 01 tháng 12 năm 2012

Tác giả

Phạm Thị Hoàng Oanh

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Tiếng Việt

BCT : Bộ chứng từ

ĐVT : Đơn vị tính

GDV : Giao dịch viên

KDNT : Kinh doanh ngoại tệ

KDNH : Kinh doanh ngoại hối

NHNN : Ngân hàng Nhà nước

NHQT : Ngân hàng quốc tế

NHTM : Ngân hàng thương mại

NK : Nhập khẩu

TCTD : Tổ chức tín dụng

TMCP : Thương mại cổ phần

TMQT : Thương mại quốc tế

TTQT : Thanh toán quốc tế

XK : Xuất khẩu

XNK : Xuất nhập khẩu

Tiếng Anh

ACB : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Á châu

ABB : Ngân hàng Thương mại Cổ phần An Bình

APEC : Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á- Thái Bình Dương

ASEAN : Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

ATM : Máy rút tiền tự động

AUD : Đồng Đôla Úc

Banknetvn : Công ty Cổ phần Chuyển mạch Tài chính Quốc gia

CAD : Đồng Đôla Canada

CHF : Đồng Franc Thụy Sĩ

Corebanking : Hệ thống ngân hàng cốt lõi

D/A : Nhờ thu chấp nhận chứng từ

D/P : Nhờ thu kèm chứng từ

EAB : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đông Á

EU : Liên minh Châu Âu

EUR : Đồng Euro

Eximbank : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Xuất nhập khẩu Việt Nam.

EIB : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Xuất nhập khẩu Việt Nam.

FCB : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đệ Nhất

GBP : Đồng bảng Anh.

ISO : Tổ chức Tiêu chuẩn hoá Quốc tế.

JPY : Đồng Yên Nhật

L/C : Tín dụng thư

HDB : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Phát triển nhà TP.HCM

NAB : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Nam Á

NZD : Đồng Đôla Newzeland

OCB : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Phương Đông

PNB : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Phương Nam

Sacombank : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài gòn Thương tín.

SCB : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài gòn.

SGD : Đồng Đôla Singapore

Smartlink : Công ty Cổ phần Dịch vụ Thẻ Smarlink

STB : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn Thương Tín.

TNB : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Tín Nghĩa

T/T : Điện chuyển tiền

USD : Đồng đôla Mỹ

Vietcombank : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam.

WTO : Tổ chức Thương mại Thế giới

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Trang

Bảng 2.1 : Quy mô hoạt động kinh doanh của SCB giai đoạn 2007-2011..............30

Bảng 2.2 : Kết quả hoạt động kinh doanh của SCB giai đoạn 2007-2011 ..............31

Bảng 2.3 : Số lượng ngân hàng đại lý của một số ngân hàng năm 2011.................32

Bảng 2.4 : Tổng doanh số mua bán ngoại tệ SCB giai đoạn 2007-2011 .................35

Bảng 2.5 : Thu nhập, chi phí, lợi nhuận từ KDNT SCB giai đoạn 2007-2011........35

Bảng 2.6 : Cơ cấu huy động vốn của SCB theo loại tiền.........................................36

Bảng 2.7 : Tổng doanh số chi trả kiều hối SCB giai đoạn 2007-2011 ....................38

Bảng 2.8 : Doanh số chiết khấu bộ chứng từ XK SCB giai đoạn 2007-2011 .........41

Bảng 2.9 : Doanh số cho vay xuất nhập khẩu SCB giai đoạn 2007-2011 ...............43

Bảng 2.10: Doanh số thanh toán quốc tế SCB giai đoạn 2007-2011........................45

Bảng 2.11: Doanh số TTQT của SCB theo loại hình thanh toán..............................48

Bảng 2.12: Thu phí dịch vụ TTQT của SCB giai đoạn 2007-2011 ..........................49

Bảng 2.13: Phần mềm hệ thống các NHTM Việt Nam đang áp dụng......................62

Bảng 2.14: So sánh một số mức phí TTQT của các ngân hàng................................65

Bảng 2.15: So sánh lãi suất cho vay tài trợ XNK của các ngân hàng.......................66

Biểu đồ 2.1: Doanh số và số lượt chi trả kiều hối SCB từ năm 2007 đến 2011 .......39

Biểu đồ 2.2: Cơ cấu tài trợ XK,NK của SCB từ năm 2007 đến 2011 ......................44

Biểu đồ 2.3: Doanh số TTQT của SCB từ năm 2007 đến năm 2011……..………..47

Biểu đồ 2.4: Tỷ trọng các phương thức so với tổng doanh số thanh toán quốc tế....48

Biểu đồ 2.5: Phí dịch vụ TTQT so với tổng thu nhập phí dịch vụ tại SCB ..............50

Biểu đồ 2.6: Kim ngạch XK, NK hàng hoá và cán cân thương mại Việt Nam giai

đoạn 2001-2011.........................................................................................................53

Biểu đồ 2.7: Vốn điều lệ của một số NHTM Việt Nam tính đến cuối năm 2011.....59

MỤC LỤC

Danh mục các chữ viết tắt

Danh mục các bảng biểu

Mục lục

MỞ ĐẦU

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ NGHIỆP VỤ NGÂN HÀNG QUỐC TẾ CỦA

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI................................................................................1

1.1. HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI...............................................1

1.1.1. Khái niệm.........................................................................................................1

1.1.2. Đặc điểm hoạt động ngân hàng thương mại.................................................1

1.1.2.1. Sản phẩm dịch vụ ngân hàng mang tính vô hình .......................................1

1.1.2.2. Chất lượng sản phẩm dịch vụ ngân hàng không đồng nhất ......................1

1.1.2.3. Sản phẩm dịch vụ ngân hàng đa dạng.........................................................2

1.1.2.4. Các nghiệp vụ ngân hàng chứa đựng hàm lượng công nghệ cao..............2

1.2. NGHIỆP VỤ NGÂN HÀNG QUỐC TẾ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI....3

1.2.1. Khái niệm.........................................................................................................3

1.2.2. Các nghiệp vụ ngân hàng quốc tế cơ bản......................................................3

1.2.2.1. Nghiệp vụ ngân hàng đại lý..........................................................................3

1.2.2.2. Nghiệp vụ kinh doanh ngoại hối ..................................................................4

1.2.2.3. Nghiệp vụ thanh toán quốc tế.......................................................................8

1.2.2.3. Nghiệp vụ tài trợ XNK ................................................................................12

1.2.2. Đặc điểm nghiệp vụ ngân hàng quốc tế của NHTM..................................16

1.2.3.1. Mang tính rủi ro cao, đòi hỏi chuyên môn cao .........................................16

1.2.3.2. Gắn liền với hoạt động kinh doanh quốc tế...............................................16

1.2.3.3. Hoạt động nghiệp vụ ngân hàng quốc tế yêu cầu về vốn lớn để đầu tư cho

cơ sở hạ tầng và khoa học công nghệ .....................................................................17

1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động nghiệp vụ ngân hàng quốc tế

NHTM ......................................................................................................................17

1.2.4.1. Yếu tố ngoại sinh.........................................................................................18

1.2.4.2. Yếu tố nội sinh.............................................................................................19

1.3. NGHIÊN CỨU HOẠT ĐỘNG NGHIỆP VỤ NGÂN HÀNG QUỐC TẾ

CỦA NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU VÀ RÚT RA BÀI HỌC KINH NGHIỆM

CHO NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN .................................................................22

Kết luận chương 1 ...................................................................................................27

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG NGHIỆP VỤ NGÂN HÀNG

QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN................................................28

2.1. SƠ LƯỢC VỀ NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN...........................................28

2.1.1. Quá trình thành lập và phát triển ...............................................................28

2.1.2. Sản phẩm dịch vụ chủ yếu của SCB............................................................28

2.1.3. Cơ cấu tổ chức, mạng lưới phân phối SCB.................................................29

2.1.4. Khái quát kết quả kinh doanh của SCB giai đoạn 2007-2011 ..................29

2.2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG NGHIỆP VỤ NGÂN HÀNG QUỐC TẾ

TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN ...................................................................31

2.2.1. Nghiệp vụ ngân hàng đại lý..........................................................................31

2.2.2. Hoạt động kinh doanh ngoại hối..................................................................32

2.2.3. Hoạt động tài trợ XNK .................................................................................39

2.2.4. Hoạt động thanh toán quốc tế......................................................................44

2.3. PHÂN TÍCH SWOT VỀ MÔI TRƯỜNG KINH DOANH NGHIỆP VỤ

NGÂN HÀNG QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN......................50

Cơ hội........................................................................................................................56

Thách thức................................................................................................................56

Điểm mạnh ...............................................................................................................58

Điểm yếu ...................................................................................................................58

Kết luận chương 2 ...................................................................................................67

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGHIỆP VỤ NGÂN HÀNG QUỐC

TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN.............................................................68

3.1. CHIẾN LƯỢC KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN

ĐẾN NĂM 2015.......................................................................................................68

3.1.1. Chiến lược kinh doanh chung ......................................................................68

3.1.2. Chiến lược đối với hoạt động ngân hàng quốc tế .......................................69

3.2. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGHIỆP VỤ NGÂN HÀNG QUỐC TẾ TẠI

NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN ...........................................................................69

3.2.1. Nhóm giải pháp chung..................................................................................70

3.2.1.1. Nâng cao chất lượng tài sản có ..................................................................70

3.2.1.2. Tăng cường khả năng thanh khoản...........................................................72

3.2.1.3. Tăng vốn điều lệ ..........................................................................................72

3.2.1.4. Hiện đại hoá công nghệ ngân hàng...........................................................73

3.2.1.5. Cơ cấu lại tổ chức, nâng cao năng lực quản trị điều hành ......................74

3.2.1.6. Xây dựng chu trình kinh doanh nghiệp vụ NHQT khép kín....................76

3.2.1.7. Tăng cường hoạt động Marketing cho các dịch vụ NHQT ......................77

3.2.1.8. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực .......................................................78

3.2.1.9. Mở rộng mạng lưới hoạt động....................................................................80

3.2.1.10. Chính sách giá cả......................................................................................82

3.2.2. Nhóm giải pháp riêng đối với từng hoạt động NHQT...............................82

3.2.2.1 Đối với hoạt động ngân hàng đại lý ............................................................82

3.2.2.2 Đối với hoạt động kinh doanh ngoại tệ.......................................................83

3.2.2.3 Đối với hoạt động huy động ngoại tệ, kiều hối, phát hành và thanh toán

thẻ quốc tế.................................................................................................................84

3.2.2.4 Đối với hoạt động tài trợ XNK.....................................................................86

3.2.2.4 Đối với hoạt động TTQT..............................................................................87

3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ.....................................................................................90

3.3.1. Đối với Chính phủ .........................................................................................90

3.3.2. Đối với NHNN................................................................................................90

3.3.2. Đối với Khách hàng.......................................................................................91

Kết luận chương 3 ...................................................................................................93

KẾT LUẬN..............................................................................................................94

Danh mục tài liệu tham khảo

Các phụ lục

MỞ ĐẦU

1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

Trong xu hướng quốc tế hóa mạnh mẽ nền kinh tế thế giới, nền kinh tế Việt

Nam đang từng bước hội nhập nền kinh tế khu vực và thế giới. Ngày 11/07/2007

Việt Nam đã chính thức trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức Thương mại Thế

giới( WTO). Đây là một sự kiện quan trọng mở ra các cơ hội cũng như thách thức

cho nền kinh tế Việt Nam để ngày càng hội nhập sâu, rộng hơn vào nền kinh tế thế

giới, tiếp tục đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Các hoạt động kinh tế đối ngoại nói chung và họat động thương mại, đầu tư

nói riêng của nước ta với các nước trên thế giới đã và đang ngày càng mở rộng và

phát triển hết sức phong phú, khẳng định ngày càng đầy đủ hơn vị trí và vai trò của

người Việt Nam trong cộng đồng thế giới. Việc mở ra các quan hệ ngoại thương và

đầu tư quốc tế ngày càng rộng rãi đòi hỏi phải phát triển không ngừng các quan hệ

thanh toán, tiền tệ và các nghiệp vụ ngân hàng quốc tế. Các NHTM đóng vai trò

như là cầu nối các quan hệ kinh tế nói trên.

Với các rào cản gia nhập thị trường tài chính Việt Nam ngày càng được nới

lỏng theo lộ trình cam kết gia nhập WTO, cho phép các ngân hàng nước ngoài

được thành lập ngân hàng con 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam, điều này đặt ra

cho các NHTM Việt Nam một nguy cơ, thách thức lớn về cạnh tranh không những

giữa các ngân hàng trong nước với nhau mà còn cả với những ngân hàng nước

ngoài vốn mạnh hơn rất nhiều về vốn, công nghệ và bề dày kinh nghiệm. Nghiệp

vụ ngân hàng quốc tề không những mang lại cho mỗi ngân hàng doanh thu, lợi

nhuận, gia tăng uy tín trong nền tài chính khu vực và quốc tế, tiến đến xây dựng

một ngân hàng theo hướng đa năng, hiện đại mà còn giúp cho các NHTM trong

nước đối phó với áp lực cạnh tranh này. Đây là lý do mà hầu hết các NHTM hiện

nay đều coi việc phát triển nghiệp vụ ngân hàng quốc tế là một chiến lược kinh

doanh quan trọng, một xu thế tất yếu và SCB cũng không phải là một ngoại lệ.

Tuy nhiên, nghiệp vụ ngân hàng quốc tế tại SCB hiện tại còn khá kém phát

triển và cách biệt một khoảng khá xa so với các đối thủ, vì vậy làm thế nào để đưa

ra các giải pháp phát triển hoạt động này tại SCB nhằm gia tăng thu nhập cho ngân

hàng, tăng khả năng cạnh tranh trong nước cũng như đối đầu với những thách thức

từ hội nhập ở hiện tại và tương lai là thực sự cần thiết, đòi hỏi phải có sự phân tích

và nhìn nhận vấn đề một cách thực tiễn.

Xuất phát từ những yêu cầu nêu trên, học viên đã chọn đề tài “ NGHIỆP VỤ

NGÂN HÀNG QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN” làm đề tài khóa

luận của mình

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Mục đích của luận văn là trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận về nghiệp

vụ ngân hàng quốc tế, sau khi nghiên cứu thực trạng hoạt động nghiệp vụ ngân

hàng quốc tế tại ngân hàng TMCP Sài Gòn, luận văn đề xuất những giải pháp để

phát triển mảng nghiệp vụ này tại ngân hàng.

3. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề về lý thuyết nghiệp vụ

ngân hàng quốc tế và thực trạng hoạt động ngân hàng quốc tế tại ngân hàng TMCP

Sài Gòn bao gồm hoạt động ngân hàng đại lý, thanh toán quốc tế, kinh doanh ngoại

hối, tài trợ ngoại thương.

Phạm vi nghiên cứu của luận văn là hoạt động ngân hàng quốc tế tại SCB

trong thời kỳ năm 2007 đến năm 2011. Tuy nhiên, trong giai đoạn nghiên cứu luận

văn thì ngân hàng SCB tiến hành hợp nhất vào cuối năm 2011 theo chủ trương và

lộ trình tái cơ cấu hệ thống ngân hàng của NHNN, vì vậy toàn bộ số liệu trong luận

văn tác giả xin được giới hạn trong phạm vi của ngân hàng SCB ở giai đoạn trước

hợp nhất.

4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Luận văn sử dụng các phương pháp thống kê, phân tích, so sánh và tổng

hợp. Đồng thời minh họa bằng các bảng, biểu, sơ đồ thu thập trong quá trình

nghiên cứu về hoạt động nghiệp vụ ngân hàng quốc tế tại ngân hàng TMCP Sài

Gòn